صدای تهران مخوف شنیده نمی شود

تهران سال های سال است پر شده است. پر از دود، پر از فقر، پر از جرم، پر از آدم؛ تهران دیگر جا ندارد و اما هنوز از سراسر ایران مهاجر است که به سمت این پایتخت دود و بوق و ماشین سرازیر می شود؛ اما تهران از کی به این شکل درآمد؟

به گزارش پایگاه خبری فریادگر، سابقه زندگی در تهران به ۵٫۰۰۰ سال پیش از میلاد بازمی‌گردد. در دی ماه ۱۳۹۳ اسکلت یک انسان در منطقه مولوی تهران متعلق به حدود ۷٫۰۰۰ سال پیش کشف گردید.

تهران در آغاز روستایی نسبتاً بزرگ بود که میان شهر بزرگ و نام‌آور آن زمان، شهر ری و کوهپایه‌های البرز جای گرفته بود. پس ازحمله  مغولان به ری و ویرانی این شهر، تهران بیش از پیش رشد یافت و شماری از اهالی آوارهٔ ری را نیز در خود جای داد و مساحتش در این دوران به ۱۰۶ هکتار رسیده بود

تهران تا پیش از بنیان‌گذاری سلسلهٔ قاجار و برگزیده‌شدن به عنوان پایتخت ایران، شهری کوچک با ۱۵٬۰۰۰ تن جمعیت در سال ۱۱۶۴ بود. اما از آن زمان به بعد، جمعیت آن رو به رشد نهاد و در اواسط دورهٔ قاجار به بزرگ‌ترین شهر ایران تبدیل شد. بر اساس نخستین سرشماری رسمی که در سال ۱۳۳۵ انجام گرفت، این شهر با ۱٬۵۶۰٬۹۳۴ تن جمعیت، پرجمعیت‌ترین شهر ایران بوده‌است. همچنین بر پایه آخرین سرشماری رسمی که در سال ۱۳۹۰ انجام گرفت، جمعیت تهران، ۱۲٬۲۲۳٬۵۹۸ تن بوده‌است. هم اکنون تهران بیش از 8 میلیون جمعیت دارد و جز بیست و پنج شهر پرجمعیت دنیاست و این شهر پر جمعیت امروز برای شهروندانش دیگر جا ندارد. از آلودگی هوا بگیرید تا ترافیک های سنگین تهران همه جوره فریاد می زند که خسته است اما گوش کسی بدهکار نیست، اما هر از چندگاهی صدای کسی در می آید که به داد برسد؛اخیرا یکی از نماینده ها صدای تهران شده است. مصطفی کواکبیان در نشست علنی یکشنبه 23 خرداد  مجلس شورای اسلامی در تذکر شفاهی گفت: تهران مشکلاتی همچون حاشیه‌نشینی، آلودگی هوا، تخریب محیط زیست، ترافیک، کارتن‌خواب‌ها، کودکان کار و آلودگی صوتی دارد که باید برای رسیدگی به این وضعیت اقداماتی انجام شود.

نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی گفت: زمانی، بحث انتقال پایتخت سیاسی مطرح شد که برای رسیدن به این مهم باید سدها را از میان برداشت؛ لذا استانداری تهران باید با همکاری دستگاه ها کمیته‌ای را برای انتقال پایتخت سیاسی، اداری و تجاری تهران در نظر گیرد.

از انتقال تا ساماندهی

تهران سالهای سال به عنوان پایتخت و پر جمعیت‌ترین شهر تهران جا خوش کرده بود تا اینکه در تولد200سالگی خود یعنی در سال1364هجری شمسی یعنی حدو 30 سال پیش بحث انتقال پایتخت از تهران به مکانی دیگر بر سر زبانها افتاد اما با توجه به شرایط آن زمان کشور این مطب یا به اصطلاح طرح مسکوت ماند و خبری از آن نشد.

اما آنطور که به نظر می‌رسید طرح انتقال پایتخت به کلی از ذهن‌ها فراموش نشده بود چرا که در سال1368پس از پایان هشت سال جنگ تحمیلی اینبار نیز با توجه به صلاح دید مسئولان وقت مورد استقبال قرار نگرفت و به جای آن قرار بر آن شد که طرح " ساماندهی پایتخت " با هدف بهسازی معابر و امکانات شهر تهران عملی شود هرچند که طرح انتقال نیز با عنوان " بررسی مقدماتی انتقال پایتخت سیاسی – اداری کشور " مورد کند و کاو قرار گرفت به طوری که باردیگر در اواخر دهه هفتاد بحث انتقال پایتخت از سوی مسئولان وقت با لحنی جدی تر مطرح شد.

طرح ساماندهی پایتخت به رغم تمام تلاشهای در این زمینه که موجبات مبدل شدن شهر تهران  به کلان شهری مدرن و پیشرفته را فراهم کرد بازهم جواب نداد.

در سال 89 بود که محمود احمدی نژاد با تاكید بر برنامه‌های دولت مبنی بر كاهش جمعیت تهران از انتقال سازمان‌ها و كارمندان به شهرستان‌ها در ازای اعطای وام، یارانه و زمین به مهاجران خبر داد. در همان روزها محمدرضا رحیمی (که این روزها در زندان به سر می برد) هدف از انتقال برخی از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و شركت‌ها از تهران را «تمركز‌زدایی از پایتخت» اعلام كرد.

زمین لرزه احتمالی تهران نیز دلیل اصلی دولتی‌ها برای انتقال بخش‌هایی از پایتخت به دیگر شهرها بود. در همین راستا، دولت دهم شهر جدید پرند را به عنوان پایتخت اداری ایران در نظر گرفت و حتی 400 هكتار از زمین‌های مجاور مسكن‌مهر در این منطقه را برای ساخت وزارتخانه‌ها جانمایی كرد اما، این امر محقق نشد و همچون طرح انتقال كارمندان از تهران به شهرستان‌ها كه تنها با انتقال 25 هزار كارمند همراه بود، شكست خورد.

اما ماجرای انتقال کارمندان چه بود؟

بعد از این که احمدی نژاد  از خطرات احتمالی زلزله تهران سخن گفت و تاکید کرد "که باید پایتخت سبک شود و  برای این منظور هم 5 میلیون نفر باید شهر خود را ترک کنند" . معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رییس‌جمهور بلافاصله دست به کار شد و طرح خروج کارمندان از تهران را تهیه و بعد از تصویب آن را در سال 89 ابلاغ کرد. بر اساس مهم‌ترین بخش‌های این طرح، انتقال کارمندان اختیاری بوده و در صورت انتقال هم از مزایایی نظیر افزایش حقوق، تغییر قرارداد از پیمانی به رسمی، استفاده از مسکن مهر و انواع وام‌های چند میلیونی بهره‌مند شوند. 
با گذشت چند ماه از ابلاغ طرح و ایجاد سایتی برای ثبت‌نام جهت خروج از تهران، هر روز آمار جالب توجهی از میزان ثبت‌نامی‌ها ارائه می‌شد، اما به رغم آنکه دولت این آمار را امیدوار‌کننده می‌خواند، مرکز پژوهش‌ها که رییس وقت آن احمد توکلی بود،در گزارشی به نقد طرح دولت پرداخت و ایرادات آن را گوشزد کرد. این مرکز طرح مزبور را به دلیل بروز گسستگی در نظام اجتماعی، ایجاد پیچیدگی جغرافیایی در ساختار دولت، ایجاد اختلال در ارتباطات دولت با دولت و دولت با مردم، زمینه ساز دوری باطل و پرهزینه در نظام تصمیم‌گیری کشور بر شمرده بود.

در این گزارش که تیر ماه سال 90 منتشر شد، تاکید شده که تاکنون حدود 30 هزار نفر از کارکنان دولت متقاضی انتقال به شهرستان‌ها شده‌اند که از این تعداد تنها حدود 6 هزار نفر منتقل شده‌اند و با احتساب کارمندان شرکت‌های منتقل شده از تهران، تعداد کارکنان انتقالی به بیش از 10 هزار نفر می‌رسد. این در حالی است که بر اساس طرح دولت 40 درصد از کارکنان دستگاه‌های دولتی که حدود 70 هزار نفر می‌شوند باید از تهران خارج شوند. این مرکز در ادامه محاسبه کرده بود که با در نظر گرفتن ملاحظات دولت تنها 200 هزار نفر می‌توانند از تهران خارج شوند و بعد هم این سوال را مطرح کرده بود که آیا خروج این تعداد مشکل پایتخت را حل می‌کند؟ 

جواب سوال مشخص بود و در نهایت این طرح شکست خورد با تمام این تفاسیر  عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر کشور دولت تدبیر و امید در حاشیه جلسه هیئت دولت  در هشتم فروردین سال 93  خبر از موافقت و نگاه مثبت دکتر حسن روحانی هفتمین ریاست جمهوری ایران اسلامی با اصل طرح انتقال پایتخت سیاسی کشور داد.

رحمانی فضلی تصریح کرد: شورای عالی امنیت ملی مباحث متعددی را درباره انتقال پایتخت سیاسی انجام داده است، مجموعه مطالعات تاکنون درباره نفس جابجایی و انتقال برخی از مراکز به خارج از تهران را تایید می‌کند اما چگونگی این موضوع و اینکه چه بخش‌هایی در چه بازه زمانی با در نظر گرفتن چه هزینه‌هایی منتقل شوند جزو مسائلی بوده است که هنوز درباره آنها به جمع‌بندی نهایی صورت نگرفته است.

وزیر کشور اظهار داشت: وقتی انتقال پایتخت در قالب طرح مطرح می‌شود، ابعاد مالی این موضوع مفقود است و مجلس نمی‌تواند درباره عواقب مالی آن به صورت کلی نظر دهد و دولت نیز در این باره دچار مشکلاتی است.

رحمانی فضلی با اشاره به اینکه انتقال پایتخت نیازمند یک کار کارشناسی دقیق است، تصریح کرد: خوشبختانه در طرحی که برای انتقال پایتخت مطرح شده است کارگروهی برای پیگیری مطالعات و تحقیقات صورت گرفته درباره این موضوع ایجاد شده است.

حال باید منتظر ماند و دید که دولت تدبیر و امید چه راهکاری را برای انتقال پایتخت در پیش می گیرد.