رویکرد عدالتخواهی با پشتوانه مذهبی

گروه سیاسی- رحمان زین الدین: بعد از انتشار اسامی 6 تایید صلاحیت شده انتخابات چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، که نام مسعود پزشکیان نیز در آن دیده می‌شد، همگان به این فکر افتادند که نماینده چندین دوره مجلس شورای اسلامی شهر تبریز چه تفکراتی دارد.

به گزارش مردم سالاری آنلاین ،وی که حافظ کل قرآن و نهج البلاغه است، پیش از این در سخنرانی‌های آتشین خود در مجلس شورای اسلامی، نشان داده که می‌تواند به راحتی نقطه نظرات خود را بدون لکنت با تکیه بر آیات قرآنی و احادیثی از نهج البلاغه بیان کند و در همین مسیر نمایندگانی که همواره در صحن مجلس با تذکر رئیس به سکوت توصیه می‌شدند در زمان سخنرانی وی، میخکوب به سخنرانی اش گوش می‌دهند.
به نظر می‌رسد که در سخنان وی در درجه اول موضوع مذهب موج می‌زند و افکار سیاسی اش برگرفته از قرآن و نهج البلاغه است.
دیدگاه‌های سیاسی پزشکیان
در دیدگاه وی آزادی‌های اجتماعی که مورد نظر حضرت علی (ع) در نوع حکومت داری است، دیگر اصل مهمی است که وی را نزدیک به اردوگاه اصلاح طلبی کرده و این جناح را مجاب کرد در انتخابات ریاست جمهوری از وی حمایت کند.
براساس تعریف از سوسیال دموکراسی یا مردم‌سالاری جامعه‌خواه، این نظریه یک ایدئولوژی سیاسی چپ، درقالب سیاست کلاسیک است. حرکت سوسیال دموکراسی معاصر، مسیر اصلاح نظام سرمایه‌داری را با درنظرگرفتن عدالت اجتماعی می‌پیماید.
سوسیال دموکراسی، در آغاز دربرگیرندهٔ انواع گرایش‌های مارکسیستی از گرایش‌های انقلابی همچون «ولادیمیر لنین» و «رزا لوکزامبورگ» تا گرایش‌های مختلفی مانند «کارل کائوتسکی» و «ادوآرد برنشتاین» بود، اما به‌خصوص، پس از جنگ جهانی اول و انقلاب اکتبر در روسیه، سوسیال دموکراسی بیشتر و بیشتر به گرایشی غیرانقلابی بدل شد.
تا آنجا که گرایش رویزیونیستی که ادوآرد برنشتاین نمایندگی می‌کرد، مبنی بر اینکه سوسیالیسم نه از طریق انقلاب بلکه از طریق اصلاحات تدریجی به دست می‌آید تقریباً بر کل سوسیال دموکراسی حاکم گشت. شعار بعضی سوسیال دموکرات‌ها «نه به انقلاب، آری به اصلاح» بوده ‌است.
(Evolution, not Revolution)در اروپا از احزابی که از این تفکر حمایت می‌کنند می‌توان به در بریتانیا به حزب کارگر، در فنلاند به حزب سوسیال دموکرات، در هند به کنگره ملی، در آلمان به حزب چپ، حزب سوسیال دموکرات، در فرانسه به حزب سوسیالیست، حزب چپ و در پاکستان به حزب مردم اشاره کرد.
نظرات اقتصادی پزشکیان
در ایران نیز مانند بسیاری از کشورها تفکرات سیاسی به دو بخش چپ (اصلاحات) و راست (اصولگرایان) تقسیم می‌شود.
نظرات راست یا همان اصولگرایان از خواستگاه بازار در پیش از انقلاب و با تشکیل موتلفه اسلامی و جامعه روحانیت مبارز ایجاد شد و پس از انقلاب در یک حزب متشکل بنام حزب جمهوری اسلامی تبلور یافت.
این افراد نظرات اقتصادی براساس بازار آزاد یا دیدگاه‌های اقتصادی غربگرایانه (بدون در نظر گرفتن عدالت اجتماعی) را مدنظر قرار می‌دادند در بسیاری از موارد و با شعارهای بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی درباره مستضعفان و پابرهنگان تضاد کامل داشت و رهبر کبیر انقلاب در بسیاری از موارد با این تفکرات مخالف بود حتی در جمله ای منصوب به ایشان گفتند که «این تفکر حتی نمی‌تواند یک نانوایی را اداره کنند چه برسد به یک کشور». ولی امروز این طیف با نام اصولگرا مشهور شدند که توانسته اند حداقل دو دوره دولت مستقر را در اختیار داشته باشند، یکی در دولت‌های محمود احمدی نژاد یعنی دولت‌های نهم و دهم و یکی دیگر در دولت شهید رئیسی یعنی دولت سیزدهم.
این دیدگاه بر این اعتقاد است که اقتصاد بازار یک سیستم اقتصادی است که در آن تولید و توزیع کالاها و خدمات با مکانیزم بازارهای آزاد که توسط سیستم قیمت آزاد هدایت می‌شود (به جای بازارهای با برنامه)، انجام می‌گیرد. ویژگی اصلی این سیستم اقتصادی آن است که تصمیمات سرمایه‌گذاری، یا تخصیص کالای اساسی، به صورت اولیه از طریق بازارهای سرمایه و اقتصادی انجام می‌شود.
در یک اقتصاد بازار، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان دربارهٔ آنچه که تولید یا خریداری می‌کنند، خود تصمیم می‌گیرند؛ در مقابل در اقتصاد با برنامه دولت دربارهٔ نوع و کمیت کالاهای تولید شده تصمیم‌گیری می‌کند. در اقتصاد بازار هیچ هماهنگ‌کننده مرکزی عملیات را هدایت نمی‌کند، بلکه از دیدگاه نظری خودسازماندهی بر تعامل پیچیده عرضه و تقاضا و قیمت‌های تعداد زیادی کالا و خدمات حاکم است.
اما این طیف از نظر سیاسی و اجتماعی دیدگاهی کاملا محدود کننده و مخالف آزادی‌های اجتماعی و تعاملات جهانی دارند و بر این اعتقادند که ورود به دنیای اقتصاد باعث بلیده شده اقتصاد ایران می‌شود.
در عین حال درباره موضوعات دینی به شدت تندرو هستند و معتقدند که وظیفه حکومت بردن حتی به زور همه افراد جامعه به بهشت است.
اما در مقابل افراد موسوم به جناح چپ که بیشتر در دوره دهه 60 حاکم بر اقتصاد و سیاست ایران بودند، بر اقتصاد دولتی بیشتر تمرکز دارند، البته این افراد به دلیل سایه جنگ بر ایران در همان دهه به دنبال کنترل اقتصاد کشور بودند تا مردم از کمبودها رنج نبرند، از افراد شاخص این جریان می‌توان به میرحسین موسوی اشاره کرد که در دوران 8 سال دفاع مقدس رئیس دولت بود و اقتصاد کوپنی را برای کنترل بازار اجرا کرد که بعد از پایان جنگ و با ورود اصولگرایان سنتی به دستگاه‌های اجرایی، با انتقاد آیت‌الله‌هاشمی رفسنجانی، این نوع اقتصاد برچیده شد و روبه اقتصاد بازار آورد.
فرشاد مومنی فرد شاخص اقتصاد نهادگرا
نزدیک ترین فرد اقتصاد دان به این تفکر فرشاد مومنی است. وی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس مؤسسه دین و اقتصاد است که برخی نظریات اقتصادی او را منسوب به طیف چپ اقتصادی دانسته‌اند. او کارشناس و صاحب نظر اقتصاد توسعه بوده و دارای مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد از دانشگاه تهران و دکترای اقتصاد از دانشگاه علامه طباطبایی است.
مؤمنی به عنوان یکی از برجسته‌ترین چهره‌های طیف نهادگرا در ایران است. اقتصاد نهادگرایی در سطح دنیا یک دیدگاه هترودکسی به تحلیل‌های اقتصاد جریان اصلی است که بر اثر نهادها در فرایند تحول اقتصادی تأکید دارد اما جریان نهادگرایی در ایران توسط برخی اندیشمندان اقتصاد متعارف ناآشنا و خارج از چارچوب نهادگرایی و زبان علمی نهادگرایی مرسوم در دنیا دانسته شده و توسط آنها به عنوان پوششی جدید برای فعالیت افراد با گرایش چپ اقتصادی در ایران شناخته می‌شود. او از منتقدان بازارگرایی و بازار آزاد است که بر ایجاد بازار‌های تشکیل شده توسط نهادها (نابازار) و کیفیت نهاد‌های پشتیبان آن‌ها تاکید دارد.
فرشاد مؤمنی از اعضای حزب جمهوری اسلامی بود و در آن زمان مسئولیت کمیته دانش‌آموزی حزب را برعهده داشت. وی در دوران جوانی در پیش و پس از انقلاب رابطهٔ نزدیکی با آیت الله شهید بهشتی داشت و هم‌اکنون نیز عضو مؤسسه تنظیم و نشر آثار این شهید است. براین اساس و براساس انطباق با دیدگاه‌های غربی و شرقی به نظر می‌رسد که مسعود پزشکیان درموضوعات اقتصادی به رعایت عدالت و انصاف معتقد است و همواره بر عدم شرمندگی مرد خانواده در برابر خانواده اش تاکید دارد که در نهج البلاغه بر یتیم نوازی تاکید دارد و با انطباق با دنیای امروز تقریبا نزدیک به دیدگاه سوسیالیت‌ها است و در موضوعات سیاسی و اجتماعی به درهای باز و آزادی‌های اجتماعی معتقد است که این موارد نیز برگرفته از دیدگاه‌های دموکراتیک است، البته تمامی این مسایل به همان اعتقاد مذهبی وی درباره تفسیر قرآن و نهج البلاغه باز می‌گردد.
به همین دلیل می‌توان خواستگاه فکری پزشکیان را نزدیک به مدیران دولت دفاع مقدس ارزیابی کرد که مورد تاکید امام خمینی (ره) در حمایت از مستضعفان و پابرهنگان بوده است.این نوع تفکر برای اولین بار است که بعد از سال 68 جرات ظهور می‌بابد و باید دید که آیا می‌تواند در ذهن و دل مردم ایران بخصوص جوانان طبقه متوسط جا بازکند. البته که بازاری‌های سنتی تاکنون روی خوشی به این تفکر نشان نداده است.