بهزيستی دستگاه برتر ايجادکننده اشتغال، نيست

چندي پيش سازمان بهزيستي در هجدمين جشنواره شهيد رجايي در بخش «تسهيل و ايجاد اشتغال» به‌عنوان «دستگاه برتر شناخته شد و لوح و تنديس دستگاه برگزيده در اين زمينه را دريافت کرد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،اين تنديس و اين جايگاه درحالي به بهزيستي‌ داده شد که واقعيت چيز ديگري است‌. اگرچه آرزوي قلبي مددجويان اين است که روزي اين اتفاق محقق شود و بهزيستي در ايجاد شغل براي همه آنان به توانمندي واقعي برسد اما در اين انتخاب‌ شاخص‌هاي اصولي و علمي‌مبنا نبوده و بنابراين‌ بهزيستي نبايد اين عنوان را باور کند.
اعطاي‌ وام، اشتغال‌زايي نيست‌
در انتخاب غيرعلمي‌بهزيستي به‌عنوان نهاد برتر در ايجاد اشتغال همين دليل کافيست که اين سازمان‌ مددجويان را براي دريافت وام‌هاي حداکثر 150 ميليون توماني به‌نام وام اشتغال به بانک‌ها معرفي مي‌کند درحاليکه‌ صرفنظر از اينکه اين مبالغ از عهده راه‌اندازي هيچ کسب و کاري برنمي‌آيد، بايد اذعان داشت‌ که اعطاي‌ وام، مصادف با اشتغال‌زايي نيست‌.
اساسا وامي‌که دريافت آن به عبور از هفت خان رستم منوط شده، تضميني در اخذ آن وجود ندارد، از نظارت بر اينکه آيا صرف ايجاد کسب‌وکار مي‌شود يا خير‌ بي‌بهره‌ است‌ و هيچ متر و معياري رسيدن به درآمد از محل هزينه‌کرد اين مبلغ اندک را تأييد نمي‌کند، معناي اشتغالزايي نمي‌دهد‌ چرا که ايجاد شغل در گرو ايجاد زيرساخت‌هاي اساسي و رعايت چهارچوب‌هاي علمي‌مختص خود است‌.
فقدان بانک اطلاعاتيِ اشتغال معلولان
سازمان‌ بهزيستي درحالي چنين جايگاهي را دريافت کرده که با داشتن چند ميليون مددجو و پرداخت سالانه تعداد مشخصي سهم بيمه کارفرما، اعطاي به قول خودش وام اشتغال و کمک هزينه جبران کارايي معلولان هنوز هيچ بانک اطلاعاتي از اشتغال معلولان ندارد‌.پس وقتي‌ بانکي‌ از اطلاعات کارجويان‌ و کار يابندگان وجود ندارد و عملکرد اين سازمان‌ براي هر سال و مقايسه با سنوات قبل قابل پايش نيست طبيعتا انتخاب اين سازمان متکي بر مستندات نيست و احتمالا از روي شفقت صورت گرفته است.بيش از 5 سال از ابلاغ قانون معلولان گذشته‌ اما هنوز صندوق فرصت‌هاي شغلي موضوع ماده 10 قانون معلولان راه‌اندازي نشده. همچنين هيچگونه آمار و گزارشي از نرخ بيکاري معلولان به تفکيک استان، سن، نوع و شدت معلوليت در سازمان بهزيستي وجود ندارد‌. با اين‌حال بهزيستي دستگاه برتر و برگزيده تسهيل و ايجاد اشتغال مي‌شود. آيا اين دلايل، گواه عدم انتخاب علمي‌بهزيستي نيست؟
عزل‌‌هاي بي‌منطق‌
رئيس ستاد اشتغال سازمان بهزيستي کشور در سال گذشته محمدحسن صافي بود که در اردبيهشت امسال عزل شد. وي در حالي از پست خود برکنار شد که طبق گفته رياست سازمان او توانسته بود 137 درصد از تعهدات اشتغال اين سازمان را محقق کند.
 اين اتفاق بدون ترديد در کسب تنديسِ دستگاه برتر اشتغال براي بهزيستي اثرگذار بوده، با اين‌حال او‌ که‌ سهم بسزايي در اين خوش‌شانسي بهزيستي‌ داشت نه تنها از اين پست‌ عزل شد بلکه ترتيبي داده شد تا از سازمان هم‌ برود‌.اما نکته اينجاست که سازمان بهزيستي که خود مدعي است‌ 137 درصد از تعهدات‌ اشتغالش‌ محقق شده‌ چرا بايد دست به عزل مديري که چنين دستاوردي برايش داشته بزند؟
سوال بعدي اين است که تحقق 137 درصد تعهد اشتغال بهزيستي که معادل 87 هزار شغل پايدار است چگونه صحت‌سنجي مي‌شود و با چه ابزاري قابل رصد است؟ از سازمان بهزيستي به‌عنوان دستگاه برتر در ايجاد اشتغال انتظار مي‌رود‌ ضمن انتشار‌ فهرست مشاغل ايجاد شده، توضيحي در خصوص‌ نحوه ايجاد مشاغل نيز بدهد.بنابراين آيا سازمان بهزيستي ‌حاضر است پايش‌ و صحت‌سنجي‌ 10 درصد از رقم مورد ادعاي خود را به يک گروه بي‌طرف يا به نمايندگان معلولان بدهد تا‌ خاطر افکار عمومي‌را از صحت و درستي اين ادعا راحت کند؟
پاداش به‌جاي مؤاخذه
اعتبار اشتغالزايي بهزيستي در دوره مديريت رئيس فعلي اين سازمان از 10 به 5 هزار ميليارد تومان تنزل پيدا کرده، اما‌ اين سازمان به‌جاي مواخذه، عزل و تنبيه مورد تجليل قرار مي‌گيرد. چگونه ممکن است سازماني‌ با اين حجم از قصور و ناکارآمدي بعنوان‌ دستگاه برتر اشتغالزاي‌ کشور انتخاب شود؟ در پاسخ به چرايي کاهش اين‌ اعتبار پاسخ داده‌اند‌ اعتبار از دست رفته را از استانداري تهران‌ خواهيم گرفت اما اين پاسخ درستي نيست، چرا که تأمين بخشي از اعتبار مربوط به ايجاد اشتغال بهزيستي توسط استانداري روال عادي هرسال است و دستاورد جديدي نيست.
بايد ديد در کشور چند دستگاه، مسئول ايجاد اشتغال هستند که از ميان آنها سازمان بهزيستي به‌عنوان دستگاه برتر برگزيده مي‌شود.آيا اين سازمان که در زمره دستگاه‌هاي مياني کشور قرار دارد حتي از وزارت کار و معاونت اشتغال اين وزارتخانه که مسئول مستقيم ايجاد شغل و تشخيص دهنده برتري دستگاه‌هاي شغل‌آفرين است نيز فراتر عمل کرده است؟با اين تعريف، آيا بايد بپذيريم سازمان بهزيستي با يک جامعه 7 ميليون نفري که نيمي‌از آنان معتادين متجاهر، کودکان کار، سالمندان و معلولاني هستند که‌ توقع‌ اشتغال ندارند در بحث اشتغال‌زايي چنان توفيق داشته که عملکردش حتي‌ از وزارت کار با يک جامعه 90 ميليون نفري بالاتر‌ بوده است؟اگر اين مطلب صحيح است‌ پس بهتر نيست‌ وظيفه اشتغال‌زايي براي کل‌ جمعيت کشور به اين نهاد واگذار شود تا به‌جاي يک گروه محدود همه کشور از دستاوردهاي آن منتفع شوند؟وقتي بهزيستي‌ براي جامعه‌اي با شرايط جسمي‌و اجتماعي بسيار خاص‌، طيفي فاقد سرمايه و مهارت‌هاي اندک توانسته‌ به‌گونه‌اي اشتغال آفريني کند که به عنوان دستگاه برتر کشور دست يابد‌ قاعدتا‌ در ايجاد شغل براي باقي جامعه که فاقد محدوديت‌هاي جامعه هدف بهزيستي‌ هستند موفق‌تر خواهد بود. پس شايد بد نباشد وظيفه اشتغال‌زايي براي همه ايرانيان به اين دستگاه تفويض شود.همچنين چندان شايسته نيست که معاونت يک وزارتخانه، معاونت ديگري در همان وزارتخانه را به‌عنوان دستگاه برتر معرفي کند‌. بنابراين‌ بهتر بود وزارتخانه دستگاه برتر در امر اشتغالزايي را از زيرمجموعه خود انتخاب نمي‌کرد تا اين انتخاب‌ به دور از شک و شبهه‌‌، صورتي منطقي داشته و توسط عموم جامعه پذيرفته شود‌. نکته قابل تأمل ديگر اطلاعيه‌اي‌ است که سازمان بهزيستي آن را در سايت خود با هدف جمع‌آوري پيشنهادات با محوريت اشتغال جامعه هدف فراخوان کرده‌. براي سازماني که مدعي تحقق اشتغال‌آفريني به رقمي‌بيش از تعهدات خود است‌ اين‌ فراخوان جايگاهي ندارد‌ مگر آنکه اعترافي باشد بر آنکه اين توفيق چندان هم صحت ندارد‌ اما گذشته از اين آيا بهتر نيست بهزيستي به‌جاي جمع‌آوري پيشنهاد اشتغال‌زايي که خود در آن پيشرو است؛ تجارب خود در چگونگي رسيدن به جايگاه برگزيده دستگاه برتر در ايجاد شغل را به اشتراک بگذارد تا مورد استفاده ساير دستگاه‌ها قرار گيرد و به‌ الگويي براي دستگاه‌هاي صاحب وظيفه در اين خصوص تبديل شود؟اگر ايجاد 87 هزار شغل پايدار در دل بهزيستي‌ صحيح است‌ سازمان بهزيستي آمار خروج از چرخه حمايتي به دليل توانمندسازي و برخورداري از درآمد‌ مکفي‌ را با مستندات آن اعلام کند اما اميدواريم‌ نتيجه اين نکته اين نشود که سازمان‌ تحت تاثير هيجانات آني‌ پا را به‌منظور عددسازي و حفظ ظاهر روي پدال خارج‌سازي‌ افراد از فهرست‌ حمايت بگذارد.نکته پاياني اين است که اساسا سازمان بهزيستي در صف دستگاه‌هاي داراي وظيفه اشتغال‌زايي قرار ندارد که بر آن مبنا بتواند جايگاهي در اين عرصه احراز کند‌. اين سازمان با چانه‌زني با بانک‌ها و دستگاه‌هاي داراي وظيفه شغل‌آفريني در بهترين حالت تسهيلگر امر اشتغال است‌ و تسهيلگر، اشتغال‌آفرين نيست‌.بنابراين اميد است‌ وزارت کار با بررسي و اصلاح معيارهاي مربوط به انتخاب دستگاه‌هاي برتر و تفکيک دستگاه‌ها به نوع و حجم وظايفشان‌، اين انتخاب را مورد بازبيني قرار دهد.
* خبرنگار حوزه معلولان