کمک های ناچیز بهزیستی در بحران کرونا

"فهرست ۱۰۰هزار خانواده‌ای که سازمان بهزیستی اخیراً هزینه کمک‌معیشتی به حسابشان واریز کرده چگونه تهیه می‌شود که من با داشتن شدت معلولیت و شرایط خاص این‌بار هم در آن فهرست نبودم؟"
این سؤالی است که بهنام امینی با معلولیت بینایی مطلق و شنوایی نسبی مطرح می‌کند. او که متأهل، بیکار و مستأجر است ادامه می‌دهد: "آیا بهزیستی، عضوی با شدت معلولیت بیشتری از من دارد یا می‌خواهد افراد دارای معلولیت را بر سر انعکاس فقر و نداری خود، به یک رقابت بی‌مورد و بی‌سرانجام وارد کند؟ آیا ما برای برخورداری از کمک‌های ناچیز بهزیستی باید تصاویر زندگی فلاکت‌بارمان را در اختیار رسانه‌ها قرار دهیم تا مدیران بهزیستی باور کنند تعداد خانواده‌های بی‌بضاعت تحت‌پوشش این نهاد بسیار بیشتر از یکصد هزار مورد هستند؟"
فریده آملی هم می‌گوید: آیا همه خدمات سازمان بهزیستی به همین صد هزار معلول می‌رسد و این نهاد در قبال هزاران خانواده دیگر مسئولیتی ندارد؟ من و همسرم که هر دو معلولیت شدید جسمی داریم و صاحب دو فرزند کوچکیم در کجای جغرافیای بهزیستی مورد رصد و توجه قرار می‌گیریم؟
او خاطرنشان می‌کند: منظور من این نیست که چرا به خانواده من کمک‌معیشتی نداده‌اند. من اگر این مبلغ را دریافت می‌کردم باز هم از این رفتار بهزیستی انتقاد می‌کردم چرا که اکنون افراد تندرست که صاحب شغل و درآمد ثابت هستند هم با مشکل ارتزاق مواجه‌اند و طبیعتاً این مشکل در میان قشر آسیب‌پذیر بسیار حادتر است بنابراین مدیران بهزیستی نباید با این حرکت‌های ناگهانی و ناچیز توهم انجام وظیفه بردارند. وظیفه بهزیستی احیای زندگی‌هاست نه اعانه‌پراکنی‌های موردی.

۳۰ میلیارد تومان برای اقلیت 
رئیس سازمان بهزیستی کشور در چند روز گذشته از واریز مبلغ ۳۰۰هزار تومان کمک معیشتی به حساب ۱۰۰هزار خانواده تحت پوشش این نهاد با مساعدت بنیاد مستضعفان خبر داده است.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، وحید قبادی‌دانا در این خصوص بیان کرده: در این شرایط که مردم با ویروس کرونا درگیر هستند بنیاد مستضعفان حمایت‌هایی از جامعه هدف سازمان بهزیستی داشته و این‌بار هم مبلغ ۳۰میلیارد تومان برای کمک به ۱۰۰هزار خانواده تحت‌پوشش سازمان بهزیستی تحت‌عنوان کمک‌ معیشتی اختصاص داده است.
وی همچنین گفته: از این ۱۰۰هزار خانوار، حدود ۷۰ هزار خانوار از خانواده‌های افراد دارای معلولیت و حدود ۳۰ هزار خانوار هم از خانواده‌هایی هستند که زنان سرپرست خانوار مسئولیت اداره آن‌ها را بر عهده دارند که با تشخیص مددکاران در استان‌های سراسر کشور مشمول دریافت کمک هزینه معیشتی شده‌اند.
این اقدام سازمان بهزیستی به‌ویژه در شرایط کنونی اگرچه اقدام خوبی است اما به دلایلی صدای معلولان، مدیران سمن‌ها و فعالان حوزه معلولیت را درآورده است.
برخی از فعالان این حوزه می‌گویند: سازمان بهزیستی اگرچه باید برنامه‌های اثربخشی برای مواقع بحرانی داشته باشد اما در چند ماه اخیر در عمل نشان داده که در این زمینه حرفی برای گفتن ندارد.
به گفته آنها این سازمان در تمام مدتی که کشور و به موازات آن جامعه تحت‌پوشش بهزیستی با شیوع ویروس کرونا درگیر بوده‌اند همچنان به وظایف روزمره خود مشغول بوده و به جز یک مورد پرداخت کمک‌هزینه تهیه اقلام بهداشتی و یک مورد کمک‌ معیشتی که هر دو توسط بنیاد مستضعفان تأمین هزینه شده، هیچ تمهید و تفکری برای رسیدگی به حال جامعه هدف خود از خود نشان نداده، درحالی‌که انتظار می‌رفت بهزیستی در این ایام تمام تلاش خود را به‌کار بندد تا توجه خاص دولت به اقشاری معطوف شود که حتی در شرایط عادی هم وضعیت غیرعادی دارند.
این کارشناسان با بیان اینکه «امروز روزی است که بهزیستی باید پتانسل بیشتری را صرف برون‌رفت از شرایط اضطرار کند» می‌گویند: با توجه به شرایط فعلی، انفعال سازمان بهزیستی در عدم رایزنی با مراجع بالاتر برای دریافت کمک‌های ویژه برای مددجویان سوال‌برانگیز است و معانی خاصی دارد.
یکی از کارشناسان که از مدیران فعلی سازمان بهزیستی نیز هست بیان می‌کند: بهزیستی زیرمجموعه وزارت رفاه است و رئیس سازمان اگرچه می‌تواند از طریق وزیر رفاه صدای خود را به اعضای هیأت دولت رسانده و از آنان استمداد بطلبد اما در این خصوص قدمی برنمی‌دارد یا اقداماتش آنقدر ضعیف است که تاکنون اثر و نتیجه‌ای نداشته است.
وی که نخواست نامش ذکر شود، تأکید می‌کند: اگرچه بنیاد مستضعفان در مقابل جامعه وظایفی بیش از پرداخت کمک‌معیشتی دارد اما این امر که وزارت رفاه و بهزیستی در شرایط حساس فعلی قدمی برای مددجویان برنمی‌دارند و مرتب به سراغ این بنیاد -که کمک‌هایش حتی به نیمی از واجدین شرایط دریافت کمک هم نمی‌رسد- می‌روند جای تعجب دارد و سوال این است که اگر بنیاد مستضعفان وارد این همکاری نمی‌شد تکلیف چه بود؟

فرار از اتهام
سورنا نوریانی نیز می‌گوید: بهزیستی هنوز درگیر اقدامات شعاری است، این سازمان با پرداخت کمک‌های موردی و به اصطلاح معیشتی، تنها به درصد کوچکی از جامعه هدف خود، یاری آن هم در حد بسیار اندک می‌رساند و از این مسیر خود را از اتهام بی‌تفاوتی در قبال جامعه هدف و عدم کمک‌رسانی به اقشار ضعیف می‌رهاند.
این فعال حوزه معلولان که عضو هیأت‌مدیره یکی از انجمن‌های معلولان نیز هست، می‌گوید: بهزیستی باید شاخص‌های انتخاب یکصد هزار خانواده دریافت کننده کمک‌معیشتی را عنوان کرده و توضیح دهد برای دستگیری از باقی افراد جامعه هدف خود که شامل دریافت این کمک‌هزینه نشدند چه برنامه‌ای دارد.
نوریانی با بیان اینکه سازمان بهزیستی در خدمت‌دهی خود دچار کم‌فروشی است، تأکید می‌کند: این نهاد صرفنظر از اینکه در ارتقای توانایی مددجویان برای مقابله با ویروس کرونا هنوز از محل اعتبارات خود مستقلاً کمکی به مددجویان نکرده و در امداد گرفتن از وزارت رفاه و مجموعه هیأت دولت نیز موفقیتی نداشته، پس از عبور این بحران قطعاً اثبات کند که در میان تحت‌پوششین خود تنها همین تعداد، نیازمند واقعی هستند و دیگر از ناکافی بودن اعتبارش ناله و گلایه نکند.

دردی به‌نام دستپاچگی مدیریتی
سازمان بهزیستی در تقویت بدنه جامعه هدف خود برای مهار بحران کرونا، عملکرد چندان قابل قبولی نداشته است. این سازمان اگر چه در ماه‌های اول شیوع ویروس کرونا شوکه شد و با تعطیلی مراکز نگهداری، ضدعفونی کردن مراکز و ممنوعیت ملاقات از مددجویان ساکن در آسایشگاه‌ها و عملیات پیشگیری از ابتلا را با فوریت آغاز کرد اما در ادامه دچار افول عملکرد شد و اقدام جدی دیگری از این سازمان مشاهده نشد.
آنگونه که از شواهد و از عملکرد بهزیستی برمی‌آید این نهاد آنگونه که شایسته نامش است عمل نمی‌کند و در ارائه خدماتش به جز محدودیت‌های بودجه‌ای با چالش بزرگی به‌نام دستپاچگی مدیریتی مواجه است وگرنه کدام نهادی با حساسیت جامعه هدف بهزیستی و با داشتن پتانسیل عظیمی مانند هزاران مددکار دلسوز و شریف دست روی دست می‌گذارد و در شرایط بحرانی فعلی حتی از دادن مشاوره‌های پزشکی-تلفنی به مددجویان (به‌عنوان کوچکترین کار ممکن) بهره نمی‌برد؟
اینطور که پیداست موضوع کرونا و لزوم توانمندسازی جامعه هدف در مقابله با آن حتی در رئوس هرم مدیریتی بهزیستی نیز جزء اولویت‌ها قرار نگرفته و «کمبود اعتبار» بهترین پوشش برای استتار و پنهان کردن هرگونه اهمال، بی‌برنامگی و بی‌تعهدی است.

گزارش: رویا بابائی/خبرنگار حوزه معلولان