پایان جنگ فکت شیت‌ها؛ آغاز چالش نگارش برجام

دور تازه مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ از امروز در وین آغاز می‌شود. این نخستین دور مذاکرات هسته‌ای پس از دستیابی به تفاهم لوزان و حصول توافق سیاسی است.

بر پایه آن تفاهم که دو طرف به راه حل‌هایی برای رسیدن به توافق جامع هسته‌ای رسیدند، مقرر شد که از این دور مذاکره کنندگان زمینه آغاز نگارش متن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) فراهم کنند.

این دور از مذاکرات در دو سطح کار‌شناسان و معاونان وزرای خارجه ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ برگزار می‌شود. به گفته مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه، تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران امروز و فردا با هلگا اشمیت معاون فدریکا موگیرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده گروه ۱+۵ مذاکره خواهد کرد و روز جمعه مذاکرات خود را با ۶ کشور دنبال می‌کنند.

در مذاکرات وین دو طرف تلاش خواهند کرد تا پس از مدت‌ها دست به قلم شده و متن نهایی توافق جامع را به نگارش در آوردند.

هیات‌های مذاکره کننده هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ پس از توافق مقدماتی در سوم آذر ماه سال ۱۳۹۲ تا به امروز تلاش کرده‌اند تا به متن نهایی توافق یا برنامه جامع اقدام مشترک دست پیدا کنند.

با این حال هر بار وقتی ایران و ۱+۵ به مرحله نگارش متن نزدیک شدند به دلیل وجود پرانتزهای بسیار که ناشی از باقی ماندن اختلافات میان دو طرف است از نگارش متن منصرف شده و رای به ادامه مذاکرات دادند.

مذاکراتی که اگر چه قرار بود پس از توافق مقدماتی در ژنو۳، ظرف شش ماه به پایان برسد اما تا به امروز سه بار تمدید شده است.

آخرین باری که روی ادامه مذاکرات و به نوعی تمدید توافق شد دو طرف متعهد شدند تا ظرف ۷ ماه و ۷ روز پرونده مذاکرات را در دو مرحله ببندند. مرحله نخست پس از دستیابی به توافق سیاسی و رسیدن به کلیاتی برای حصول توافق نهایی ظرف ۴ ماه و بعد رسیدن به توافق جامع و نهایی.

دو طرف تاکنون به این تعهد خود پایبند بوده‌اند و بر اساس جدول برنامه ریزی شده توانستند ظرف مدت تعیین شده به تفاهم سیاسی در لوزان سوئیس دست پیدا کنند.

تا زمانی که جنگ فکت شیت‌ها و یا چالش تفسیر‌ها از این تفاهم آغاز نشده بود، این امیدواری ایجاد شده بود که دو طرف می‌توانند بر اساس توافق قبلی ظرف مدت زمان تعیین شده تا دهم تیرماه به توافق جامع و نهایی هم دست پیدا کنند.

با این حال با آغاز جنگ فکت شیت‌ها و پیگیری مذاکرات در رسانه‌ها و به نوعی آغاز بازی رسانه‌ای با هدف خاص، این امیدواری و انتظار کاهش پیدا کرد.

چرا که تفاوت تفسیر‌ها نشان داد که دو طرف، به خصوص طرف‌های اصلی مذاکرات هسته‌ای یعنی ایران و آمریکا به دلیل وجود اختلافات تا رسیدن به توافق نهایی راه زیادی را پیش رو دارند.

مهم‌ترین اختلافی که تاکنون در همین بازی رسانه‌ای علنی شده است، بر سر نحوه و چگونگی رفع تحریم‌ها پس از توافق جامع است.

در حالی محمد جواد ظریف وزیر خارجه و مذاکره کننده ارشد هسته‌ای ایران به استناد تفاهم لوزان یا بیانیه سوئیس تاکید دارد دو طرف توافق کرده‌اند پس از توافق جامع و نهایی تحریم‌ها به طور کامل لغو شود و به گفته او در آن بیانیه حتی واژه «تعلیق» یا کلمه «مرحله‌ای» وجود ندارد که طرف مقابل یعنی آمریکایی‌ها مدعی‌اند تحریم‌های ایران نه طور یکجا بلکه مرحله‌ای لغو خواهد شد.

این اختلاف اساسی تاکنون چندین بار از سوی یک طرف مطرح و از سوی طرف دیگر پاسخ داده شده است. در همین حال ماری هارف سخنگوی وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه بار دیگر در پاسخ به سوالی درباره این‌که آیا ایران پس از حصول توافق هسته‌ای به سرمایه بلوکه شده‌اش دسترسی خواهد یافت، گفت: هیچ تغییری در موضع ما در خصوص لغو مرحله‌ای تحریم‌ها در یک توافق هسته‌ای جامع ایجاد نشده است. ایرانی‌ها فقط پس از این‌که به صورت قابل راستی آزمایی گام‌های مرتبط با محدود کردن برنامه هسته‌ایشان طبق توافق نهایی را بردارند با کاهش تحریم‌ها مواجه خواهند شد.

بروز اختلافی تا به این سطح سبب شده است تا به گفته عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران، موضوع تحریم‌ها به دستور کار اصلی مذاکرات تبدیل شود.

عراقچی پیش از ترک تهران در جمع خبرنگاران گفت: در حالی این به مذاکرات بازخواهیم گشت که قطعا از هیات نمایندگی آمریکا در مورد جزییات مرتبط با لغو تحریم‌ها از آن‌ها اطلاعات دقیق و روشنی مطالبه خواهیم کرد.

بر این اساس باز هم این احتمال وجود دارد که در این مرحله دو طرف نتوانند وارد مرحله نگارش متن شوند و بیشتر وقت این دور از مذاکرات به تبادل آرا و نظارت و روشن شدن دیدگاه‌های طرفین اختصاص پیدا کند.

پس از گفت‌و‌گو‌های سه روزه وین مذاکره کنندگان هسته‌ای روز جمعه به تهران باز خواهند گشت و روز یکشنبه همراه با محمد جواد ظریف عازم نیویورک می‌شوند تا مذاکرات در حاشیه اجلاس بازنگری معاهده ان. پی. تی درنیویورک ادامه پیدا کند و احتمالا نگارش متن به طور رسمی از هفته بعد در این دور از مذاکرات آغاز شود.

با این حال آنچه مشخص است با آغاز دور تازه مذاکرات و روشن شدن دیدگاه‌های طرفین درباره اختلافات باقی مانده به خصوص دربره چگونگی رفع تحریم‌ها، تفسیر‌ها و ورود اختلافات داخلی کشور‌ها به خصوص آمریکا به متن مذاکرات تاثیری نخواهد گذاشت و آنچه از این پس تعیین کننده است واقعیت‌هایی جاری مذاکرات و متنی است که به عنوان برجام منتشر خواهد شد.
منبع:فرارو