آینده غیرقابل پیش بینی احیای برجام

گروه سیاسی- هدیه گل‌محمدی: روایت‌ها و خبرهای متناقض مربوط به احیای توافق هسته‌ای در کانون توجه‌ها قرار دارد. داستان هم همان داستان قبلی است؛ طرف غربی می‌گوید نسبت به رسیدن توافق نا امید شده است اما طرف ایرانی می‌گوید توافق در دسترس است اما در سیگنالی کاملا متفاوت دیپلمات آمریکایی می‌گوید که «هر اتفاقی ممکن است». در میان تمام خبرها، اسرائیلی‌ها به عنوان دشمنان قسم خورده برجام خوشحال هستند اما آنها هم می‌گویند که هیچ چیز قطعی نیست.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،از سوی دیگر، نشریه تایمز اسرائیل از قول یک مقام ارشد اسرائیلی مدعی شد که «رابرت مالی» رئیس هیات مذاکره کننده امریکا در گفتگوها با ایران به دلیل اعتراض تل آویو، کنار گذاشته شده است. لارنس نورمن خبرنگار وال استریت ژورنال نوشت: من با احتیاط زیادی به ادعاها درمورد رابرت مالی نگاه می‌کنم. «علی‌هاشم» خبرنگار الجزیره نیز این اظهارات مقام اسرائیلی را از قول یک مقام امریکایی که آن را «مضحک» خوانده، رد کرد.
ورای همه خبرها و گمانه زنی‌ها، تارنمای «هیل» در یک گزارش به شرایط دستیابی به توافق با ایران و سناریویی پرداخته که در آن جو بایدن رییس جمهوری آمریکا ممکن است مانع مداخله کنگره در مساله توافق شود.
به دنبال برگزاری دور اخیر مذاکرات رفع تحریم‌های ایران در وین و ارسال پاسخ ایران به متن پیش نویس پیشنهادی اتحادیه اروپا در ۱۰ شهریور، همه چیز معطل تصمیم‌های سیاسی غرب بویژه ایالات متحده آمریکا به عنوان طرف نقض کننده برجام است.
«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین در ارتباط با اظهارات ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درباره مذاکرات وین گفت، در صفحه توییترش نوشت: واقعا، هیچ مسئله.ای در پاسخ ایران[به متن پیشنهادی اتحادیه اروپا برای توافق در مذاکرات وین] وجود ندارد که مانعی جدی سر راه توافق باشد.
اولیانوف ادامه داد: نهایی شدن مذاکرات وین صرفا به اراده سیاسی کشورهای مشارکت‌کننده در آن بستگی دارد.
اظهار ناامیدی بلینکن
«آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا در حالیکه مذاکرات وین در انتظار تصمیم سیاسی واشنگتن است، ضعف دولت بایدن در تصمیم گیری برای بازگشت به توافق هسته‌ای (برجام) را در تداوم بازی مقصر نمایی به گردن ایران انداخت و گفت: «آن‌چه در مدت اخیر در پاسخ ایران به پیشنهاد ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا[برای توافق در مذاکرات وین] بوده‌ایم، به وضوح پس‌رفت است و چشم‌انداز توافق در بازه‌ای کوتاه‌مدت را غیرمحتمل می‌سازد.»
بلینکن که در مکزیک به سر می‌برد، دوشنبه شب به وقت محلی به بیانیه ضد ایرانی تروئیکای اروپا اشاره و در حالیکه دولت بایدن به دلیل مسایل مختلف ناتوان از تصمیم گیری برای بازگشت به برجام است، توپ را به زمین ایران انداخت و ادعا کرد به نظر می‌رسد ایران یا نمی‌خواهد یا نمی‌تواند آنچه را که برای دستیابی به توافق لازم است، انجام دهد.
وی در تداوم تکرار ادعاها و بدون اشاره به زیاده خواهی‌های آمریکا مدعی شد که پاسخ ایران، دورنمای توافق در کوتاه مدت را بعید می‌سازد و در عین حال گفت که نمی‌تواند در این زمینه جدول زمانی ارائه دهد اما همچنان تهران را متهم به طرح مسایل اضافی در مذاکرات کرد.
وزیر خارجه آمریکا ۱۸ شهریور ماه نیز در نشست خبری با «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو در بروکسل درباره مذاکرات با ایران گفت: در هفته‌های گذشته توانستیم برخی از شکاف‌ها را پر کنیم.
وزیر خارجه آمریکا ادعا کرد: ایران نیز برخی خواسته‌های غیر برجامی‌اش را کنار گذاشت اما پاسخ اخیرش ما را به عقب برگرداند.
وی تصریح کرد: با این حال ما قرار نیست توافقی حاصل کنیم که الزامات حداقلی ما را برآورده نکند.
تاکید واشنگتن بر ادامه مذاکرات
تارنمای تایمز اسرائیل نوشت که وزارت امور خارجه آمریکا بامداد سه شنبه با انتشار بیانیه ای اظهارات یکی از مقام‌های ارشد رژیم صهیونیستی در مورد کنار کشیدن واشنگتن از مذاکرات احیای برجام را رد و تاکید کرد که تلاش‌های آمریکا برای دستیابی به یک توافق با ایران ادامه دارد.
در این بیانیه آمده است: ما به دنبال از سرگیری دوجانبه اجرای کامل برجام بوده و هستیم. به ادعای وزارت امور خارجه آمریکا، جو بایدن برجام را بهترین راه برای جلوگیری از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای می‌داند.
ساعاتی پیش از انتشار این بیانیه یک مقام ارشد اسرائیلی در جریان سفر یائیر لاپید نخست وزیر این رژیم به آلمان به خبرنگاران گفته بود: آمریکایی‌ها و بسیاری از اروپایی‌ها گفته‌اند که برجامی وجود نخواهد داشت.
در ادامه بیانیه مذکور آمده است: ما گفت و گوی بسیار نزدیکی با اسرائیل و دیگر متحدانمان در مورد ایران و از جمله برجام داشته و (رابرت) مالی فرستاده ویژه (کاخ سفید) بخش لاینفک این گفت و گوهاست.
مقام ناشناس اسرائیل گفته بود که تل آویو توانسته رابرت مالی را که در تهیه پیش نویس توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ کمک کرده و هدف معمول انتقادهای این رژیم است، به حاشیه براند.
در بیانیه وزارت امور خارجه آمریکا همچنین آمده است: «سخت تر» شدن موضع ما صحیح نیست. رئیس جمهوری در مورد نیاز ما به دستیابی به یک تفاهم و از سرگیری اجرای کامل (برجام) بسیار شفاف بوده است.
این وزارتخانه مدعی شد: تنها دلیلی که هنوز به یک تفاهم دست نیافته ایم آن است که تهران هنوز مبنای منطقی ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا را نپذیرفته است.
در این میان، محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در واکنش به ادعاهای اخیر مقامات رژیم صهیونیستی مبنی بر این کارزار کارشکنی‌هایشان در روند احیای توافق هسته‌ای موفقیت‌آمیز بوده است، در صفحه توییترش نوشت: رژیم آپارتاید از «به تعویق انداختن توافق هسته‌ای» دم می‌زند. تحلیلگران آمریکایی می‌گویند تاخیرها[در روند احیای توافق] به خاطر ترس بایدن از ضعیف‌ به نظر رسیدن پیش از انتخابات است. با این وجود، اتحادیه اروپا ایران را مقصر پیشرفت کند دانست.
مرندی ادامه داد: اتحادیه اروپا نمی‌تواند کسی را گول بزند. هرگونه تاخیری واقعا موجب تشدید بحران انرژی غرب خواهد شد.
امکان هر اتفاق
استیون بوندی، سفیر جدید آمریکا در بحرین در گفت وگو با روزنامه الایام با طرح ادعاهای بی اساس علیه جمهوری اسلامی ایران گفت که نمی‌توانم آینده توافق هسته‌ای را پیش بینی کنم، ما با نگاهی به اخبار در ماه گذشته متوجه می‌شویم که مردم ابتدا نسبت به این امر بدبین بودند سپس خوشبین شدند و بعد از آن بار دیگر بدبین شدند، بنابراین فردا ممکن است امور متفاوت باشد.
وی گفت: نمی‌توان درخصوص این مساله پیش بینی کرد، اما فکر می‌کنم که مذاکرات درخصوص توافق هسته‌ای بسیار مهم بود و اگر بتوانیم راهی برای بازگشت به این مذاکرات پیدا کنیم و ایران را پایبند به بندهای برجام کنیم این امر تهدید بزرگی را از میز مذاکرات برمی‌دارد. سفیر آمریکا در ادامه ادعاهایی درخصوص برنامه موشکی ایران و فعالیت ایران در منطقه و همچنین وضعیت حقوق بشر در داخل ایران مطرح کرد و گفت که چه توافق هسته‌ای باشد چه نباشد، ما باید با هم پیمانان و دوستان خود به موضع مشترکی درخصوص ایران برسیم.
سفیر آمریکا در منامه در پاسخ به این سوال که رسانه‌های صهیونیستی اخیرا اعلام کردند که واشنگتن دست‌های رژیم صهیونیستی در تعامل با ایران را نبسته‌، آیا این به معنای چراغ سبز آمریکا به رژیم صهیونیستی برای اقدام نظامی است گفت: درخصوص این امر پیش بینی نمی‌کنم، هدف ما کاهش تنش است، هیچ کس به دنبال درگیری و افزایش تنش نیست. پیش از این محمد مرندی، مشاور رسانه‌ای تیم مذاکره کننده ایران در مذاکرات وین در گفت‌وگو با شبکه قطری الجزیره تاکید کرد که علیرغم فشارهای وارد شده علیه دولت آمریکا همچنان به رسیدن به توافق نزدیک هستیم. وی گفت که نگران نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی نیستیم.
مرندی تاکید کرد که جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا باید تصمیماتی برای حل مسائل موجود بر سر راه رسیدن به توافق هسته‌ای اتخاذ کند.

نقشه کاخ سفید برای دورزدن کنگره

درحالیکه بسیاری آماده هستند تا توافق برای نهایی شدن به کنگره ایالات متحده برود، دولت بایدن به نوعی اشاره کرده که مذاکرات در وین منجر به یک توافق جدید نمی‌شود بلکه تنها تمام طرفین به تعهدات خود در چارچوب برجام بازخواهند گشت. نشریه هیل در این مورد نوشت: این به نظر یک نکته صرفا معنایی به نظر می‌رسد اما ممکن است واقعا یک اقدام حساب شده برای ممانعت از رای گیری کنگره پس از بررسی توافق هسته‌ای طبق قانون بررسی توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران (اینارا) شود.
به نوشته این نشریه آمریکایی، در ماه مه، راب مالی، نماینده ویژه وزارت امور خارجه در امور ایران عنوان کرد که هرگونه توافق احتمالی با ایران را برای بررسی کنگره ارائه می‌کند. قانون اینارا تصریح می‌کند که رییس جمهور آمریکا باید ظرف پنج روز پس از دستیابی به هر توافقی با ایران در رابطه با برنامه هسته‌ای، توافق کامل را به کنگره ارسال کند. اینارا همچنین رویه‌هایی را برای بررسی کنگره و فرآیندی سریع برای رای‌گیری در مورد توافق در صورت صلاحدید کنگره تعیین می‌کند.
در سناریویی که به قلم متیو سوئیگ عضو اسبق کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان و گابریل نورونها مشاور ویژه سابق وزارت خارجه آمریکا در امور ایران به رشته تحریر در آمده، این احتمال مطرح است که دولت بایدن صرفا با فرض بازگشت به برجام هنوز امید به اجتناب از رای گیری کنگره دارد. در نتیجه کاخ سفید ممکن است استدلال کند که آنها متن توافق را جهت بررسی تایید کنند درحالیکه دوباره هیچ نیازی به رای گیری کنگره نباشد.
در ادامه گزارش هیل آمده است: رهبری دموکرات در کنگره ممکن است با چنین مساله‌ای مخالفت نکند و از اکثریت خود برای جلوگیری از رای گیری در آستانه انتخابات میاندوره‌ای استفاده کند که این مساله نادیده گرفتن نقش مهم نظارتی کنگره به حساب می‌آید.
مولفان قانون اینارا اتخاذ مواضع ضد و نقیض در این مساله را پیش بینی می‌کردند به همین دلیل در سال ۲۰۱۵ در بحبوحه مراحل نهایی مذاکرات برجام پیش نویس آن مطرح شد. دولت باراک اوباما بر طرح خود برای دور زدن کنگره تاکید داشت و برجام را به عنوان توافق و نه یک معاهده تایید کرد. از این رو نیز ۹۸ سناتور و ۴۰۰ عضو مجلس نمایندگان در نهایت برای نظارت بر برجام اینارا را تصویب کردند.
نشریه هیل با این حال که سناریوی کنار گذاشتن کنگره توسط دولت بایدن در مساله توافق با ایران را مطرح کرده، این احتمال را مطرح کرد: اگر دولت بایدن بدون بررسی و اقدام لازم کنگره وارد توافق شود، اعضای مجلس نمایندگان و سنا می توانند علیه رییس جمهور شکایت کنند. بر اساس مطالعه سال ۲۰۱۴ سرویس تحقیقات کنگره، طبق دستورالعمل های دیوان عالی، تک تک اعضای کنگره زمانی که متحمل یک «آسیب نهادی» شده باشند، در برابر قوه مجریه وجهه قانونی دارند.
برخی منابع خبری مدعی شده اند که انتخابات میاندوره‌ای که تکلیف بسیاری از اعضای کنگره را مشخص می‌کند و امکان واگذاری اکثریت به جمهوریخواهان را دارد، بر روی توافق با ایران تاثیر گذار است. از طرفی نیز گفته می‌شود که حصول توافق احتمالا تا بعد از این انتخابات زمان خواهد برد.