مذاکرات فرسایشی و فرصت سوزی

این روزها اخبار متفاوتی از مذاکرات برجام از وین به گوش می رسد و  مردم در شرایط بلاتکلیفی بدنبال روزنه ای از امید برای رها شدن از زمستان سرد تحریم و تورم هستند. بیش از یک سال از روی کار آمدن تیم حاکمه دموکرات در ایالات متحده میگذرد. مطمئنا همگان اذعان دارند دولت کنونی برخلاف ترامپ و هم پیمانانش انگیزه جدی برای توافق در پرونده هسته ای ایران را دارد. اگرچه گفتگو ها با تیم مذاکره کننده دولت روحانی آغاز شد و به توافقات نزدیک شدند ولی اکنون با از دست رفتن زمان زیادی کماکان دست یابی به  حداقل  توافق قبلی (برجام) هم با اما و اگرهایی همراه شده است.  طرف های مذاکره کننده قبلا به توافقی مورد قبول دست یافته اند و مسیر پرچالش بیش از  یک دهه مذاکرات در نهایت به توافق و اقدام مشترک  رسیده است  و کارشناسان و دولتها  تجربیات مشترکی از اختلافها و سنگ اندازی های عوامل درونی و بیرونی در هیاتهای مذاکره کننده دارند و بسیاری از این تجربیات بصورت کتاب درآمده و در اختیار مردم قرار گرفته است. اکنون پرسشی مطرح می شود که  چرا از آن تجربیات استفاده نمیشود و فرصت سوزی می شود. و موضوع مهم تر که باید مورد بررسی قرار بگیرد این است که چه طرفی و به چه دلیلی از طولانی شدن مذاکرات سود می‌برد؟
 آنچه مسلم است در مذاکرات پیش رو با تغییر دولتها و تغییر تیم دیپلماسی حتی سبک مذاکرات هم تغییر شکلی داشته است ولی در ماهیت هدف مشترکی شبیه توافق گذشته پیگیری میشود لذا گام اول برای طرف ایرانی باید سرعت عمل و پیشنهاد راهکارهای مطلوب برای جلوگیری از فرسایشی شدن مذاکرات باشد. یقینا در وین چالشها و موانع مختلفی پیش روی تیم مذاکره کننده وجود دارد و دیپلماتها  سعی دارند با فشار بر نقاط ضعف طرف مقابل بیش ترین امتیاز را کسب کنند و یکی از موارد مورد اختلاف در مذاکرات کنونی درخواست تضمین برای عدم خروج دولت آمریکا در آینده از سوی ایران است. در واقع دولت ایران بدنبال تضمینی است که مجددا درگیر تحریمها و مشکلات خارج شدن ترامپ از برجام نشود و توافق هسته ای به معاهده بین المللی تبدیل شده و روسای جمهور آینده ایالات متحده به آن متعهد باشند. متاسفانه طرف مقابل خواسته یا ناخواسته زیر بار چنین تعهدی نمی رود و یا توان تبدیل این توافق به معاهده را ندارد و این مورد اختلافی به یکی از چالشهای اصلی این دور از مذاکرات تبدیل شده است. از نگاهی واقع گرایانه شاید تیم مذاکره کننده نتواند طرف مقابل را به چنین تعهدی وادار کند ولی تصمیم گیرندگان باید نسبت به از دست رفتن زمان و شرایط با تیمی که احتمال توافق تقریبا قطعی وجود دارد به آینده ای نامعلوم و محتمل آگاه و هوشیار باشد. طبق روال قانونی این دولت از زمان به قدرت رسیدن در آذرماه سال 99 تا چهار سال قدرت سیاسی را در دست دارد. همچنین تلاش ترامپ و هوادارانش که درپی حذف و فروپاشی ایران بودند برای برگشتن قانونی یا غیرقانونی به قدرت مشخص و مشهود است. لذا عقلانیت و تدبیر حکم میکند که از فرصت سوزی بپرهیزیم و سریع به یک توافق خوب دست پیدا کنیم و دولت وملت را از مشکلات فلج کننده تحریم برهانیم سپس در فرصت به دست آمده سه ساله با همکاری و همفکری همه نخبگان و استفاده از تجربیات دیگر دولتهای همسو به تقویت بنیان های اقتصاد و رها سازی اقتصاد از وابستگی به نفت و درآمدهای ارزی چاره اندیشی کنیم. با تمرکز بر این موضوع  هم  سریعتر شرایط داخلی به آرامش و ثبات بر میگردد و با تکیه بر رضایت اجتماعی دولت دست بازتری در اصلاحات اقتصادی دارد، همچنین در آینده نیز با اتکا بر تمهیدات و مولفه های درونی هر تغییری که در شرایط  بین المللی رقم می خوردکمترین آسیب را به  اقتصاد و معیشت مردم وارد می سازد.
نکته دیگر، مذاکرات غیر مستقیم بعنوان شگردی جدید از سوی ایران در مقابل بی تعهدی و بد عهدی های طرف مقابل است.  اگرچه این شکل از گفتگوی با واسطه با طرف اصلی به جهت ماهیت ضد استکباری ایران و تحقیر مستکبران و امپریالیسم در رسانه ها و افکار عمومی ملتها تاثیر دارد ولی باید از اصل موضوع غافل نشویم و با از دست رفتن فرصتها و انحراف گفتگو، مذاکرات به بازی با کارت ایران تبدیل نشود. آنچه مسلم است دو طرف اصلی این مسئله ایران و آمریکا هستند و دیگر دولتها در مجموعه 1+5 طرفهای فرعی ماجرا هستند و در یک دهه گذشته بارها شاهد سنگ اندازی و دخالتهای منفعت طلبانه دیگران  در گفتگوها بوده ایم. مطمئنا این دولتها در مسیر مذاکره منافع خود را به عنوان اولویت در گفتگو ها دخالت میدهند و واسطه گری آنان  بجای مذاکره مستقیم موجب ایجاد موانع بیشتر، فرسایشی شدن، پیچیده ترشدن و فرصت سوزی خواهد شد.