امید به بازگشت واشنگتن و تهران به تعهدات برجامی

گروه سیاسی – فخری سادات مسچی: اجماع داخلی در حمایت از مذاکرات هسته ای ایران با 4 کشور اروپایی که به نوعی واسطه برای مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا هستند، مهمترین حسنی است که تیم تازه مذاکره کننده نسبت به تیم قبل از آن برخوردار است. حالا دیگر نه خبری از دلواپسان هست، نه هنگام برگشت مذاکره کنندگان کسی در فرودگاه تجمع می کند و کفش پرت می کند و نه صداو سیما دنبال ساختن سریال گاندو و خنجر زدن از پشت است. تنها صدای مخالف از کیهان درآمد که یکی – دو بار به زعم خود تذکراتی داد و بعد فتیله انتقادش را پایین کشید یا پایین کشاندند!
در این وضعیت مناسب سیاسی داخلی، خبرهایی از امکان کسب توافق به گوش می رسد که همین موضوع  موجب امیدواری هایی در سطح افکار عمومی داخل شده است. این موضوع البته در دور قبلی مذاکرات شکل گرفته بود. قریب یک ماه پیش مقامات اروپایی اعلام کردند که ۷۰ تا ۸۰ درصد از متن پیش نویس توافق با ایران تکمیل شده است. پس از آن مذاکرات دور هفتم هم با پیشرفت هایی همراه بود؛ اگرچه نمایندگان بعضی کشورها گهگاه ساز مخالف می زدند و نسبت به خواسته های ایران ابراز نگرانی می کردند اما در مجموع می توان فضای مذاکرات را مثبت تلقی کرد. همچنین اعلام دو موضوع از سوی ایران، بازتاب مثبتی در بین صاحب نظران و رسانه های بین المللی داشت. اولین نکته موافقت ایران با نصب دوربین های آژانس بین المللی انرژی اتمی در کرج بود و دومین نکته هم اعلام صریح این موضوع  از سوی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران که ایران به دنبال غنی سازی بیش از 60 درصد نیست. این دو موضوع اعلام شده مبتنی بر این واقعیت است که ایران به علت نداشتن هیچ برنامه ای مغایر با عرف بین الملل، تمایل دارد در قالب دستیابی به «توافق خوب» از ظرفیت رفع تحریم ه برای توسعه و رفع مشکلات اقتصادی خود بهره برداری کند.
با چنین پیشینه ای، دور هشتم مذاکرات احیای برجام و لغو تحریم ها ساعت 20:۳۰ دوشنبه به وقت تهران در وین از سر گرفته شد اما قبل از اعلام رسمی نماینده چین در مذاکرات وین در حالی خبر مهم کاهش اختلافات بین ایران و طرف های اروپایی ها را اعلام کرد که به گفته وی در دور جدید انتظار می رود توافق قبل از ماه فوریه ۲۰۲۱ (ظرف کمتر از یک ماه) صورت بگیرد چرا که به گفته وی اساسا مبنای دور هشتم مذاکرات بررسی متنی مشترک بین طرف ها خواهد بود که قرار است تحریم ها بر اساس آن لغو شوند.
اهمیت این متن مشترک بیانگر اراده و عزم جدی ایران برای دریافت تضمین های عینی از طرف مقابل است. چرا که به گفته حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان سند ژوئن ۲۰۲۱ به طور کلی کنار گذاشته شده و تنها سند جدید مبنای رایزنی ها و اجماع برای نهایی شدن است. برخلاف جوسازی ها و فرافکنی های طرف های غربی اساسا طبق این سند ایران درخواست بزرگی ندارد چرا که فروش بی مانع نفت و دریافت پول آن به صورت ارزی نزد بانک های ایران حق مسلم و طبیعی برای بهره مندی از توافق موجود است و مبنا و اصل توافق سال ۲۰۱۵ نیز اعمال محدودیت های هسته ای در برابر بهره مندی ایران از مزایای برجام بود.
در همین راستا میخائیل اولیانوف نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین نیز در ارزیابی دور هشتم مذاکرات وین طی توئیتی نوشت: در نشست امروز کمیسیون مشترک برجام دور هشتم مذاکرات وین آغاز شد. طرفین گفت‌وگوهای منظم و نتیجه‌محوری داشتند. آن‌ها به ویژه توافق کردند که فرایند نوشتن پیش‌نویس جهت حصول هرچه سریع‌تر توافق تسریع گردد. اولیانوف در حالی این توئیت را منتشر کرد که قبل از جلسه نشست کمیسیون مشترک به همراه نماینده چین با علی باقری کنی رئیس هیات مذاکره کننده ایران در وین به رایزنی پرداخت.
هم چنین انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین پس از نشست کمیسیون مشترک برجام در جمع خبرنگاران گفت که موفقیت دور کنونی مذاکرات به معنای بازگشت واشنگتن و تهران به اجرای تعهدات‌شان در توافق هسته‌ای است.
وی تاکید کرد که «هدف مذاکرات فعلی، احیای توافق هسته‌ای است که به معنای رفع تحریم‌ها و پایبندی هسته‌ای ایران است.»
مورا همچنین خاطرنشان کرد که مذاکرات در این دور باید در دوره زمانی معقولی پایان یابد اما منظور من صحبت از چند هفته است، نه چند ماه. اگر در روزها و هفته‌های آینده سخت کار کنیم به نتایج مثبتی دست پیدا می‌کنیم اما نمی‌خواهم درباره زمانی که قصد داریم به توافق برسیم گمانه‌زنی کنم.
علی باقری رییس هیات مذاکره کننده ایران نیز پس از نشست افتتاحیه کمیسیون مشترک برجام گفت: در این نشست نمایندگان کشورهای مختلف بر اهمیت اولویت داشتن رسیدگی به موضوع رفع تحریم‌ها، راستی آزمایی و تضمین‌ها در دور هشتم تاکید کردند.
وی در جمع خبرنگاران گفت: ایران اعلام کرده است در صورتی که توافق حاصل شود، ابتدا باید طرفی که ناقض توافق است، یعنی آمریکا تحریم ها را بردارد و ایران برداشته شدن آنها را راستی آزمایی کند و سپس اقدامات هسته ای را در چارچوب برجام انجام دهد.
وی درباره تضمین‌های مدنظر ایران که طرف های مقابل به ویژه آمریکا و اروپا باید به ایران بدهند تا ایران مطمئن شود که آمریکا دیگر یک جانبه از برجام خارج نمی‌شود، تاکید کرد: اینکه مجدد آمریکا توافق را نقض نکند و تحریم جدیدی را علیه ایران بر خلاف توافق وضع نکند، مدنظر ایران در بحث تضمین‌هاست. مطالبه به حق ایران این است که در این رابطه تضمین هایی به طرف ایرانی داده شود.
رییس هیات مذاکره کننده کشورمان همچنین خبر داد که موضوع تحریم مالی و بانکی در دو سه روز آینده در چارچوب مذاکرات دور هشتم در دستور کار قرار می گیرد.
باقری در ادامه خاطرنشان کرد: همان طور که بارها تاکید کرده‌ایم، رمز پیشرفت گفتگوها دستیابی به توافق درباره لغو تحریم ها به طور موثر و عملیاتی است و این که طرف های دیگر هم اعلام کردند، این موضوع باید در اولویت بررسی ها قرار گیرد، نشانه امیدوار کننده ای است. اگر در این موضوع پیشرفت کنیم به نظر ما مسیر دستیابی به توافق در آینده تسهیل خواهد شد.
روز سه شنبه همچنین وزیر امور خارجه کشورمان در در حاشیه مراسم گرامی‌داشت یاد شهید حسن ایرلو در محل وزارت امور خارجه اعلام کرد: مذاکرات وین در مسیر خوبی قرار دارد. مهم این است که ما یک متن مشترک و واحدی را الان در اختیار داریم که تیم مذاکره کننده ما بر روی آن متن تمرکز کرده است .
وی تصریح کرد : ما سرگرم توافق و مذاکره بر روی نقاط اختلافی که در داخل پرانتز در آن متن ذکر شده هستیم و تیم ها به شدت مشغول هستند.با ۱+۴ گفتگو می شود و اتحادیه اروپا و انریکه مورا نماینده اتحادیه اروپا فعالانه تلاش می کند که به نقش هماهنگ کننده خودش ادامه دهد.
امیر عبداللهیان تاکید کرد : ما فکر می کنیم اگر طرفهای مقابل با حسن نیت این مذاکراتی که در این مرحله شروع شده را ادامه دهند، دست یافتن به یک توافق خوب برای همه طرفها شدنی است و می توانیم این هدف را محقق کنیم و حتی اگر جدیت در کنار حسن نیت در طرفهای مقابل در مراحل آینده مذاکرات دیده شود، رسیدن به یک توافق زود و در آینده نزدیک هم متصور است.
گفته می شود، گفت‌وگوها در دور هشتم تا پنجشنبه هفته جاری ادامه خواهد داشت و از آنجایی که از روز جمعه تا یکشنبه هتل کوبورگ به دلیل تعطیلات سال نو میلادی تعطیل است، مذاکرات برای سه روز متوقف و سپس از روز دوشنبه هفته آینده از سر گرفته می‌شود.