داستانک، لطیفه نیست

 احمد طبایی با اشاره به ادعاهای نادرستی که نسبت به قالب‏‌های داستانی مینی‏مال و داستانک مطرح می‏‌شود، داستانک را یکی از ارکان داستان‏‌نویسی مدرن دانست که در سال‏های اخیر، به خوبی جای خود را در میان خوانندگان داستان و به ویژه فرهیختگان و نخبگان جامعه باز کرده است.

این داستان‏‌نویس در گفتگو با خبرنگار ایلنا گفت: متاسفانه بعضی‏ فکر می‏‌کنند نوشتن داستانک، در حکم تمرین و دست‌گرمی برای نویسندگان جوان است. حال آنکه می‏‌بینیم به دلیل استقبال مخاطبان از این قالب داستانی، بسیاری از نویسندگان پیشکسوت هم به داستانک‌‏نویسی روی آورده‏‌اند.

طبایی با بیان اینکه حجم محدود داستانک‏ و نیز شیوه روایت و کاربرد ضربه پایانی در آن، ازجمله ویژگی‏‌های شاخصی است که باعث محبوبیت این قالب داستانی شده، درعین حال «سهل‏‌انگاری» و «سطحی‏‌نگری» را از آسیب‏‌هایی دانست که می‏‌تواند داستانک را به ابتذال بکشاند.

او افزود: گروهی که پایه و مایه چندانی ندارند، داستانک را با جوک و لطیفه اشتباه گرفته‏‌اند. این‏ها فکر می‏‌کنند همین که چند خطی بنویسند و در پایان، خواننده را غافلگیر کنند یا بخندانند، داستانک نوشته‌‏اند. درصورتی‌که ویژگی‏‌های داستانک می‏‌بایست در خدمت انتقال پیامی و اندیشه‌‏ای به کار گرفته شود، هرچند ممکن است نویسنده، پیامش را در جامه طنز و تلخند به خواننده منتقل کند و البته بسیار هم موثر است.

طبایی، پرهیز از لفاظی و دوری از اطناب را از امتیازات این قالب داستانی برشمرد و ادامه داد: ما در داستانک با حداقل توصیف و توضیح روبرو هستیم و بیشترین تاکید بر محتوا صورت می‏‌گیرد. در حقیقت این محتواست که نقش محوری را برعهده دارد و همین عامل به داستانک، رویکردی متعهدانه و معناگرایانه می‏‌بخشد.

این داستان‏‌نویس در پایان با اشاره به نقش پررنگ مطبوعات و سایت‏‌های ادبی در پرداختن به قالب‏‌های مینی‏‌مال و داستانک، عملکرد ناشران را در این زمینه ضعیف ارزیابی کرد و گفت: اغلب ناشران ترجیح می‏‌دهند که روی کتاب‏‌های قطورتر سرمایه‏‌گذاری کنند، چون این کتاب‏‌ها بیشتر دیده می‏‌شوند و لابد «از دل نرود هر آنکه از دیده نرفت!». پس صرف‏نظر از کیفیت اثر، معمولا رمان‏‌ها از بخت بیشتری برای انتشار به صورت کتاب برخوردارند تا مجموعه‌‏های داستان.