آخرین روز دانشجوی دولت روحانی

روز دانشجوی امسال آخرین حضور حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور در دانشگاه است. روحانی که سال گذشته به دلیل اتفاقات آبان‌ماه، روز دانشجو در هیچ دانشگاهی حضور نیافت و دو روز بعد (18 آذر) با حضور در دانشگاه فرهنگیان، تلاش کرد تا غیبت خود در دانشگاه را به نحوی کمرنگ کند، در طول دوره ریاست جمهوری رابطه پر فراز و نشیبی با دانشگاه داشت. روحانی، هیچ‌وقت نه مثل خاتمی محبوب دانشجویان شد و نه مثل احمدی‌نژاد کلا دانشگاه را بایگانی کرده بود. روحانی با دانشگاه به شیوه خود روبرو شد: کج دار و مریز...
 به گزارش مردم‌سالاری آنلاین هر سال مراسم روز دانشجو با حاشیه‌های زیادی همراه است. اما به دلیل پیچیدگی‌های سیاسی و اقتصادی در سه سال گذشته این مراسم با حواشی هم همراه بوده است. امسال آخرین مراسم «روز دانشجو» در دولت حسن روحانی است و به این بهانه نگاهی انداختیم به آخرین روز دانشجو در دولت‌های گذشته که آن‌ها هم با حواشی همراه بوده است.
 
روز دانشجوی سال ۷۵
در آن سالها هنوز دیدار رئیس جمهور با دانشجویان در حال و هوای امروزی هنوز مرسوم نبود. دیدارها بیشتر حالت رسمی داشت و به یک سخنرانی اکتفا می‌شد. با نگاهی به آرشیو روزنامه همشهری متوجه شدیم که در سال ۷۵ یعنی آخرین سال ریاست جمهوری مرحوم آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی، حول و حوش روز دانشجو، رهبری، رئیس جمهور و رئیس مجلس وقت در دیدارهای جداگانه به سخنرانی پرداخته‌اند. البته چون در سال ۷۵ روز دانشجو مصادف با جمعه بوده، این دیدارها در روزهای قبل و بعد اتفاق افتاده است. 
روز شنبه ۱۷ آذر، رهبر انقلاب در دیدار با مسئولان نهاد نمایندگی ولی فقیه، اعضای شورای مرکزی تشکلهای اسلامی دانشگاه‌های سراسر کشور، محیط‌های دانشگاهی را زنده، فعال، پرتنش و پرنشاط خواندند و ضرورت تلاش در جهت کیفیت بخشیدن به ارزش‌های دین و انقلاب در محیط‌های دانشجویی را مورد تاکید قرار دادند.
رهبر انقلاب در این دیدار با بیان موقعیت قشر دانشجو در کشور گفتند: «این‌که من می‌گویم دانشگاه‌ها باید سیاسی شود، معنایش این است. یعنی شما کاری کنید که در محیط دانشجویی، عوامی وجود نداشته باشد. قدرت تحلیل در یکایک عناصر دانشجو وجود داشته باشد. ای بسا آدمی که تا حد وزارت هم بالا می‌رود، امّا جزو عوام است؛ یعنی قدرت و موضع‌گیری ندارد. یک راه روشن‌بینانه اتخاذ نمی‌کند. معنای عوام این است. اگر پرورش‌یافتگان محیط‌های دانشجویی ما که فردا بناست سطح عظیمی از دانش و مناصب حساس و مراکز حساس جامعه‌ی ما را اشغال کنند، انسان‌هایی دارای قدرت تحلیل و با جهت‌گیری درست باشند، آن وقت این مشکل، به مراتب کم خواهد شد. بنابراین باید پیش‌گیری کنیم. باید پیش‌گیری کرد. این به عهده‌ی شماست.»
رئیس‌جمهور هاشمی رفسنجانی هم روز پنج‌شنبه ۱۵ آذر، دیداری با فارغ‌التحصیلان کمیته امداد داشت که در آن به لایحه فقرزدایی پرداخت و ترجیح داد در مورد محرومیت‌زدایی و راهکارهای خدمت به محرومان صحبت کند.
رئیس مجلس پنجم هم روز ۱۵ آذر با دانشجویان دیدار داشت. علی اکبر ناطق نوری در این دیدار که با استانداردهای امروز بیشتر به مراسم روز دانشجو در سال‌های اخیر شبیه است به تقدیر از دانشجویان نمونه پرداخت. آقای ناطق در آن روزها به عنوان کاندیدای اصلی «جامعه روحانیت مبارز»، برای پوشیدن ردای ریاست‌جمهوری تلاش می‌کرد و از سوی بسیاری از ناظران داخلی و خارجی به عنوان رئیس‌جمهور بعدی شناخته شده بود. از طرف دیگر جبهه اصلاحات هنوز در راه مذاکره برای کاندیدای نهایی خود بود و به گفته خود اصلاح‌طلبان شانس چندانی برای پیروزی در خرداد ۷۶ برای خود قائل نبودند. اما چنان‌که اتفاق افتاد، سرنوشت در دوم خرداد به شکل دیگری رقم خورد، تا در طول ۸ سال بعد، این سید محمد خاتمی باشد که به عنوان رئیس‌جمهور در برابر دانشجویان می‌نشیند.
 
روز دانشجو سال ۸۳
روز دانشجو از سال ۷۶ به گونه‌ای دیگر رقم خورد. حرکت عظیم دانشگاه و نقش بدون تردید دانشجو در پیروزی اصلاح‌طلبان، این نهاد را در جایگاهی فراتر از یک نهاد آموزشی قرار داده بود. برای همین در سال‌های ۷۶ تا ۸۴، دانشگاه در راس اخبار کشور بود و به طریق اولی روز دانشجو هم از اهمیت بی‌سابقه‌ای برخوردار شد. روزهایی معمولا پر تنش و جنجالی که معمولا تا چندین روز خوراک تحلیل و خبر رسانه‌ها را تامین می‌کرد​.
اما سال آخر دولت اصلاحات وضعیت متفاوت بود. اصلاح‌طلبان دو انتخابات شورای شهر دوم و مجلس هفتم را به اصولگرایان واگذار کرده بودند و آخرین سنگر در خطر از دست رفتن بود. به واسطه عملکرد سیاسی نیروهای اصلاح‌طلب، جامعه در ناامیدی به سر می‌برد و پروژه عبور از خاتمی توسط بخشی از خود اصلاح‌طلبان به راه افتاده و تشکل‌های اصلاح طلب در پراکنده‌ترین وضعیت خود به سر می‌بردند. اتفاقی که در خرداد ۸۴ خود را به خوبی نشان داد. در این وضعیت خاتمی برای دفاع از عملکرد خود و دولتش به دانشگاه تهران رفت و یکی از پر تنش‌ترین روزهای این دانشگاه رقم خورد.
این مراسم پرتنش یک جمله به یاد ماندنی هم داشت. آن‌جا که برخی دانشجویان معترض حین سخنرانی، خاتمی را «هو» کردند و همان‌جا بود که او جمله تاریخی را با این مضمون به زبان آورد که تردید دارد جانشین او نیز در فضایی باز و آزاد با دانشجویان گفت‌و‌گو کند. خاتمی گفت: «انشاالله بعد از من کسانی می آیند که خوب عمل خواهند کرد. »
روز دانشجوی سال 86 که احمدی‌نژاد سکان اجرایی کشور را به دست گرفته بود و فضای سیاسی کشور یکدست در اختیار اصول‌گرایان بود، استقبال بی‌نظیر از خاتمی در دانشکده فنی تهران نشان می‌داد که او پر بیراه هم نگفته است. استقبالی آن‌قدر زیاد که مسوولان دانشگاه تهران، به دلیل بستن بسیاری از درهای ورودی و ممانعت شدید از ورود خبرنگاران و حتی دانشجویان به بهانه «عدم هماهنگی قبلی»، موجب بروز انتقادات فراوانی شد.
یکی دیگر از جملات تاریخی خاتمی در این سخنرانی معروف این بود که در حین اخلال در سخنرانی با خشم گفت: «کاری نکنید بگویم شما را از سالن بیرون کنند» و همین جمله هم بعدها دستمایه انتقادهای زیاد از او شد. هر چند همین افراد سال‌های بعد اساسا به سالن راه پیدا نکردند تا تهدید به اخراج شوند و اساسا مراسمی با حضور رئیس‌جمهور و دانشجویان برگزار نشد. اما مهم‌ترین حرف خاتمی که در آن روز شنیده نشد، این بود که گفت: «من طلبکارم! از بخشی از اصلاح‌طلبان که تجربه سه بار تکرار شده مشروطیت، بعد از شهریور ‌۳۲ و بعد از انقلاب‌اسلامی را به خاطر جو زدگی تکرار کردند. همه مطالبات مردم را در بخشی از مطالبات سیاسی خلاصه کردند و گفتند که حرکت اصلاحی هیچ کاری برای مردم نکرده است. حال که می‌خواهیم توضیح بدهیم با هو و جنجال جلو این توضیح را می‌گیرند.»
  روز دانشجوی سال ۹۱
احمدی‌نژاد با اینکه برخلاف روسای جمهور پیشین، استاد دانشگاه بود، رابطه جالبی با دانشگاه و تحرکات دانشجویی نداشت. او که با شعار محرومیت‌زدایی و عدالت به پاستور رسیده بود، ترجیح می‌داد زمانش را در سفرهای استانی صرف کند تا به دانشگاه برود. برای همین در طول دوران هشت ساله ریاست جمهوری او، کمتر خبری از حضورش در دانشگاه می‌آمد. جستجوی آرشیو سایت‌های خبری در سال ۹۱ جز یک پیام از وزیر علوم، نشانی از رئیس جمهور وقت نداشت. مهم‌ترین حضور رئیس دولت نهم اما در سال 85 و در دانشگاه امیرکبیر اتفاق افتاد. احمدی‌نژاد که علی‌رغم مخالفت دانشجویان پلی تکنیک در این دانشگاه حضور یافته بود با عکس‌العمل شدید دانشجویان مواجه شد. گزارش‌های دانشگاه امیرکبیر حاکی از درگیری شدید فیزیکی بین فعالان انجمن اسلامی امیرکبیر و دانشجویان بسیجی این دانشگاه در سالن بود و جو سالن محل سخنرانی به شدت متشنج گزارش شد. دانشجویان دانشگاه امیرکبیر شعارهای تندی را علیه بسیج و احمدی‌نژاد سر دادند. همچنین دوربین صدا و سیما، توسط تعدادی از دختران دانشجو ضبط و شکسته شد. سطح تنش آنقدر بالا بود که احمدی‌نژاد تا آخرین سال حکومتش قید حضور مرسوم روز دانشجو در دانشگاه را زد. البته سال بعد (86) در حضوری نامانوس به دانشگاه امام صادق رفت و با دانشجویان حامی خود دیدار کرد. احمدی‌نژاد در سال ۹۱ به واسطه حواشی بر سر خانه‌‌نشینی ۱۱ روزه، ماجرای مرتضوی و آغاز بحث‌ها برای کاندیداتوری اسفندیار رحیم مشایی به شدت مورد انتقاد جناح‌های مختلف سیاسی قرار داشت و ترجیح می‌داد خود را در معرض حواشی قرار ندهد. البته برخی گمان می‌کردند او در آخرین سال ریاستش در مراسم روز دانشجو به دانشگاه می‌رود، اما این گمانه‌زنی با فقدان حتی یک خبر در روز دانشجو از طرف احمدی‌نژاد، خیلی زود رنگ باخت و این‌گونه پرونده او و روز دانشجو بدون هیچ تفاهمی بسته شد. روز دانشجوی سال ۹۹
امسال سال پایانی دولت روحانی و سال پایانی قرن خورشیدی است. با نگاهی به سده اخیر و خصوصا سال‌های ۱۳۳۲ به بعد که جنبش دانشجویی شکل گرفت، اهمیت این حرکت در سیاست‌ورزی داخلی کشور را در خواهیم یافت. روحانی در سال‌های ۹۲ به بعد تلاش کرد ارتباط خود را با دانشجو و دانشگاه «مدیریت» کند. برگزاری روز دانشجو و حضور در دانشگاه، اما حضور دستچین شده دانشجویان که باعث می‌شد، تنش‌ها تا حد زیادی کنترل شده باشد. شاید هم به این دلیل بود که در روز دانشجوی سال 98 در دانشگاه حضور نیافت و دو روز بعد به دانشگاه فرهنگیان رفت. دلایل مختلفی باعث شد که رابطه روحانی و دانشگاه، نه پر رنگ و تاثیرگذار مثل دولت اصلاحات و نه مثل دوره احمدی‌نژاد سرد و کسل‌کننده باشد. البته روحانی جز سال گذشته، همه سال‌ها در بزرگداشت این روز در دانشگاه حاضر می‌شد و امسال هم احتمالا به عنوان دفاع از دولت خود در دانشگاه حاضر خواهد شد. با این تفاوت که این روز دانشجو، به دلیل کرونا متفاوت با 25 سال گذشته خود خواهد بود. یعنی خبری از حضور، شعار و پلاکارد نیست و احتمالا باید منتظر بی سر و صداترین روز دانشجوی قرن باشیم.
گزارش: موسی حسن وند