رقابت هسته‌ای در شرق آسیا و شبه قاره

گروه بین‌الملل- سعید تهرانی: وضعیت پر تنش در فضای پیرامونی کشورهای قاره آسیا ناظر به مناقشات یا اختلافات در دریای جنوبی چین، شبه قاره و شبه جزیره کره، رقابت‌های بازیگران مهم در مسیر توسعه هسته‌ای و تسلیحاتی را افزایش داده است و گزارش تازه منتشر شده اندیشکده سوئدی بر وخامت شرایط حاکم تاکید دارد.

به گزارش مردم سالاری آنلاین ،درگیری‌های خشونت‌آمیز در نقاط مختلف جهان و احتمال شکل‌گیری جرقه نخست بروز جنگ به ویژه در تنگه تایوان و دریای جنوبی چین در حال افزایش است. از جنگ رژیم صهیونیستی در غزه تا جنگ اوکراین، از اوضاع همچنان ملتهب مرزی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در قفقاز تا جنگ داخلی در سودان و درگیری‌ها در اتیوپی و نیجر در آفریقا؛ تعداد، شدت و طول درگیری‌ها در سراسر جهان در بالاترین سطح خود پیش از پایان جنگ سرد قرار دارد.
علاوه بر این در نیمکره شرقی شرایط به شدت پر تنش است؛ پیونگ یانگ با توجه به اقدامات همسایه جنوبی در برگزاری رزمایش‌های تحریک آمیز با آمریکا و دیگر کشورها در شبه جزیره کره، بر روی افزایش قابلیت‌های تسلیحاتی و هسته‌ای خود متمرکز است. یک اشتباه محاسباتی از سوی هر کدام از طرفین در مرز می‌تواند منجر به شروع یک درگیری شود درحالیکه مجروح شدن تعدادی از سربازان کره‌شمالی در اثر برخورد با مین در مرز و تیراندازی هشدار نیروهای کره جنوبی برای عقب راندن ده‌ها سربازی که از مرز گذشته بودند، تنش‌ها در شبه جزیره کره را وارد مرحله تازه‌ای کرده است.
در تنگه تایوان، آمریکا از تایپه به عنوان یک اهرم برای فشار بر چین رو به جلو، استفاده می‌کند. ایالات متحده بسته تسلیحاتی جدیدی را برای ارائه به تایوان تصویب کرده که اعتراض دولت چین را به همراه داشته است. بستر دریای جنوبی چین نیز به علت تقابل کشتی‌های چینی و فیلیپینی به یک نقطه اشتعال تبدیل شده است. این هفته یک کشتی چینی و یک کشتی تدارکاتی فیلیپین به یکدیگر برخورد کردند که بر اثر آن یک ملوان فیلیپینی به شدت زخمی شد.
مناقشات و رقابت‌های تسلیحاتی در منطقه شبه قاره نیز که به طور سنتی بین هند و پاکستان برقرار بوده است، با تنش‌ها در فضای پیرامونی به شدت سرعت گرفته است. نزدیک به سه دهه از اقدام پاکستان در آزمایش اتمی سپری می‌شود. پاکستان و هند هیچ کدام پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را امضا نکرده‌اند. موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI) به تازگی اعلام کرده است که با بدتر شدن وضعیت ژئوپلیتیکی، قدرت‌های هسته‌ای به طور فزاینده‌ای در حال توسعه زرادخانه‌های خود هستند. یکی از یافته‌های کلیدی سیپری این است که تعداد و انواع تسلیحات در حال افزایش است، زیرا کشورها بیش از پیش به بازدارندگی هسته‌ای متکی هستند. در ژانویه ۲۰۲۴، حدود ۱۲ هزار و ۱۲۱ کلاهک هسته‌ای در جهان وجود داشت که از این تعداد ۹ هزار و ۵۸۵ کلاهک در حالت آماده باش بودند. سه هزار و ۹۰۴ مورد از آنها بر روی موشک‌ها یا هواپیماها سوار شده‌اند که ۶۰ درصد نسبت به برآوردهای ژانویه قبل افزایش داشته است. حدود ۲ هزار و ۱۰۰ کلاهک استقرار یافته نیز در حالت آماده باش بر روی موشک‌های بالستیک بودند.
طبق یافته‌های این مؤسسه تحقیقاتی، تقریباً تمام این کلاهک‌ها متعلق به روسیه یا ایالات متحده بوده است، اما گمان می‌رود چین برای اولین بار برخی از آنها را در حالت آماده باش قرار داده باشد. سیپری بر آورد کرده است که اندازه زرادخانه هسته‌ای چین از ۴۱۰ کلاهک در ۲۰۲۳ به ۵۰۰ کلاهک در سال جاری افزایش یافته و انتظار می‌رود که به رشد خود ادامه دهد. یک عضو موسسه سیپری تاکید کرد که چین سریعتر از هر کشور دیگری در حال گسترش زرادخانه هسته‌ای خود است.
هند، پاکستان و کره شمالی نیز به نوبه خود به دنبال راهی برای قرار دادن چندین کلاهک بر روی موشک‌های بالستیک هستند. بررسی‌های جدید موسسه صلح بین‌المللی استکهلم از اقدامات مستمر هند و پاکستان برای مدرنیزه کردن نیروهای هسته‌ای یکدیگر حکایت دارد در عین حال دهلی‌نو در توسعه زرادخانه‌های اتمی خود از اسلام‌آباد پیشی گرفته است. هند زرادخانه هسته‌ای خود را افزایش داده است و از نظر تعداد کلاهک از پاکستان پیشی گرفته است در عین حال هر دو رقیب سنتی شبه قاره در تلاش‌های مستمر برای مدرن‌ سازی نیروهای هسته‌ای خود هستند.سیپری تخمین زده است که تا ماه ژانویه، کره شمالی حدود ۵۰ کلاهک مونتاژ کرده و دارای مواد شکافت پذیر کافی برای رسیدن به ۹۰ کلاهک است که هر دو افزایش قابل توجهی نسبت به برآوردهای ژانویه ۲۰۲۳ داشته است. اندیشکده سوئدی زرادخانه تسلیحات هسته‌ای عملیاتی کره شمالی را در محدوده ۲۰ تا ۶۰ کلاهک برآورد کرده که در آخرین ارزیابی‌های اطلاعاتی توسط کره جنوبی در سال ۲۰۱۸ و ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ به آن اشاره شده است.