بوي باروت در قلب اروپا

گروه بين‌الملل - علي ودايع: منطقه کوزوو همانند يک انبار باروت، هر لحظه ممکن است منفجر شود. مدتي‌است که سطح تنش‌هاي سنتي در اين منطقه بالا گرفته است. صربستان در واکنش به تحولات اخير اين منطقه دستور آماده‌باش نظامي صادر کرده‌است. از طرف ديگر ، حدود 25 نيروهاي حافظ صلح ناتو معروف به نيروهاي کوزوو (KFOR) که از 3 ساختمان شهرداري در شهرهاي صرب‌نشين اين کشور دفاع مي‌کردند ؛ در درگيري با معترضان صرب‌تبار مجروح شدند.
از سوي ديگر «الکساندر ووچيچ» رئيس جمهوري صربستان اعلام کرده که 52 شهروند صرب‌تبار کوزوو در جريان ناآرامي‌هاي اخير مجروح شده‌اند که حال برخي از آنها وخيم است. رئيس جمهور صربستان با متهم کردن «آلبين کورتي» نخست‌وزير کوزوو به ايجاد تنش، خاطرنشان کرد: «از صرب‌تبارهاي کوزوو مي‌خواهم تا از درگيري با سربازان ناتو اجتناب کنند». در همين حال ويوسا عثماني رئيس جمهور کوزوو، الکساندر ووچيچ همتاي صرب خود را به ايجاد بي‌ثباتي در کوزوو متهم کرد. تشديد بگو مگوها و درگيري صرب‌تبارهاي کوزوو با نيروهاي ناتو امکان بازگشت خشونت را تشديد کرده‌است. «سرگئي لاوروف» وزير خارجه روسيه مي‌گويد که تنش جديد ميان کوزوو و صرب‌ها مي‌تواند به انفجاري عظيم در مرکز اروپا منجر شود.
يک‌سال پرتنش
دورجديد تنش‌ها از بهار پارسال و زماني آغاز شد که نخست وزير کوزوو اعلام کرد مدارک شناسايي و پلاک خودروهاي سواري صرب‌ها ديگر در خاک کوزوو معتبر نيست. صربستان اقدامات مشابهي را در 10 سال گذشته براي شهروندان کوزوويي که وارد صربستان شدند، اتخاذ کرده است.
اقليت صرب به تغييرات پيشنهادي با گذاشتن موانع در جاده‌ها، به صدا در آوردن آژير و شليک هوايي و به سمت افسران پليس کوزوو واکنش نشان داده بودند.همزمان با اين تنش‌ها،«الکساندر ووچيچ» رييس جمهوري صربستان در يک سخنراني احساسي براي مردم کشورش گفته بود که: «ما هيچ جايي براي رفتن نداريم و در تنگنا هستيم. ما مردم خود را از آزار و قتل عام نجات مي‌دهيم اگر ناتو نخواهد اين کار را انجام دهد.»
حوالي زمستان، دولت کوزوو شروع به تصرف ساختمان‌هاي کميسيون‌هاي انتخاباتي در شمال کوزوو و متوهيا کرد، دو روز بعد در 17 آذر، حدود 350 پليس کوزوو با خودروهاي زرهي به شمال کوزوو که صرب نشين است، وارد شده و بخش شمالي کوسووسکا ميتروويکا را مسدود کردند. 19 آذر، پليس کوزوو دژان پانتيچ پليس پيشين صربستان را به اتهامات مشکوک بازداشت کرد. صرب‌ها نيز در پاسخ، در امتداد يک بزرگراه در چندين نقطه سنگرهايي را برپا کرده و در اعتراض به خيابان‌ها ريختند. منطقه کوزووسکا ميتروويستا در شمال کوزوو قرار دارد که توسط رودخانه «ايبرا» به دو قسمت جنوبي و شمالي تقسيم شده است. ساکنين قسمت شمالي کوزووسکا ميترويتسا را صرب‌ها و قسمت جنوبي آن را آلبانيايي تباران تشکيل مي‌دهند. صربهاي کوزوو از حکومت مرکزي صربستان در بلگراد پيروي مي‌کنند.
درگيري صرب‌ها با ناتو
پس از اينکه هفته گذشته تعدادي از شهردارهاي تازه انتخاب‌شده آلبانيايي‌تبار در شمال کوزوو با کمک نيروهاي پليس وارد ساختمان‌هاي شهرداري شدند، صرب‌تبارهاي اين منطقه بار ديگر به خيابان‌ها آمدند و تلاش کردند اين ساختمان‌هاي دولتي را به تصرف خود درآورند. در انتخابات جنجالي شهرداري‌ها که عمدتا توسط صرب‌ها بايکوت شده بود، فقط نمايندگان آلبانيايي‌تبار يا ديگر اقليت‌هاي کوچکتر در پست‌هاي شهرداري و شوراهاي محلي انتخاب شدند.
اين در حالي است که صرب‌تبارها از شرکت در انتخابات محلي ماه آوريل خودداري کرده بودند و نامزدهاي آلبانيايي‌تبار توانستند جايگاه رياست بر هر چهار شهرداري را در انتخاباتي با مشارکت 3.5 درصدي به دست آوردند.
صرب‌هاي کوزوو پس از بايکوت انتخابات آوريل 2023 عليه انتصاب اين شهردارها دست به اعتراض زدند چون انتخابات آنها را اقدام غيرقانوني کسب قدرت با هدف کاهش نفوذ اقليت‌هاي صرب کوزوو در منطقه مي‌دانند.
چشم‌انداز نگران کننده
آلبانيايي‌تبارهاي کوزوو بطور يکجانبه در سال 2008ميلادي از صربستان اعلام استقلال کردند. صربستان که بر اساس قانون اساسي خود و قطعنامه 1244 شوراي امنيت سازمان ملل متحد، کوزوو را استان جنوبي خود مي‌داند، اعلام استقلال يک جانبه آن را قبول ندارد و خواستار ابطال سند استقلال کوزوو از راه‌هاي ديپلماتيک و صلح آميز است.
صربستان از اکتبر سال 2012 براي حل و فصل مساله کوزوو، مذاکراتي را با مقامات پريشتينا شروع کرده و اين مذاکرات اکنون با وساطت اتحاديه اروپا ادامه دارد.
کوزوو براساس قطعنامه 1244 شوراي امنيت سازمان ملل متحد در ژوئن سال 1999، تحت قيموميت هيات غيرنظامي اين سازمان قرار دارد و نيروهاي سازمان پيمان آتلانتيک شمالي (ناتو) موسوم به ‹کي فور› براي تامين امنيت در اين سرزمين مستقر شده‌اند. تا اينجاي کار تمام تلاش‌هاي اروپا براي ميانجي‌گري بين صربستان و کوزوو با شکست مواجه شده‌است. اتحاديه اروپا براي تحت فشار قرار دادن طرفين ، برقراري روابط عادي را پيش شرط عضويت بلگراد و پريشتينا در سازمان پيمان آتلانتيک شمالي عنوان کرده است. نکته حايز اهميت اين است که صربستان متحد سنتي روسيه است که غرب همچنان به چشم يکي از اقمار کرملين و عمق استراتژيک شورويايي نگاه مي‌کند. با يک حساب و کتاب ساده مي‌توان گفت که طرفين درگير در جنگ اوکراين ، در تنش‌هاي اخير کوزوو نقش دارند. چشم انداز تنش‌هاي کوزوو باتوجه به سطح فزآينده تنش‌ها در يکسال گذشته اين احتمال را قوي مي‌کند که اين منطقه مستعد يک انفجار ناگهاني با شليک تنها يک گلوله است.