التهاب ارزی همزمان با شمارش معکوسِ ورود به فهرست سیاه FATF

قیمت سکه یک بار دیگر آستانه حساس ۵ میلیون تومانی را پشت سر گذاشته و همزمان نرخ دلار نیز در بازار آزاد به حدود ۱۳ هزار و ۹۰۰ تومان رسیده است. التهاب در بازار خودرو نیز افزایش یافته است. آخرین مهلت FATF به ایران به سرعت در حال خاتمه یافتن است: اجلاس FATF از ۲۷ بهمن تا ۲ اسفند برگزار می‌شود و همان‌طور که پیش از این وزیر اقتصاد گفته بود، اگر ایران لوایح CFT و پالرمو را تا زمان برگزاری این اجلاس تصویب نکند، ایران «به‌صورت خودکار» وارد لیست سیاه FATF می‌شود. رئیس‌کل بانک مرکزی که پیش از این در پیامی اینستاگرامی، خواستار تصویب این دو لایحه در مجمع تشخیص شده بود و گفته بود که «یقین دارم اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، حتما حساسیت موضوع و ضرورت تداوم مناسبات بانکی و پولی در شرایط تحریم را در نظر می‌گیرند»، اکنون در یک پیام اینستاگرامی جدید گفته است که «تصمیم آتیFATF نمی‌تواند تأثیر قابل توجهی بر شرایط ارزی کشورمان داشته باشد»!
به گزارش مردم سالاری آنلاین، التهاب بار دیگر به بازار ارز و سکه بازگشته است. در روز یک‌شنبه 20 بهمن، قیمت دلار آمریکا در بازار آزاد به کانال 13 هزار و 900 تومانی نزدیک شد و نرخ سکه بهار آزادی طرح جدید نیز به 5 میلیون و 70 هزار تومان رسید.
مهم‌ترین عامل التهاب فعلی در بازار ارز و سکه، تصمیم‌گیری قریب‌الوقوع گروه ویژه اقدام مالی در مورد ایران است. FATF پیش از این به ایران تا اواخر بهمن فرصت داده بود تا دو لایحه الحاق به کنوانسیون‌های CFT و پالرمو را به تصویب برساند. پیش از این، FATF چندبار مهلت ایران برای تصویب این لوایح را تمدید کرده بود، اما این بار اوضاع فرق می‌کند. تفاوت این است که اگر این بار، تا اواخر بهمن، این دو لایحه باقی‌مانده از لوایح مرتبط با FATF در کشور به قانون تبدیل نشوند، ایران مجدداً (و این بار به‌صورت خودکار) در لیست سیاه FATF قرار می‌گیرد و کلیه اقدامات مقابله‌ای مجدداً علیه ایران به حالت اجرا درمی‌آید. فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد هم در آبان امسال تأیید کرده بود که «پس از پایان مهلت تعیین شده توسط گروه ویژه اقدام مالی، به صورت خودکار وارد بلک لیست می‌شویم»!
 
همتی: سفته‌بازان روی تصمیم FATF موج‌سواری می‌کنند
عبدالناصر همتی رئیس‌کل بانک مرکزی در روز بیستم بهمن در پستی اینستاگرامی به موضوع افزایش قیمت ارز پرداخته است. همتی نوشته است: «این روزها، سفته‌بازان و رانت‌جویان بازار ارز نتیجه جلسه آتی FATF را بدون اطلاع از پیچیدگى‌هاى روند آن، عدم تمدید تعلیق قلمداد کرده و درخصوص تأثیرآن بر نرخ ارز تبلیغات زیادی در کانال‌های تبلیغاتی خود راه انداخته‌اند. نظرم را قبلاً در مورد اهمیت این موضوع گفته‌ام، لیکن، در شرایط فعلی که اغلب بانک‌های خارجی به‌دلیل تشدید تحریم‌های آمریکا، همکاری لازم با بانک‌های ایران را ندارند و تبادلات ارزی ما از طریق مکانیزم‌های بانکى جایگزین و غیر قابل تحریم، انجام می‌شود، تصمیم آتیFATF (اعم از تمدید یا عدم‌تمدید) نمی‌تواند تأثیر قابل توجهی بر شرایط ارزی کشورمان داشته باشد و عمده خبرسازی‌ها در این خصوص، با انگیزه سودجویی و نوسان‌گیری در بازار ارز انجام می‌گیرد».
 عبدالناصر همتی، پیش از این در اواخر آبان ماه در پیامی اینستاگرامی در مورد سرنوشت دو لایحه پالرمو و CFT نوشته بود که «یقین دارم اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، حتماً حساسیت موضوع و ضرورت تداوم مناسبات بانکی و پولی در شرایط تحریم را در نظر می‌گیرند. بپذیریم که بانک مرکزی، در حدی که در این شرایط بسیار سخت و حساس، تکلیف دارد حقی هم در تصمیم‌سازی داشته باشد». او با این پست اینستاگرامی خواستار تصویب این دو لایحه شده بود. به‌نظر می‌رسد که اظهارنظر فعلی رئیس‌کل بانک مرکزی با نظر قبلی‌اش در مورد تأثیرگذاری و ضرورت تصویب لوایح FATF، زاویه داشته باشد.
فعلاً هیچ نشانه‌ای از تصویب دو لایحه CFT و پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت نظام دیده نمی‌شود و بعید است در روزهای آینده نیز معجزه‌ای در این مورد رخ دهد. بنابراین، محتمل‌ترین سناریو این است که در اجلاس 27 بهمن تا 2 اسفندِ گروه ویژه اقدام مالی، ایران مجدداً وارد فهرست سیاه FATF شود. بر اساس حقوق بین‌الملل، کشورهایی که در لیست سیاه FATF قرار می‌گیرند، به‌صورت رسمی و اتوماتیک تحریمی علیه آن‌ها اعمال نمی‌شود؛ اما قرار گرفتن در این فهرست باعث می‌شود تا سایر کشورها در مراودات مالی و بانکی با آن‌ها به شدت احتیاط به خرج دهند و در نتیجه فشار مالی زیادی به این کشورها وارد می‌شود. در واقع، مبادله با کشورهایی که در فهرست سیاه FATF قرار گرفته‌اند ممکن است آنقدر برای نهادهای مالی دیگر کشورها هزینه‌بر باشد که به کلی قید معامله با چنین کشوری را بزنند.
فعلا بازار ارز و سکه به تحولات مربوط به FATF واکنش نشان داده و این بازارها وارد یک دوره نوسانی دیگر شده‌اند. در کنار FATF، عوامل بنیادی اقتصادی، نظیر جریان ورود ارز به کشور نیز در ایجاد التهاب در بازار ارز، بی‌تأثیر نیستند. ظرف هفته‌های اخیر قیمت ارز در سامانه نیما افزایش یافته و حتی در روزهای اخیر نرخ دلار در این سامانه به حدود 12 هزار و 500 تومان رسیده است. افزایش نرخ ارز در سامانه نیما، یک سیگنال به بازار آزاد برای افزایش نرخ‌ها است و نمی‌توان عوامل اقتصادی را در افزایش اخیر قیمت ارز، بی‌تأثیر دانست.