آیا خشم ترامپ به چرخش او در برابر روسیه منجر خواهد شد؟

به گزارش مردم سالاری آنلاین به نقل از خبرآنلاین ،دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در روزهای اخیر با اظهاراتی تند و تهدیدآمیز علیه ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، بار دیگر توجه جهانی را به خود جلب کرده است. او در مصاحبه‌ای تلفنی با شبکه ان‌بی‌سی نیوز اعلام کرد که از رویکرد پوتین در قبال آتش‌بس اوکراین «بسیار عصبانی» است و تهدید کرد که اگر مسکو ظرف یک ماه به توافقی برای پایان جنگ نرسد، تعرفه‌هایی ۲۵ تا ۵۰ درصدی بر خریداران نفت روسیه وضع خواهد کرد. این اظهارات، که در بحبوحه مذاکرات شکننده صلح میان اوکراین و روسیه مطرح شده، موجی از واکنش‌ها را در میان کارشناسان و ناظران سیاسی برانگیخته است. اما چرخش ترامپ در برابر پوتین چه معنایی دارد؟

تغییر لحن غیرمنتظره: از دوستی به خشم

اظهارات اخیر ترامپ درباره پوتین، که او را به «خونریزی در اوکراین» متهم کرده و از وضع تعرفه‌های سنگین سخن گفته، نشان‌دهنده چرخشی آشکار در رویکرد اوست. ناظران سیاسی خاطرنشان می‌کنند که رئیس‌جمهور آمریکا، که در ماه‌های اولیه دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش لحنی ملایم‌تر نسبت به مسکو داشت، اکنون به موضعی تهاجمی روی آورده است. به گفته برخی کارشناسان، این تغییر می‌تواند واکنشی به فشارهای فزاینده متحدان اروپایی باشد که از رویکرد نرم‌تر اولیه او نسبت به پوتین نگران بودند. آنها معتقدند که این تهدیدها تلاشی برای بازسازی چهره‌ای قاطع در سیاست خارجی است، به‌ویژه پس از انتقادهایی که او را متهم به مماشات با روسیه می‌کردند.

ناظران سیاسی معتقدند ترامپ در هفته‌های گذشته سعی داشت با میانجی‌گری میان مسکو و کی‌یف، وعده انتخاباتی خود برای پایان سریع جنگ را عملی کند، اما حالا که با مقاومت پوتین روبه‌رو شده، به نظر می‌رسد عصبانیتش واقعی است. برخی دیگر این تغییر را تاکتیکی می‌دانند و معتقدند او با این اظهارات می‌خواهد اهرم فشاری علیه روسیه ایجاد کند، بدون آنکه لزوماً قصد اجرای تعرفه‌ها را داشته باشد. این دسته از ناظران تأکید دارند که لحن تند او ممکن است بخشی از یک استراتژی بزرگ‌تر برای مجبور کردن پوتین به بازگشت به میز مذاکره باشد.

با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که این چرخش ناگهانی می‌تواند اعتماد به میانجی‌گری آمریکا را تضعیف کند. چه آنکه اگر ترامپ یک روز پوتین را دوست خطاب کند و روز بعد او را تهدید کند، هم اوکراین و هم متحدان ناتو ممکن است در مورد ثبات سیاست خارجی او تردید کنند. این تغییر لحن، هرچند شاید از سر ناچاری باشد، نشان‌دهنده پیچیدگی‌هایی است که ترامپ در مدیریت این بحران با آن روبه‌روست.

تهدید تعرفه‌ها: ابزار اقتصادی یا بلوف سیاسی؟

تهدید به وضع تعرفه‌های ۲۵ تا ۵۰ درصدی بر خریداران نفت روسیه، که ترامپ آن را «تعرفه‌های ثانویه» نامیده، یکی از بحث‌برانگیزترین بخش‌های اظهارات اوست. کارشناسان اقتصادی معتقدند که این اقدام، اگر اجرایی شود، می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر بازار جهانی انرژی داشته باشد. این در حالی است که روسیه یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان نفت جهان است و چنین تعرفه‌هایی نه‌تنها اقتصاد مسکو را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه قیمت انرژی را در اروپا و آسیا بالا می‌برد. از این رو این سیاست ممکن است به متحدان آمریکا، از جمله کشورهای اروپایی وابسته به نفت روسیه، آسیب بزند و تنش‌های تجاری جدیدی ایجاد کند.

برخی ناظران سیاسی نیز این تهدید را بیشتر یک بلوف تاکتیکی می‌دانند تا سیاستی عملی. چه آنکه ترامپ سابقه استفاده از تهدیدهای اقتصادی برای گرفتن امتیاز در مذاکرات را دارد، مانند کاری که با چین و ونزوئلا کرد. اما اجرای این تعرفه‌ها به هماهنگی بین‌المللی نیاز دارد که با توجه به رویکرد یک‌جانبه او، بعید به نظر می‌رسد. این دسته از کارشناسان معتقدند که هدف اصلی او از این تهدید، ترساندن پوتین و نشان دادن جدیتش به مخاطبان داخلی و خارجی است، نه لزوماً اجرای آن.

در مقابل، گروهی دیگر از تحلیلگران این تهدید را جدی می‌گیرند و آن را بخشی از استراتژی گسترده‌تر ترامپ برای استفاده از قدرت اقتصادی آمریکا می‌دانند. آنها معتقدند ترامپ می‌داند که اقتصاد روسیه به صادرات نفت وابسته است و تعرفه‌های ثانویه می‌تواند خریداران بزرگ مانند چین و هند را وادار به بازنگری کند. با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که این اقدام ممکن است به تلافی‌جویی روسیه منجر شود، مانند محدود کردن صادرات گاز به اروپا، که می‌تواند بحران انرژی را تشدید کند.

تأثیر بر اوکراین: امید یا سرخوردگی؟

اظهارات تند ترامپ علیه پوتین و تهدید به اقدام علیه روسیه، واکنش‌های متفاوتی در میان ناظران درباره تأثیر آن بر اوکراین به دنبال داشته است. کارشناسان مسائل اروپا معتقدند که این موضع‌گیری می‌تواند به کی‌یف اطمینان خاطر بدهد که آمریکا همچنان از آن حمایت می‌کند. چه آنکه پس از ماه‌ها فشار بر زلنسکی برای پذیرش آتش‌بس، این اظهارات نشان می‌دهد که ترامپ حالا مسکو را مقصر می‌داند، نه کی‌یف. این می‌تواند روحیه اوکراینی‌ها را تقویت کند. از این رو تهدید تعرفه‌ها ممکن است پوتین را به تجدیدنظر در مواضعش وادار کند، که به نفع اوکراین خواهد بود.

با این حال، گروهی دیگر از ناظران نگرانند که این تهدیدها به نتیجه عملی نرسد و اوکراین را در موقعیت دشوارتری قرار دهد. به اعتقاد این گروه از ناظران سیاسی ترامپ پیش‌تر با قطع کمک‌های نظامی و اطلاعاتی، کی‌یف را تحت فشار گذاشت تا آتش‌بس را بپذیرد. حالا اگر این تهدیدها فقط حرف باشد و اجرا نشود، اوکراین هم از حمایت آمریکا بی‌بهره می‌ماند و هم در مذاکرات ضعیف‌تر می‌شود. این دسته از کارشناسان تأکید می‌کنند که اوکراین به اقدامات ملموس نیاز دارد، نه وعده‌های بلندپروازانه‌ای که ممکن است عملی نشوند.

همچنین، برخی تحلیلگران به تناقض در رویکرد ترامپ اشاره دارند. آنچنان که ترامپ یک ماه پیش زلنسکی را در کاخ سفید سرزنش کرد و حالا پوتین را هدف قرار داده است. این سردرگمی می‌تواند اعتماد کی‌یف به واشنگتن را کاهش دهد. این ناظران معتقدند که اوکراین در این میان قربانی نوسانات سیاست خارجی آمریکا شده است.

پیامدهای جهانی: تنش یا فرصت برای صلح؟

اظهارات ترامپ  نه‌تنها بر روابط آمریکا و روسیه، بلکه بر معادلات جهانی نیز تأثیر گذاشته است. کارشناسان معتقدند که این تهدیدها می‌تواند تنش‌ها را در سطح بین‌المللی افزایش دهد. در این راستا اگر تعرفه‌ها اعمال شود، چین و هند، که بزرگ‌ترین خریداران نفت روسیه‌اند، ممکن است با آمریکا وارد اختلاف شوند. این می‌تواند اتحادهای جهانی را متزلزل کند. نتیجه چنین سیاستی ممکن است به انزوای بیشتر آمریکا منجر شود، به‌ویژه اگر اروپا با آن همراهی نکند.

در مقابل، برخی ناظران این تهدید را فرصتی برای فشار بر پوتین و پیشبرد صلح می‌بینند و می‌گویند ترامپ با این اظهارات نشان داد که حاضر است از ابزارهای اقتصادی علیه روسیه استفاده کند، چیزی که دولت بایدن از آن اجتناب کرد. این می‌تواند مسکو را به عقب‌نشینی وادار کند. این دسته از کارشناسان معتقدند که اگر پوتین احساس کند هزینه ادامه جنگ از سودش بیشتر است، ممکن است به مذاکرات جدی‌تر تن دهد.

با این حال، پوتین بارها نشان داده که در برابر تهدیدهای اقتصادی تسلیم نمی‌شود. او ممکن است این را به‌عنوان فرصتی برای تحکیم اتحاد با چین ببیند و به جای عقب‌نشینی، حملاتش را تشدید کند و این تنش می‌تواند به جای صلح، به طولانی‌تر شدن جنگ منجر شود.

قماری پرریسک در سیاست خارجی

اظهارات تند دونالد ترامپ علیه ولادیمیر پوتین و تهدید به وضع تعرفه‌های ثانویه بر نفت روسیه، نقطه عطفی در تلاش‌های او برای پایان دادن به جنگ اوکراین است. این موضع‌گیری، که از خشم او نسبت به مقاومت پوتین در برابر آتش‌بس حکایت دارد، نشان‌دهنده ناامیدی رئیس‌جمهور آمریکا از تحقق وعده انتخاباتی‌اش برای حل سریع این بحران است. او که در ماه‌های گذشته با میانجی‌گری میان کی‌یف و مسکو و فشار بر اوکراین برای پذیرش آتش‌بس موقت پیش می‌رفت، حالا با مانع سرسختی پوتین روبه‌رو شده و به ابزار تهدید اقتصادی روی آورده است.

تحلیل‌ها نشان می‌دهد که این رویکرد دو لبه دارد. از یک سو، تهدید تعرفه‌ها می‌تواند پوتین را تحت فشار قرار دهد و او را به میز مذاکره بازگرداند، به‌ویژه اگر اقتصاد شکننده روسیه هدف قرار گیرد. چه آنکه نفت ستون فقرات اقتصاد روسیه است و هرگونه اختلال در صادرات آن می‌تواند مسکو را وادار به تجدیدنظر کند. از سوی دیگر، این تهدید ممکن است به‌عنوان بلوفی توخالی دیده شود که نه‌تنها پوتین را متزلزل نمی‌کند، بلکه متحدان آمریکا را نیز نگران می‌سازد.

برای اوکراین، این اظهارات هم امیدبخش است و هم نگران‌کننده. کی‌یف ممکن است از اینکه بالاخره مسکو هدف انتقادات تند واشنگتن قرار گرفته، دلگرم شود، اما عدم اطمینان به عملی شدن این تهدیدها می‌تواند موقعیتش را تضعیف کند. در چنین شرایطی اوکراین نمی‌تواند روی حرف‌های بلندپروازانه حساب کند؛ به حمایت واقعی نیاز دارد. در سطح جهانی نیز، این تنش می‌تواند به جای صلح، به تشدید درگیری‌ها منجر شود، به‌ویژه اگر پوتین به جای عقب‌نشینی، به متحدان غیرغربی خود نزدیک‌تر شود.

از این رو ترامپ با این اظهارات، قماری پرریسک در سیاست خارجی آغاز کرده است. او که در کارزار انتخاباتی‌اش وعده پایان جنگ در «۲۴ ساعت» را داده بود، حالا پس از دو ماه، با واقعیتی پیچیده روبه‌روست. کارشناسان می‌گویند: «این جنگ به این سادگی حل نمی‌شود و پوتین بازیگری نیست که به‌راحتی تسلیم شود.» اگر او بتواند تهدیدهایش را به نتیجه برساند و پوتین را به آتش‌بس وادار کند، دستاورد بزرگی به نام خود ثبت خواهد کرد. اما اگر این تهدیدها به نتیجه نرسد، نه‌تنها وعده‌اش زیر سؤال می‌رود، بلکه ممکن است اوکراین و متحدانش را در موقعیتی شکننده‌تر قرار دهد. آینده این بحران به تصمیمات هفته‌های آتی بستگی دارد، اما آنچه روشن است، این است که خشم ترامپ، ممکن است متغیرهای دیگری را در خاورمیانه تحت تاثیر قرار دهد. از جمله مسئله ایران!