مرگ چند بیمار به دلیل کمبود دارو

تصور کنید، پزشک جراح و دستیاران او در اتاق عمل مشغول به کار هستند. بیمار یکباره به هوش می‌آید و شروع به فریاد زدن می‌کند. این تصور گرچه با پیشرفت علم پزشکی در دنیای امروز بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد، اما امروز در برخی بیمارستان‌های ایران به واقعیت رسیده است.
کمبود داروهای بیهوشی در مراکز درمانی کشور اوضاع را برای بعضی بیمارستان‌های کشور و اتاق‌های عمل جراحی بحرانی کرده است. هم‌اکنون پنج داروی اصلی بیهوشی که نسل جدید این داروها محسوب می‌شوند، با کمبود مواجه شده است.
در همین رابطه رییس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه در گفت‌وگو با «شرق» با بیان اینکه کمبود داروهای بیهوشی باعث شده است مراکز درمانی از نسل قدیمی داروهای بیهوشی که تنها بیمار را برای ساعاتی فلج عضلانی می‌کند، استفاده کنند، می‌گوید: «در بسیاری از موارد شاهد این اتفاق مخاطره‌آمیز بوده‌ایم که مریض در بحبوحه عمل جراحی به هوش می‌آید، تقلا می‌کند و تکان می‌خورد که در نوع خود خطرناک است زیرا در عمل‌های جراحی مانند عمل جراحی چشم یک تکان کوچک از سوی بیمار می‌تواند منجر به کوری او شود و در عمل‌های جراحی مغز، قلب و بیماری‌های عروقی می‌تواند باعث مرگ بیمار شود.»
«محمد مهدی قیامت» رییس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه همچنین تاکید می‌کند: «اوضاع داروهای بیهوشی به مرحله نگران‌کننده رسیده است و ما در مواردی شاهد خطرات جانی برای برخی بیماران هستیم که منجر به مرگ بیماران شده است، اما برخی بیمارستان‌ها بنا به دلایلی روی تبعات جانی کمبود داروهای بیهوشی سرپوش می‌گذارند.»
از طرف دیگر «محسن اسکندر» رییس شرکت پخش داروی «رازی» در گفت‌وگو با «شرق»، کمبود داروهای بیهوشی در کشور را تکذیب می‌کند و می‌گوید: «هم‌اکنون داروهای بیهوشی به اندازه کافی در کشور وجود دارد و کمبودی در این رابطه احساس نمی‌کنیم.»
او می‌افزاید: «این احتمال وجود دارد که بیمارستان‌های کشور خودشان ذخیره نسل قدیم داروهای بیهوشی را داشته باشند و بخواهند آنها را مصرف کنند، چرا که نسل جدید داروهای بیهوشی هم‌اکنون وجود دارد و کمبودی نداریم.»
قیامت، رییس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه نیز در واکنش به اظهارات رییس شرکت پخش داروی «رازی» می‌گوید: «شرکت‌های پخش هر کدام دو یا سه نوع قلم داروی بیهوشی را وارد می‌کنند و شاید از کلیت داروهای بیهوشی که انواع مختلفی برای بیماری‌های مختلف وجود دارد باخبر نیستند. بهتر است مسوولان شرکت‌های داروسازی فهرست داروهای بیهوشی موجود را نه در اختیار ما بلکه در اختیار رسانه‌ها قرار دهند تا واقعیت مشخص شود.»
مشکلات دارویی موجود در نظام بهداشت و درمان کشور در حالی در سال‌جاری مشهود است که هم‌اکنون تهیه برخی دارو‌های مصرفی بیمارستان‌ها، به دلیل بالا رفتن قیمت ارز دشوار شده است. گرچه دولت پس از تغییرات مدیریتی در وزارت بهداشت، دستور ترخیص داروهای موجود در گمرک کشور را داد اما شواهد نشان می‌دهد، هنوز، همه مشکلات با دستور دولت حل نشده است. قیامت رییس انجمن بیهوشی در این باره می‌گوید: «علت اصلی کمبود داروهای بیهوشی، نه تحریم است و نه کمبود ارز، بلکه به نظر می‌رسد مشکل اصلی مدیریتی است چرا که وزارت بهداشت ثبت و سفارش داروهای بیهوشی را عقب انداخته و به این دلیل داروها کمیاب شده است.»
داروهای زیرپله‌ای هندی، جایگزین نسل جدید داروها
با شرایط کنونی و با توجه به کمبود داروهای بیهوشی این سوال پیش می‌آید که عمل‌های جراحی در بیمارستان‌های کشور با چه کیفیتی انجام می‌شود. قیامت در این‌باره می‌گوید: «در حال حاضر به دلیل کمبودها، استفاده از برخی داروهای قدیمی مانند «پاولون» که از رده خارج شده بود و داروهای فلج‌کننده عضلات است، دوباره مرسوم شده است اما این داروها می‌توانند خطراتی را ایجاد کنند که البته با مراقبت‌های همکاران بیهوشی هنوز موردی گزارش نشده است اما هشدار می‌دهیم که امکان ایجاد اشکال وجود دارد.»
او می‌افزاید: «داروی دیگری که استفاده می‌شود، برخی داروهای هندی است که از آنها به عنوان داروهای زیرپله‌ای نام برده می‌شود و مواد اولیه این قبیل داروها در این کشور تولید می‌شود که باید تحت کنترل و نظارت دقیق قرار بگیرند.»
عوارض داروهای بی‌کیفیت بیهوشی منجر به مرگ بیماران می‌شود
قیامت در ادامه با بیان اینکه «عوارض داروهای بی‌کیفیت بیهوشی بسیار نگران‌کننده است»، می‌افزاید: «این مشکل تنها به داروهای بیهوشی مربوط نمی‌شود بلکه در همه داروها چنین مواردی مشاهده شده است. به طوری‌که یکی از داروهای شربت سرماخوردگی با عارضه همراه بوده است.» رییس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه ایران ضمن هشدار نسبت به این موضوع که بعضی اوقات حساسیت‌های دارویی موجب مرگ می‌شود، گفت: «چون این عوارض دارویی تاکنون به این شدت نبوده که حالا هست، وقتی چند نفر به علت مبتلا شدن به عوارض دارویی نزد پزشک می‌روند، متوجه عوارض دارویی می‌شویم.»
غذای خارجی حیوانات به اندازه کافی وجود دارد، دارو نیست!
رییس انجمن بیهوشی در ادامه با انتقاد از سیاست‌های واردات داروهای حیاتی در کشور می‌گوید: «هم‌اکنون در بازار ایران جدید‌ترین و متنوع‌ترین غذا‌ها و داروهای حیوانات وجود دارد اما داروهای حیاتی مردم در بیمارستان‌ها نیست. اصلا مشخص نیست که دستگاه‌های نظارتی چگونه بر ارز وارداتی و محصولات وارداتی نظارت می‌کنند.»
انتقاد قیامت از سیاست‌های وارداتی داروهای حیاتی در شرایطی است که پیش از این نیز مسوولان وزارت بهداشت و درمان کشور، انتقاداتی را نسبت به جایگزین شدن ارز دارویی برای واردات خودرو‌های لوکس، زین اسب و چوب بستنی عنوان کرده بودند.