کفه ترازوی نفت به نفع ایران و به ضرر ترامپ

واکنش بازار نفت به صحبت‌های دونالد ترامپ در مورد برجام، پیش و پس از دیدار با امانوئل ماکرون، نشان داد که وی چه کار دشواری در اعمال مجدد تحریم‌های هسته‌ای تعلیق‌شده دارد. در واقع، شرایط بازار نفت اکنون طوری شده است که ایران دست بالاتر را مذاکرات جاری مربوط به نحوه اجرای برجام دارد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، ترامپ روز گذشته پیش از دیدار با امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه، برجام را «فاجعه» و «توافقی احمقانه» خواند. این برجام‌ستیزی صریح ترامپ باعث شد تا قیمت به سرعت افزایش یابد و نفت برنت به بالاتر از 75 دلار به ازای هر بشکه برسد که بالاترین میزان از ماه نوامبر سال 2014 تاکنون بود.
اما پس از این که دیدار ماکرون و ترامپ در کاخ سفید خاتمه یافت و این دو در کنفرانس خبری حاضر شدند، چهره بازار نفت به کلی تغییر کرد و قیمت نفت با کاهشی قابل توجه، وارد کانال 73 دلاری شد. این میزان از تغییر قیمت‌ در مدت زمانی اندکی اهمیت توافق هسته‌ای برای بازار نفت را نشان می‌دهد.
 
کفه ترازوی بازار نفت به نفع ایران
بعد از دیدار ترامپ و ماکرون، رئیس جمهور آمریکا به طور قطعی موضع خود در مورد برجام را مشخص نکرد و گفت که هیچ‌کس، حتی ماکرون، نمی‌داند او چه تصمیمی در 22 اردیبهشت در مورد برجام می‌گیرد. با این حال ترامپ از لزوم «انعطاف‌پذیری» سخن گفت و عنوان کرد که ممکن است به زودی با فرانسه به توافقی در مورد برجام دست یابد. رئیس جمهور فرانسه هم از لزوم توافقات دیگر با ایران در مورد مسائل منطقه‌ای و مسأله موشکی حرف زد.
همین میزان از اشارات ترامپ و تغییر لحن وی کافی بود، تا قیمت نفت که به بالاترین میزان در بیش از سه سال گذشته رسیده بود، کاهش یابد. چشم‌انداز بازار نفت در کل به نفع ایران و به ضرر رویکرد ضدبرجامیِ ترامپ است. قیمت‌های بالاتر از 70 دلار که نفت در حال حاضر در آن مبادله می‌شود، نسبت به قیمت‌های سال 2015 به بعد، بالا است و ترامپ نیز واضحاً با این قیمت‌ها مخالف است.
ترامپ هفته پیش و در حالی که وزرای نفت و انرژی برخی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت اوپک و غیراوپک در جده عربستان گرد هم آمده بودند تا در مورد تداوم توافق نفتی با هم گفتگو کنند، به اوپک حمله کرد و نظر خود را در مورد قیمت نفت گفت. ترامپ در توئیتی نوشت: «به نظر می‌رسد اوپک دوباره قیمت‌ها را بالا برده است. با میزان بالایی نفت که وجود دارد از جمله نفتکش‌های بارگیری شده در دریا، قیمت نفت به طور مصنوعی بسیار بالا رفته است. این موضوع خوب نیست و قابل قبول نخواهد بود».
ترامپ برای این که به مصرف‌کنندگان آمریکایی، خصوصاً پایگاه رأی وی، فشار وارد نشود، از قیمت پایین‌تر نفت حمایت می‌کند. با این حال، چشم‌انداز بازار نفت چندان برای وی مساعد نیست. از ابتدای سال 2017 که اوپک و متحدان غیراوپکی‌اش نظیر روسیه، توافق نفتی را اجرایی ساخته‌اند، عرضه نفت به بازار مهندسی شده و حدود 1.8 میلیون بشکه در روز، نفت از بازارها ناپدید شده. اوپک به تنهایی در این مدت با اقدام جمعی خود مانع از روانه شدن 600 میلیون بشکه نفت به بازارها شده است. این امر باعث شده تا نفت مازاد انباشت شده در انبارها یا نفتکش‌ها از بین برود و بازار با کسری عرضه مواجه گردد. افزایش قیمت نفت به خوبی این کسری عرضه را بازتاب می‌دهد.
در آن سوی ماجرا، یعنی در طرف تقاضا نیز، وضعیت بازار نفت به نفع قیمت‌های بالاتر است. نرخ رشد اقتصادی چین، بیش از انتظارات بوده و چین در ماه مارس (ماه گذشته میلادی)، واردات نفت خام خود را به 9.2 میلیون بشکه در روز رسانده که رقمی بسیار بالاست. در کل، تقاضا برای نفت در سطح مطلوبی است و این بدان معناست که قیمت نفت هم از طرف عرضه پایین و هم از طرف تقاضا، پشتیبانی می‌شود.
 
از ونزوئلا تا روسیه و ایران؛ بازار نفت علیه ترامپ
ترامپ خواهان تشدید فشارها بر ونزوئلا است. اما اعمال هرگونه تحریم جدید علیه این کشور، فشاری بر بازار نفت خواهد بود و باعث افزایش قیمت نفت خواهد شد. فشار آمریکا بر روسیه و سرمایه‌داران این کشور نیز آشکارا قیمت نفت را افزایش می‌دهد چرا که روسیه بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در دنیاست.
از سوی دیگر، تهدیدات ترامپ به خروج از برجام و اعمال مجدد تحریم‌های ایران نیز می‌تواند قیمت نفت را هرچه بیشتر افزایش دهد و این امر برای ترامپی که حساسیت زیادی روی کنترل قیمت نفت دارد، چندان خوشایند نخواهد بود.
به این وضعیت باید سیاست نفتی عربستان سعودی، متحدان اوپکی‌اش و تولیدکننده بزرگی مثل روسیه را نیز اضافه کنیم که همگی خواهان تداوم توافق نفتی در سال 2019 و افزایش قیمت‌ها تا کانال 80 دلاری هستند. این امر باعث می‌شود تا کفه ترازو در بازار نفت به نفع ایران باشد و ترامپ به راحتی نتواند خروج از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها را عملی کند.