جزئیات عجیب سیل فاجعه‌بار در استان سیستان و بلوچستان

سال گذشته بود که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: «سیستان به منطقه‌ای غیرقابل تصور در جهان از نظر دوام انسان‌ها تبدیل شده و درصورت فراهم نشدن امکانات و نرسیدن به این منطقه، مردم دوام نمی‌آورند». حالا سیل بی‌سابقه هم به مشکلات استان سیستان و بلوچستان اضافه شده است. بارندگی‌ها در سیستان و بلوچستان متوقف شده، اما سیلاب ارتباط تعدادی زیادی از روستاها را در جنوب این استان قطع کرده و همچنان صدها روستا در محاصره سیل هستند. حتی هشدار داده شده که تمساح‌ها ممکن است از برکه‌ها بیرون بیایند و مردم باید مراقب باشند. نماینده مردم سیستان و بلوچستان در شورای عالی استان‌ها گفته «فاجعه‌ای» که در این استان اتفاق افتاده، «عدم امدادرسانی و کمک به مردم آسیب‌دیده پس از ۷۲ ساعت است»! وی گفته است: «در برخی روستاها، ۴۸ ساعت است که امدادرسانی انجام نشده چرا که بالگردی وجود ندارد»! عمق آبگرفتگی در پی وقوع سیلاب در برخی روستاها به چهار تا هشت متر رسیده است. در سیستان و بلوچستان، «زادگاه رستم دستان»، چه می‌گذرد؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، در روزهای گذشته، آسمان ۱۵ نقطه استان سیستان و بلوچستان، به اندازه یک سال بارید و این امر سیل بی‌سابقه در این استان را درپی داشت. سیلاب خصوصاً برای مردم جنوب این استان، یک بحران تمام‌عیار ایجاد کرده است.
احمدعلی موهبتی، استاندار سیستان و بلوچستان امروز (دوشنبه ۲۳ دی) در مورد آخرین وضعیت استان سیستان و بلوچستان گفته است: «سیلاب در جنوب استان سیستان و بلوچستان ارتباط بیش‌از ۵۰۰ روستا را قطع کرده بود که با تلاش‌های صورت گرفته بخشی از ارتباط برقرار شده، ولی حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ روستا همچنان در محاصره سیل هستند».
در برخی مناطق مثل کنارک و زرآباد، سطح تخریب‌ها بسیار بالاست و به دلیل شدت آب، حتی امکان امدادرسانی با قایق نیز وجود ندارد. استاندار سیستان و بلوچستان گفته: «تنها یک بالگرد از هلال احمر بندرعباس به این منطقه آمده و بالگرد‌های مرکز استان نیز به دلیل نامساعد بودن وضعیت هوا نتوانسته‌اند به منطقه سیل‌زده ورود کنند». وی خبر داده است که سرریز آب در سد پیشین در بعضی از ساعات به سه هزار و ۵۰۰ میلیون متر مکعب در ثانیه و در سد زیردان به ۲ هزار متر مکعب در ثانیه رسیده و همه‌ این آب به منطقه دشتیاری، پلان و باهوکلات ورود کرده و روستا‌ها در محاصره هستند.
عزیز سارانی، نماینده مردم سیستان و بلوچستان در شورای عالی استان‌ها گفته است: «برخی روستاها ۷۲ ساعت است که بر اثر سیلاب راه ارتباطی آنها قطع شده و تنها امکان امدادرسانی به آنها از طریق هوایی است، در حالی که این امکان هنوز در سطح استان فراهم نشده و به شدت نیازمند اورژانس هوایی در سطح استان سیستان و بلوچستان هستیم. در برخی روستاها ۴۸ ساعت است که امدادرسانی به افراد آسیب‌دیده انجام نشده چرا که بالگردی وجود ندارد. از سوی دیگر برخی روستاها راه‌های ارتباطی‌شان مسدود شده و حتی هیچ خبری از آنها نداریم!»
 
ضربه‌ای دیگر بر پیکر رنجور سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان، محروم‌ترین استان ایران است و سیل ضربه‌ای سنگین بر پیکر این استان وارد کرده است. ظرف روزهای آینده که برآورد خسارت در این استان انجام شود، تازه مشخص شود که در روزهای اخیر چه بر مردم این استان گذشته است.
استاندار سیستان و بلوچستان گفته است: «سیل‌زدگان واقع‌شده در مناطق جنوبی استان با توجه به حجم بالای بارش‌ها، وقوع سیلاب، زیر آب رفتن خانه‌های روستایی و اراضی کشاورزی و بی‌خانمان شدن خانوارها به حمایت ملی برای جبران خسارت‌ها نیاز دارند». باید دید حمایت ملی در چه سطح به این استان تخصیص داده می‌شود!
سال‌ها است که مردم استان سیستان و بلوچستان با فقر، بیکاری، خشکسالی، مهاجرت اجباری و پدیده گرد و خاک، دست و پنجه نرم می‌کنند و حالا سیل ویران‌گر نیز به این مصائب اضافه شده است. حبیب‌الله دهمرده نمایندگان مردم زابل در مجلس در سال ۹۷ گفته بود که «تنها در سه سال اخیر، حدود ۲۵ درصد مردم سیستان مهاجرت کرده و به حاشیه‌نشینی روی آورده‌اند»!
سیستان و بلوچستان، دومین استان پهناور در کشور است، بیش از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر جمعیت دارد و ۶۷ درصد این جمعیت را جوانان زیر ۳۰ تشکیل می‌دهد. از نظر ترکیب سنی جمعیت، سیستان و بلوچستان جوان‌ترین استان در کشور است. این استان، رکورددار کودکان بازمانده از تحصیل است و بسیاری از مدارس آن نیز فاقد امکانات ابتدایی تحصیل هستند. علاوه بر این، بیشترین میزان حاشیه‌نشینی متعلق به این استان است. در یک مورد عجیب، ۶۳ درصد جمعیت چابهار در حاشیه شهر زندگی می‌کند! از سوی دیگر، از کل جمعیت استان سیستان و بلوچستان، بیش از ۵۱ درصد جمعیت در روستاها زندگی می‌کنند؛ روستاهایی که بسیاری از آن‌ها محروم و فاقد امکانات اساسی برای زندگی‌اند و هم‌اکنون با سیل خانمان‌سوز نیز روبرو شده‌اند!
سال ۹۵ بود که رئیس مجلس در سفر به زاهدان خبر داد که رهبر انقلاب دستور داده‌اند ۵۰۰ میلیون دلار از صندوق توسعه ملی برای آبادانی استان سیستان و بلوچستان اختصاص پیدا کند. در شهریور سال ۹۸ نیز اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور، خبر داد که مقام معظم رهبری با برداشت ۳۰۰ میلیون دلار از صندوق توسعه ملی برای راه‌اندازی راه آهن چابهار-زاهدان موافقت کرده‌اند. در بهمن سال گذشته نیز سند توسعه استان سیستان و بلوچستان در هیأت دولت تصویب شد.
باید دید چه میزان از این اعتبارات تاکنون به استان سیستان و بلوچستان تزریق شده و نهادهای اجرایی چه عملکردی در فقرزدایی از چهره این استان داشته‌اند. چیزی که در شرایط فعلی واضح است، این است که با هر شاخص رفاه یا توسعه‌ای که بسنجیم، باز استان سیستان و بلوچستان محروم‌ترین استان کشور است.
 
نویسنده: سعید تهرانی