دیوار زباله، تلنگری برای مدیریت پسماند

 با توجه به مسئله ی الگوی مصرف و حفاظت از منابع و محیط زیست، در اقدامی جالب توجه و هوشمندانه،‌ دیواری از زباله در دانشگاه شریف ساخته شده است. این دیوار یک طرح محیط زیستی است که به منظور آگاهی رساندن و با هدف نمایش دادن حجم پسماند تولیدی در یک ماه، ساخته شده و روزانه پانصد تا ششصد قطعه پسماند پلاستیکی به آن اضافه می شود.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، دیوار زباله طرحی است برای پرسیدن یک پرسش: "بدون اصلاح روند فعلی مدیریت پسماند، ‌این دیوار تا به کجا خواهد رسید؟" این دیوار را با این حجم از پسماند که فقط شامل زباله های پلاستیکی و نه همه زباله های یک مجموعه دانشگاهی است، با حجم پسماندهای کوچه، ‌محله ، شهر، ‌استان و کشور مقایسه کنید که با وجود نارسایی های بازیافت (‌به صورت غیر مکانیزه) ‌هر روز چه بار آلودگی بیشتری بر محیط زیست تحمیل می کند و چه سرمایه و ثروت هنگفتی از دسترس خارج می شود و در نهایت سر از خاک،‌ آبهای زیرزمینی، ‌جنگلها و مراتع، ‌دریا و... در می آورد. ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته سهم بسیار اندکی در فرآوری و بازیافت زباله دارد.
در حال حاضر ژاپن به عنوان یک کشور پیشرفته در زمینه ی بازیافت آماری معکوس آمار کشورمان دارد. در این کشور قانونی تصویب شده است که دور انداختن لوازم خانگی بلا استفاده را غیر قانونی اعلام کرده و مشتریان هنگام خرید لوازم خانگی نو باید مالیاتی را به عنوان بازیافت به دولت بدهند که همراه با یارانه ی دولت به مراکز بازیافت پرداخت می شود. کمبود ذخایر معدنی ژاپن دلیل محکمی برای اعمال سیاست های سختگیرانه در الزام به بازیافت فلزات شده است. در این کشور تنها 5 درصد زباله ها دفن می شوند.
در کشور ما مدیریت پسماند به صورت کارآمد و مطابق با استاندارد های محیط زیست، ضعیف و در برخی از شهرها کاملا غلط و غیر بهداشتی است به این معنی که در عمل مدیریتی وجود ندارد و زباله به صورت مستقیم سوزانده یا دفن می شود که حتی شیرابه های خطرناک و سمی آنها می تواند به آبهای زیرزمینی و چاه ها راه پیدا کرده و آنها را به شدت آلوده کند مضاف بر اینکه زباله های عفونی به صورت واقعی و بهداشتی جداسازی و امحا نمی شوند.
تحلیل مدیریت پسماند به غیر از آنچه که ذکر شد از ابعاد دیگری نیز قابل تامل است. اول اینکه همه ما به صورت روزانه در کوچه و محله خود شاهد رفت و آمد کودکان یا نوجوانانی هستیم که با یک چرخ دستی پر از ضایعات در شهر می چرخند و تا کمر در سطل های زباله خم می شوند تا ضایعات ارزشمند را از بین باقی زباله ها پیدا کنند. ‌این که این کودکان از لحاظ شغلی در شرایط بهداشتی بسیار بدی قرار دارند و حتی ممکن است جانشان به خطر بیفتد و همچنین مراکز نگهداری آنها بسیار آلوده است یک بحث مفصل و قابل تامل است اما این مسئله که که مدیریت پسماند به این صورت چقدر برای محیط زیست نتیجه بخش است منجر به طرح این پرسش می شود که آیا جدای از منفعت و کسب درآمد از طلای کثیف آیا تا به حال جمع آوری پسماندها به این صورت باعث خالی و جمع شدن سایت های دفن زباله شده است؟ جواب قطعا منفی است زیرا مدیریت پسماند در حد جمع آوری قطعات و ضایعات ارزشمند، آن هم نه به طور کامل و مکانیزه است و فکری به حال بقیه زباله ها که قسمتی از آن بوسیله کودکان کار در هنگام جستجو در کنار سطل های شهری ریخته می شود نکرده است. با این توصیف مسئله ی مهم مدیریت پسماندها همچنان ناکارآمد باقی است و طرح هایی شبیه به دیوار زباله که در دانشگاه شریف در حال رشد و بالا رفتن است شاید تلنگری برای اصلاح الگوی مصرف شهروندان و تقویت تفکیک زباله از مبدا و طرح ریزی یک برنامه ی بنیادین برای مسئولین باشد .
ساغر شمسی