آفتهايی که اصلاحات را تهدید می کند

آفتها و آسیبهایی که ممکن است در اثر خطای عملکردی عمدی يا سهوی درونی ویا عوامل تاثیر گذار بیرونی در حوزه های اجرايي- مدیریتي ، سیاسی (بویژه انتخابات)،نمایندگی مجلس و شوراهای شهر وروستا و... گریبانگیر گفتمان اصلاحات و اصلاح طلبان گردد.

۱- سکوت غیر خلاق و منفعلانه. برخی از نمایندگان لیست امید حاضر در مجلس بخاطر ترس از عدم تایید در آینده و پرهیز از هزینه های اجتماعی ،سکوت و خاموشی و حتی بی تفاوتی را (البته اگر داستان آن عده از نمایندگان را در ابتدای مجلس این دوره در خصوص تعیین رییس مجلس فاکتور بگیریم) به عنوان سنگری امن برگزیده اند و همواره از این سنگر به انحاء و عناوین مختلف از جمله میانه روی دفاع می نمایند(عذر بدتر از گناه). برخی از نمایندگان لیست امید که در هنگامه ی انتخابات ، داعیه ی پیگیری منویات و مطالبات مردم را داشتند، امروز در لاک پوشالی سکوت سرفرو برده و گوشه ی سلامت برگزیده اند،غافل از آنکه در حال غرق شدن و شاید غش کردن تدریجی (به سمتی نامعلوم)هستند.
۲- پیر سالاری، پیر گرایی و پیر حرکتی ، عارضه ی دیگریست که بر حوزه های عاطفی، حركتي و شناختی گفتمان اصلاحات سایه افکنده است. جدال پیرهایی که خود را همواره محق مدیریت و نمایندگی دانسته و سربازی نکرده ، غرق در حس سالاربودن خود شده اند.
پیر سالاری ریشه ای دیرینه در فرهنگ و تاریخ ما شرقیها و بویژه ایرانیان دارد(نگارنده معتقد است این پیر گرایی از حوزه ی طریقت معنوی به سایر حوزه های زندگی ازجمله مدیریت ورود یافته است) . بسیاری از نتایج وشرایط نامساعد امروز، حاصل مدیریت همین افرادی است که امروز در دوره ی پیری، خود را محق و لایق مدیریت و نمایندگی می دانند. از این سنگر پیری تحت عنوان «تجربه» دفاع می نمایند. این آفت موجب کاهش انگیزه و چه بسا بیکاری جوانان شده است،چراکه بسیاری از پیرها،سالهاست که از سن بازنشستگی شان می گذرد. رخوت و كسالت لاك پشتي ناشي از پيرسالاري، سالهاست كه همچون بختك بر سيستم هاي مختلف اجرايي،نظارتي و نمايندگي كشور سايه افكنده و جر عزرائيل كسي راهگشا نبوده و نيست.
به قول شیخ اجل حضرت سعدی رحمه ا... علیه : جوانان تا طبق برگیرند و پیران تا عرق کنند. اما گویا پیران جامعه ی ما بجای دست کشیدن از سفره(به تعبیر برخی ها سفره ی انقلاب) ترجیح می دهند عرق چین را عوض کنند وحاضر نيستن كنار بنشينند. پیرسالاری و پیر گرایی، هزینه ی سختی را بر کشور ‌تحمیل نموده است. یکی از عوامل کندی و رخوت در گردش نخبگان در جامعه،همین پیرگرایی است. جالب آن است كه علیرغم جهت گیری گفتمان اصلاح طلبی و شعار اصلاح طلبان ، پیر سالاری، در جریان اصلاحات بیشتر از سایر نحله های فکری و گفتمانها به چشم می خورد.
۳- فدا کردن و معامله کردن گفتمان اصیل اصلاحات در مذاکرات و رقابتهاي گوناگون، صرفا برای تصرف چند پست مدیریت و چند صندلی نمایندگی. متعهد نبودن به ارزشهای انسانی و اخلاقی اصلاحات، گفتمان اصلاحات را به یک منظومه ی لرزان بر پایه ی نسبیت منفعت گرایانه تبدیل خواهد نمود. ایستادگی بر سر ارزشها و دغدغه های بحق ، باید اصلی ترین و اصیل ترین حالت و موضع اصلاح طلبان در هر زمان و هر مکانی باشد. گفتمان اصلاحات را نباید شخصی سازی کرده و هروقت نیاز شد فدای ضرورتها و سلایق فردی نمود.
۴- ذبح تخصص در پای تعهد. این آسیب ، از نوعی خودبینی و تکبر کشنده ی سیاسی حاصل می شود. اصلاحات،داعیه ی حل مسائل به روش علمی و عقلانی دارد که در بستر تقسیم کار در قالب «تخصص» نمود پیدا می کند. تخصص و تعهد برای اصلاحات تفکیک ناپذیر است. تخصص و روش علمی(بدور از سلیقه و شهود شخصی ) از ارزشهای اساسی اصلاحات در حل مسائل جامعه است.
۵- تخفیف تعهد به ذیل تخصص: تعهد، جهت گیری و ارزشها را تعیین و تبیین می نماید و تخصص ابزارها و روشها را شامل می شود. تعهد ، حالت،بیان و هویتی فلسفی(فلسفه ی وجودی) دارد و تخصص، ساختارو محتوایی فنی.تعهد کلی است وتخصص جزئی تر. اصلاح طلبان ضمن ارزش گذاري تخصص بايد در حفظ جايگاه تعهد در حركت و جريان اصلاحات دقت داشته و كوشا باشند.
۶- تبعیض جنسي: با قبول اين مهم كه نيمي از جمعيت جامعه را زنان تشكيل مي دهند، بايد مراقبت نمود در تمامي شئون حضور اصلاح طلبان در جامعه ، اين حق حفظ شود. بايد باور داشت جامعه و گفتماني كه تبعيض را در خصوص زن روا مي دارد ، جامعه و گفتماني خشن است.
7- گرايش به طبقه اي خاص: اصلاحات بايد دغدغه ي حل معضلات همه ي طبقات را داشته باشد در غير اينصورت نمي تواند ،خواستها و سعادت جامعه را راهبري نمايد. گرايش به ميانگين صرفا در روي كاغذ شدني است. اصلاحات بايد صداي همه ي مردم باشد.
8- بايد از ایده آلیسم خیالی دوري گزيد. حركت گفتمان اصلاحات بايد حركتي واقعي با نقشه ي راهي واقعي و به عبارتي شدني باشد.بايد بپذيريم كه فضا ي سياست الزاما فضاي سياه وسفيد نيست.بلكه بخش اعظمي از اين فضا خاكستري است و اقتضائات خاص خود را طلب مي نمايد. براصلاح طلبان واجب است براي حفظ تعادل در عين وحين حركت ،رويه و روش اقتضائي و واقعي را اتخاذ نمايند. پذيرش قاعده ي Real policy ( روش/سياست/سياق واقع بينانه) بهترين گزينه و سناريو براي زيستن و همزيستي اصلاحات در ميداني وفضايي است كه رقبا گاها قواعد بازي منصفانه را رعايت نمي نمايند.
9- دولتی کردن اصلاحات.عده اي گمان مي كنند كه ارزشها و منويات گفتمان اصلاحات بايد از تريبون دولت بيان شود. غافل از اينكه اصلاحات گفتماني غير دولتي ست. گفتماني مدني است كه دغدغه اش فراهم آوردن بستر پروژه ي گفتگو در جامعه است. اصلاحات گفتماني مردمي است و جهت و حركتش از سمت مردم است. اصلاحات بايد سعي نمايد همواره فاصله ي انتقادي خود را از دولتها حفظ نمايد. اصلاحات گفتماني جامعه محور است و بايد سعي نمود اين گفتمان را درميان جامعه به پروسه و پروژه ي گفتگو تبديل نمود. دولتي شدن اصلاحات موجب رشد ساختاري و تهي شدن محتوايي اين گفتمان خواهد شد(همان آفتي كه اصوالگرايي بدان دچار شده است به گونه اي كه حتي توان بازسازي را نيز از دست داده اند). بجاي دولتي كردن اصلاحات بايد سعي شود،ارزشها و محتواي انساني و اخلاقي اين گفتمان در زندگي مردم نهادينه شده و در جامعه قوام و دوام يابد.
10- شخص گرايي : اگر اصلاحات به يك شخص يا افراد خاصي وابسته گردد ، بدون شك گفتمان اصلاحات شكننده و آسيب پذيرخواهد شد. اين پديده در نهايت منجر به كيش شخصيت مي شود. قهرمان پروري و قه رمان جويي،گفتمان را از شجاعت وصداقت تهي خواهد نمود. مردم داري ، تصميم بر اساس خرد جمعي و مشاركت عمومي ومتكثر مي تواند اصلاحات را از گزند كيش شخصيت برهاند.
11- نااميدي. گفتمان اصلاحات فراز و نشيب هاي زيادي را پشت سر گذاشته و شايد بيشتر پيش رو داشته باشد. لازمه ي حركت و پويايي، صبراست . صبري توام با اميدواري تلاش. هشت سال دولت نهم و دهم در واقع گسستي همه جانبه در گفتمان اصلاحات پديد آورد كه گاه به نااميدي برخي اصلاح طلبان دامن مي زد. اما بايد توجه داشت كه لازمه ي خدمت به مردم در بسترگفتمان اصلاح طلبي همانا صبر و اميد است.
12- سياسي ديدن درتمامي حوزه ها. جامعه شامل حوزه ها و ساحت هاي گوناگون سياسي، اجتماعي،فرهنگي، اقتصادي، زيست محيطي و ... است. بدون شك غفلت از هركدام از اين حوزه ها خسارات جبران ناپذيري را بدنبال خواهد داشت. سياسي ديدن و درك صرف سياسي منجر به تك بعدي شدن اصلاح طلبان و انقباض گفتمان اصلاحات در حل معضلات جامعه خواهد گرديد. ضروري است استعدادها وپتانسيلهاي گفتمان اصلاحات در تمامي حوزه ها جاري و ساري گردد .

اصلاحات ،گفتمانی وفادار به کشور و مردم بوده که هدف و آرمان خود راچیزی جز توسعه و تعالی همه ی آحاد جامعه و سرفرازی ایران نمیداند واین مهم را از طریق، خدمت صادقانه، آگاهی بخشی، آزادی خواهی ، عدالت طلبی ،قانون گرایي، صلح و گفتگو دنبال می نماید. اميد است اين گفتمان اصيل و مردمي عليرغم همه ي مشكلات و موانع پيش رو بتواند در آگاهي بخشي و خدمت به مردم سربلند و مستدام باشد.