خلاء احزاب در روزگار بحران

جای خالی احزاب قدرتمند در عرصه سیاست ایران این روزها بیش از هر زمان دیگری احساس می شود و به نظر می آید خلاء این حضور توسعه سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران را با مشکلاتی روبرو می کند، چالش‌هایی که فعالان سیاسی تلاش می کنند با شکل‌دهی تشکل‌های قوی به حل آن کمک کنند.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، توسعه ملی ایران اسلامی، جدیدترین نامی است که در قالب حزب، فعالیت خود را در میان احزاب کشور آغاز کرده است. گرچه موسسان و نزدیکان این حزب از شخصیت ها و فعالان سیاسی روزگار نه چندان دور ایران هستند اما به گفته دبیرکل آن، خط مشی این حزب براساس اقتضائات جامعه و سیاست تفاوت کرده و تازگی یافته است.
توسعه ملی ایران اسلامی، اردیبهشت سال گذشته نخستین کنگره خود را برگزار کرد و آذرماه همان سال هم از وزارت کشور پروانه فعالیت گرفت و اکنون در آغاز اعلام موجودیت تلاش می کند تا در سیاست و جامعه ایران اثرگذار باشد.
اهداف تشکیل و سازماندهی توسعه ملی در شرایطی که انتقاد از تحزب در کشور همچنان با قوت پیگیری می شود، انگیزه گفت و گوی خبرنگار گروه اخبار سیاسی ایرنا با «صادق نوروزی» دبیرکل این حزب است. نوروزی حزب را بهترین قالب فعالیت سیاسی عنوان می کند و از تاثیر پایگاه اجتماعی در قدرت یافتن احزاب سخن می گوید.
این فعال سیاسی درباره عنوان و نامی که برای حزب انتخاب شده و مفهوم مورد نظر حزب از توسعه می گوید: عنوان «توسعه» ملی، مفهوم گسترده، همه جانبه و فراگیری است که هم توسعه سیاسی و هم اقتصادی و اجتماعی را در برمی گیرد. مفهوم مورد نظر حزب تنها محدود به توسعه سیاسی نیست، بلکه هدف از این نامگذاری تلاش برای توسعه ملی در همه حوزه ها و عرصه ها در کشور است.
فعالیت سیاسی و اعتقاد به نقش احزاب در این فعالیت انگیزه ای است که نوروزی آن را دلیل بازگشت سابقون و اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران به فعالیت سیاسی می داند و تاکید می کند: بسیاری از اعضای موسس حزب توسعه ملی سابقه فعالیت سازمانی و سیاسی در چهار دهه گذشته را دارند. برپایه همین تجربه و با توجه به شرایط کنونی کشور به این نتیجه رسیده اند که برای حل مشکلات و چالش های موجود در ایران تقویت فعالیت حزبی یکی از بهترین راهکارهاست. فعالیت سیاسی توقف پذیر نیست و با انحلال غیرقانونی سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران، تعدادی از اعضای آن تصمیم گرفتند این فعالیت را در قالب حزب توسعه ملی ادامه دهند.
وی توضیح داد: بخشی از دوستان حاضر در حزب توسعه ملی سابقه فعالیت در دو تشکل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی و مجاهدین انقلاب اسلامی ایران را دارند، (سازمان نخست در سال 65 و سازمان دوم در سال 89 منحل شد) اما این به معنی عدم حضور افراد و چهره های تازه در حزب نیست. این حزب جدید به طور طبیعی از تجربه و مشورت های اعضای قدیمی خود مانند بهزاد نبوی استفاده می کند، اما این هم به معنی موضع گیری به سبک سابق نیست و حزب در شرایط جدید براساس اقتضائات جامعه، برنامه و مواضع خود را اعلام خواهد کرد.
نوروزی معتقد است هر حزبی برای دستیابی سالم و صحیح به قدرت باید متکی به مردم و طرفداران خود باشد، او درباره برنامه حزب توسعه ملی برای دستیابی به پایگاه اجتماعی قوی می گوید: اساسا هدف هر حزبی در آغاز، تلاش برای دستیابی به پایگاه اجتماعی قابل قبول است تا از طریق آن بتواند در قدرت تاثیرگذار باشد. این میان اگر برخی باندها و گروه ها راهی جز این در پیش گرفته اند چندان سالم و نزدیک به معیارهای دموکراتیک نخواهد بود.
وی تاکید کرد: حزب توسعه ملی هم در مدت زمان کوتاهی که پروانه فعالیت خود را از وزارت کشور دریافت کرده، در تلاش است با توجه به قانون تازه احزاب، ارکان و نهادهای مختلف حزب، شاخه ها و دفاتر استانی خود را تاسیس کند و مواضع حزب را بر پایه مرامنامه ارائه شده؛ در مقاطع مختلف اعلام کند. یکی از این مقاطع می تواند انتخابات باشد که لازمه تاثیرگذاری در این فرایند هم شناخت جامعه از سوی حزب است و هم شناساندن حزب به افکار عمومی.
مشاور پیشین شهید محمدعلی رجایی نخست وزیر ایران افزود: یک حزب برای اثرگذاری در صحنه قدرت صرفا لازم نیست که وارد آن شود، می تواند با فعالیت ها و ایجاد زمینه های اجتماعی و سیاسی، ترغیب و اقناع مردم می تواند در قدرت تاثیر بگذارد. وقتی حزب به گونه ای عمل کند که مردم یک خواسته و مطالبه داشته باشند، قدرت هم لاجرم به آن خواسته تن خواهد داد و بنابراین حتما حضور در سطح نخست قدرت برای تاثیرگذاری نیاز نیست.
نوروزی تصریح کرد که از چالش های احزاب در جامعه ایران آگاه است اما در خلال این گفت و گو وقتی به سخنان دبیرکل حزب اتحاد ملت درباره احزاب اشاره می شود، گفت: سخنان شکوری راد در حقیقت اعتراض به شرایط تحزب در کشور است و وی تلاش کرده توجه ها را به احزاب جلب کند. واقعیت آن است که تحزب در جامعه ایران چندان مورد توجه نیست. معنی دیگر سخنان شکوری راد را می توان این گونه برداشت که بسیاری از مشکلات کنونی کشور نتیجه همین بها ندادن به احزاب و فعالیت حزبی در کشور است. نگاه وزارت کشور به عنوان متولی به احزاب نباید جنبی و تزیینی باشد.
وی بر این باور است که یکی از معضلات سیاست ایران فقدان احزاب قدرتمند و تاثیرگذار است. در حال حاضر این گروه ها، جریان ها و باندهای سیاسی هستند که به جای احزاب حاکم هستند و در بسیاری از مواقع هم ناشناخته فعالیت می کنند.
وی افزود: در حالی که اگر احزاب در متن تحولات قرار گیرند، با توجه به شناسنامه دار بودن، می توان انتظار و مطالبه پاسخگویی را هم از آنها داشت. باندها و گروها در فقدان احزاب هم در سیاست و هم در اقتصاد فعالیت می کنند بدون آن که تابلو و شناسنامه ای داشته باشند و یا پاسخگوی نهادی باشند و این یکی از مهم ترین آسیب های بها ندادن به احزاب در ایران است.
دبیرکل حزب توسعه ملی ایران اسلامی، تعدد و تنوع احزاب در جامعه امروز را به دلیل ضعف و نوپایی نظام تحزب در کشور می داند و یادآور شد: ایران در شرایط کنونی به احزاب توجهی ندارد و اجازه فعالیت چندانی به احزاب داده نمی شود. به همین دلیل تعدادی از افرادی که از نظر فکری به هم نزدیک هستند تشکیل حزب می دهند یا تعدادی از احزاب نزدیک تشکیل جبهه یا مجمع می دهند مانند آنچه در جبهه احزاب اصلاح طلب یا در تشکلی مانند جمنا (جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی) شاهد آن هستیم. با پیشرفت و توسعه دموکراسی در ایران هم مانند دیگر کشورها، شاهد کاهش تعداد و حضور احزابی محدود اما قوی خواهیم بود.
نوروزی به آینده تحزب در ایران امیدوار است و در این باره می گوید: اگر امیدی به آینده نبود که قطعا چنین حزب و نهادی تشکیل نمی شد، اعضای این حزب درباره آینده سیاسی ایران امیدوارانه فکر کرده و در این عرصه پای نهاده اند. اما این به معنای چشم پوشیدن بر انتقادات موجود در جامعه از احزاب و جریان های سیاسی نیست. معتقد هستم که دلیل اصلی و عمده وجود برخی نارضایتی ها از احزاب و چهره های حزبی به فعالیت ضعیف آنها باز می گردد. اگر احزاب در فعالیت اجتماعی، مواضع روشن و قاطع اتخاذ و نقش بیشتری در تحولات سیاسی کشور ایفا کنند این انتقادات هم کاهش خواهد یافت.