با وجود محدودیت ها اصلاحات دارای نظم و انسجام است

به نقل از ایسنا حجت‌الاسلام والمسلمين مجيد انصاري درباره وضعيت جريان اصلاحات، از برگزاري جلسات منظم اين جريان خبر داد و اظهار كرد: جريان اصلاحات انسجام خود را دارد، هرچند فعاليت‌هاي احزاب و گروه‌هاي آن به دليل برخي موانعي كه وجود دارد، مانند محدوديت در اطلاع‌رساني از طريق سايت‌ها و روزنامه‌ها يا عدم امكان برگزاري جلسات عمومي محدود شده است و فعاليت پويا و اثرگذار تا حدود زيادي ندارد، در جلسات نيز بيشتر تبادل اخبار و اطلاعات درباره مسائل مختلف داخلي و بين‌المللي در حوزه‌هاي گوناگون صورت مي‌گيرد.



حتي برخي فعاليت‌هاي مذهبي ما با موانعي روبروست



وي افزود: جلسات شوراي مركزي روحانيون مبارز به طور منظم هر دو هفته يك بار به رياست آقاي خاتمي تشكيل مي‌شود اما مجمع روحانيون مبارز در گذشته بطور ساليانه تجمعاتي فراگير و عمومي به مناسبت‌هاي ملي، مذهبي يا تشكيلاتي داشت كه ديگر برگزار نمي‌شود و حتي متاسفانه برخي فعاليت‌هاي ديني و مذهبي كه لازمه كار بود نيز در يكي، دو سال گذشته با موانعي مواجه شده، يا به تعطيلي انجاميده و يا كمرنگ شده است.




امروز اصلاح‌طلبان بيش از هر زمان ديگر از انسجام، همگرايي و تقارب برخوردار هستند



انصاري همچنين در واكنش به برخي خبر‌ها درباره وجود اختلاف ميان جريان اصلاحات گفت: اگر منظور اختلاف سليقه است وجود اختلاف سليقه در درون يك جريان گسترده كه ده‌ها حزب و گروه در خود جاي داده، امري طبيعي است و در گذشته هم بوده است، اتفاقا امروز يكي از مقاطعي است كه اصلاح‌طلبان بيش از هر زمان ديگر از انسجام، همگرايي و تقارب برخوردار هستند و برعكس در اردوگاه اصولگرايان اختلاف بيشتري به چشم مي‌خورد، تا جايي كه هر روز شاهد پيدايش گروه‌ يا جبهه‌اي جديد هستيم. در انتخابات مجلس نهم جريان اصلاحات تقريبا مشي واحدي در پيش گرفته بود و همان را اجرا كرد، قرار بر اين بود كه انتخابات را تحريم نكنيم، اما به دليل موانعي كه بر سر راه بود ليست هم ندهيم و هركس نيز به صورت فردي خواست شركت كند، مانع نشويم و طبق همين عمل شد، اما برعكس در جبهه مقابل ديديم كه چه غوغايي از اختلاف نظر و كشمكش بر سر ليست‌ها وجود داشت.




ارتباط تشكيلاتي يا همكاري تعريف شده ميان جبهه اصلاحات و جريانات برانداز وجود ندارد



اين فعال سياسي اصلاح‌طلب در واكنش به اين‌كه آيا جبهه اصلاحات قائل به جدا كردن خود از برخي افراد و گروه‌ها برانداز است يا نه؟ تصريح كرد: هم‌اكنون ارتباطي تشكيلاتي يا همكاري تعريف شده‌اي ميان جبهه اصلاحات و جريانات برانداز وجود ندارد و در گذشته هم وجود نداشته است. مساله اين است كه جبهه غير از حزب است؛ حزب داراي اساسنامه و حدود و ثغور روشني است، اما جبهه داراي ضوابط و ساختاري تشكيلاتي نيست، لذا ممكن است برخي افراد يا گروه‌ها خود را به جبهه‌اي نزديك‌تر احساس كنند و در موضوعي اشتراك نظر پررنگي پيدا كنند، در حالي كه اگر همه مسائل مورد بررسي قرار گيرد، موارد اختلاف آن‌ها با يكديگر خيلي بيشتر از موارد اتفاق باشد، و اين تقارب‌هاي اسمي و غيررسمي در بزنگاه‌هاي خاص سياسي بيشتر شكل مي‌گيرد كه يكي از مهم‌ترين بزنگاه‌ها همان انتخابات است.



وي ادامه داد: ممكن است دو تشكل به لحاظ بينش سياسي كاملا با يكديگر مخالف باشند، اما به خاطر منافع مشترك و يا دفع خطر بيشتر به اين جمع‌بندي برسند كه فلان فرد براي رياست جمهوري بهتر است، يا يك ليست بر ليست ديگر مي‌چربد و اين تلقي بوجود ‌مي‌آيد كه چون هر دو مجموعه از يك شخص يا ليست حمايت كرده‌اند، بينش يكساني دارند، درحالي كه واقعيت اين نيست و اين مساله اختصاص به جبهه اصلاحات ندارد بلكه در جريان اصولگرا هم كاملا مشهود است.



اصولگرايان و اصلاح‌طلبان بايد خط قرمزهاي خود را مشخص مي‌كردند


انصاري در ادامه با بيان اين‌كه «حق اين بود كه اين دو جريان (اصلاح‌طلب و اصولگرا) حدود و صغور فكري و خط قرمزهاي خود را بطور دقيق مشخص مي‌كردند»، تصريح كرد: به دليل عدم تعريف دقيق از سوي اين جريان‌ها، دو سر طيف اين دو بسيار گسترده است، در حالي كه اشخاص و جريانات اصيل و انقلابي در كانون دو جريان قرار دارند امابا فاصله گرفتن از كانون اصلي در دو سر طيف به افراد و جريانات افراطي يا تفريطي مي‌رسيم. همين وضعيت در جريان مقابل است و آنها جرياني را از درون جبهه اصولگرا، جريان انحرافي ناميدند.


اين عضو مجمع روحانيون مبارز بر ضرورت تبيين و شفاف‌سازي مواضع در هر دو جريان اصولگرا و اصلاح‌طلب تاكيد كرد و يادآور شد: تا زماني كه اين كار صورت نگرفته است، نه جريان اصولگرا حق دارد تمام جريان اصلاح‌طلب را به خاطر برخي مواضع يا اقدامات گروه‌هايي كه خود را منتسب به اين جريان مي‌دانند محكوم كند و نه جريان اصلاح‌طلب حق دارد اصولگرايان را به خاطر برخي مواضع اصولگرايان ادعايي و به خصوص افراطي متهم كند، نه اصلاح‌طلبان و نه اصولگرايان را نمي‌توان تنها در يك جريان خلاصه كرد.


انصاري همچنين خاطرنشان كرد: اين سخن البته به اين معنا نيست كه در مسائلي كه به مصالح ملي برمي‌گردد همكاري جريان‌هاي مخالف را رد كنيم، به طور مثال در دوران جنگ طيف‌هايي از مخالفان كه با انقلاب مشكل داشتند، اما در مقابله با صدام و دفاع از خاك ايران در كنار نظام بودند يا حداقل به ضرر نظام تبليغ نمي‌كردند، همين موضوع در مسائل ملي و كلان ديگر نيز مطرح است و هر ايراني در هر نقطه از دنيا به نفع ايران و اسلام و انقلاب و با هر انگيزه‌اي اشتراك منافع پيدا كرد، همكاري او را بايد در آن موضوع خاص بپپذيريم و البته اين احترام به نگاه او در يك مورد خاص به معناي پذيرش ساير مواضع او نخواهد بود.



قانون اساسي را با همه اصولي كه دارد قبول داريم



انصاري در پاسخ به پرسش ديگري افزود: ما نگاه تجزيه‌اي به قانون اساسي را نمي‌پذيريم تا قانون اساسي هست، بايد به صورت يك مجموعه منسجم به آن نگاه شود، البته قانون اساسي را وحي منزل نمي‌دانيم و ممكن است بنا بر مقتضيات زمان برخي اصول موضوعيت‌شان را از دست بدهند يا لازم به اصلاح باشد، اما من معتقدم اصول قانون اساسي مترقي است و با همين قانون اساسي و ظرفيت‌هايي كه دارد امكان تامين حقوق شهروندي و رعايت مردم‌سالاري و ساير حقوق وجود دارد، البته اگر از تفسيرهاي خودسرانه و تنگ‌نظرانه پرهيز شود.



به اين زودي‌ها نياز به بازنگري در قانون اساسي نيست



اين عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام با بيان اين‌كه «قانون اساسي ظرفيت تامين خواسته‌هاي مشروع و مترقي مردم متناسب با دنيايي كه زندگي مي‌كنيم را دارد» تصريح كرد: نياز به بازنگري در قانون اساسي به اين زودي‌ها نيست و تجربه نشان داده است كه اين بازنگري‌ها چه بسا ممكن است به دليل مهيا نبودن ساختارهاي فكري و عدالت رسانه‌اي به زيان اقليت يا بخشي از مردم و به نفع قدرت تخريب شود.



وي پيشنهاد كرد كه «پاسداشت قانون اساسي با همه آن‌چه كه دارد به عنوان يك دستورالعمل مشترك ميان جريان اصلاح‌طلب واقعي و اصولگراي واقعي مورد تفاهم قرار گيرد» و تاكيد كرد: اگر راهكارهاي تحقق قانون اساسي در كنار يكديگر ديده شوند، بسياري از ناهنجاري‌هاي فعلي برطرف خواهد شد.




در برابر ظلم به يك اصولگرا هم اعتراض مي‌كنيم


اين فعال سياسي اصلاح‌طلب با تاكيد بر اين‌كه «ما بر سر مواضع اصولي خود هستيم، گفت: البته در برابر ظلمي كه به ديگران بشود، ولو برانداز باشد اعتراض مي‌كنيم، برانداز اگر عمل مجرمانه‌اي بكند، بايد مطابق قانون مجازات شود و فرقي نمي‌كند اصلاح طلب باشد يا غيرآن، اما اگر يك جرياني ولو برانداز به بهانه برانداز بودن حقوق اوليه انساني‌اش سلب شود، بايد از او دفاع كرد، اما دفاع از او به معناي دفاع از مواضع او نيست. ما اگر به يك اصولگرا هم ظلم شود، اعتراض مي‌كنيم.



وي تصريح كرد: اگر در جايي اعتراض كرديم كه چرا فلان اصولگرا رد صلاحيت شده است، دفاع ما از حق آن اصولگرا به معناي پذيرفتن مواضع اصولگرايان نيست. حرف ما اين است كه انتخابات بايد طبق موازين قانوني و بدون سوءاستفاده از قدرت و بدون دخالت سليقه‌ها انجام شود، اگر غير اين عمل شود، چه به زيان اصلاح‌طلب و چه به زيان اصولگرا محكوم است. متاسفانه گاهي در داوري‌ها در اين موارد خلط مي‌شود و دفاع از حق انساني يك شخص موجب مي‌شود، يك جريان را به جريان ديگر منتسب كنند. ما به دفاع از حقوق اساسي انسان‌ها و حقوقي كه قانون اساسي براي همه انسان‌ها به رسميت پذيرفته است معتقديم، اگر حقوق انساني برخلاف موازين ناديده گرفته شود ما همه وظيفه انساني داريم دفاع كنيم و دفاع ما به معناي پذيرفتن همه مواضع آن شخص يا گروه نيست.




در زمان انتخابات رياست جمهوري ممكن است جريان‌هاي جديدي به نام اصلاحات اعلام موجوديت كنند


وي با بيان اين‌كه «هوشياري سياسي مردم به گونه اي است كه اصلاح‌طلبان واقعي از بدلي را به خوبي تشخيص خواهند» تاكيد كرد: در جبهه اصلاحات هم انسجام فعلي بيشتر است و هم دسترسي به اتحاد در انتخابات راحت‌تر است، گرچه ممكن است در آستانه انتخابات جريان‌هاي كوچكي ظهور كنند و احتمال اين كه حتي جريان‌هاي ساختگي را به نام اصلاحات راه بيندازند، وجود دارد. اين روزها گاه مي‌بينيم كه افرادي از درون جبهه اصولگرايان مي‌آيند، مي‌گويند اصلاح‌طلبان بايد اين كارها را بكنند و فلان كارها را نه. من احتمال مي‌دهم در آستانه انتخابات جريان‌هايي ساختگي به بدنه اصلاح‌طلب انتساب يابند و يا برخي جريان‌هاي محدود تحريك به اين امر شوند.



عضو مجمع روحانيون اظهار كرد: هم تجربه گذشته و هم واقعيات عرصه اين ضرورت را براي جريان‌هاي اصلاح‌طلب واقعي روشن ساخته است كه بايد منسجم عمل كنند و سعي كنند با روش‌هاي اقناعي و دموكراتيك به وحدت نظر برسند و خوشبختانه رسيدن به اين نقطه در اصلاحات راحت‌تر است، اما در جبهه اصولگرايان چون در قدرت هستند و طبعا هر فرد يا جرياني كه در قدرت است تلاش مي‌كند خود را در قدرت حفظ كند، احتمال تشديد اختلاف به طور طبيعي بيشتر است و اين خاصيت گروه موجود در قدرت است، علي‌القاده كساني كه در حاشيه هستند، دسترسي‌شان به وحدت راحت‌تر است.



وي ادامه داد: در ميان اصولگرايان حوادثي كه در چند سال اخير رخ داد، به ويژه انتخابات مجلس اختلافات را بيشتر كرده است، در انتخابات مجلس اختلافات زيادي در اين جريان شاهد بوديم و هيچ يك حاضر نشد به نفع ديگري كنار رود و اين اختلافات در انتخابات رياست جمهوري نيز پيش‌بيني مي‌شود، تقريبا اطمينان دارم در جريان اصولگرا تشتت و اختلاف در آينده بيشتر از اصلاح‌طلبان خواهد بود.



انصاري افزود: متاسفانه برخي مشكلات در عرصه‌هاي مختلف بويژه اقتصاد موجب تورم و گراني و تحميل شرايط دشوار بر زندگي اقشار وسيعي از مردم كه داراي درآمد ثابت و اندك هستند شده و فاصله با الزامات سند چشم انداز و شاخص‌هاي آن مانند تورم و نرخ بيكاري تك رقمي،كاهش وابستگي بودجه جاري به نفت، كوچك و چابك‌سازي دولت، توانمندسازي بخش خصوصي، ارتقاء سلامت اداري و.... را به وجود آورده است. گرچه تحريم‌هاي تحميلي عليه ايران هم در مشكلات اقتصادي بي‌تاثير نيست ولي باتوجه به شرايط اقتصادي، سياسي، امنيتي و بين‌المللي كشور، منافع ملي اقتضاء تصميم‌هاي ملي، شجاعانه و فراتر از تقسيم‌بندي‌هاي جبهه‌اي و حزبي دارد.



وي افزود: به استناد تجربه ۳۳ سال گذشته و بويژه جنگ و انقلاب براي دفع تهديدات فزاينده هيچ راه ميانبر موثر و كم‌هزينه و پرفايده‌اي غير از روي آوردن به برگزاري انتخاباتي به تمام معنا فراگير وجود ندارد و تنها عاملي كه مي‌تواند لشكر تهديد دشمن را در حوزه‌هاي اقتصاد، ديپلماسي، امنيتي و نظامي به عقب براند قدرت منسجم مردم است و ما عرصه‌اي براي نمايش قدرت ملي به معناي حقيقي كلمه جز انتخابات نداريم.




انصاري همچنين گفت: در سال ۷۶ تهديدهاي بزرگ بالفعل و حتي تهديد نظامي كه بود و چه بسا نقاطي را براي حمله عليه جمهوري اسلامي مشخص كرده بودند و مواضعي كه اروپايي‌ها داشتند با حضور حماسي مردم انتخاباتي برگزار شد كه خود به خود اين تهديدات تا حدود زيادي رفع شد و من معتقدم همين قابل تكرار است. البته من از حيث تكرار نتيجه سياسي نمي‌گويم، بلكه نظام مي‌تواند تدبيري اتخاذ كند كه چنين حادثه‌اي اتفاق بيفتد. يكي از شروط اصلي اين تدبير اين است كه برخي گرايش‌ها موجب نشود كه چگونگي برگزاري انتخابات تحت‌الشعاع قرار گيرد.



وي تصريح كرد: اگر اين زمينه فراهم شود كه در فضايي آرام ، آزاد و دوستانه و كاملا بر اساس منفعت ملي، احزاب ،گروه‌ها و نخبگان از جريانات مختلف سياسي درون نظام دور هم جمع شوند و بتوانند چهره‌هاي برجسته ملي را براي راي مردم عرضه كنند، اين حماسه، حماسي‌تر خواهد بود و هر يك نفري كه شركت كند، توان مضاعفي در توان ملي و امنيت ملي خواهد بود.


اين عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام يادآور شد: مولفه امنيت و دفاع مولفه پيچيده و پرهزينه‌اي است، مي‌شود صرفا با نگاه فيزيكي به آن نگاه كرد اما شيوه‌اي كه گفتم تلاش براي حضور هرچه بيشتر مردم در صحنه به مراتب كم هزينه‌تر و موثر است و البته اين سخن به معناي ناديده گرفتن قدرت دفاع ملي و تقويت نيروهاي مسلح و امنيتي-اطلاعاتي كشور نيست ولي اگر همه اين ابزارها در كنار قدرت مردم قرار گيرد به صورت تصاعد هندسي افزايش مي‌يابد و برعكس، خداي نكرده هر قدر برخورداري از حمايت مردم كم شود، اثرگذاري آن كم خواهد شد. اين درسي است كه ما از امام بزرگوارمان آموختيم؛ آن حضرت از سال ۴۲ تا پايان عمر شريف‌شان در تمام مقاطع حساس انقلاب از جمله جنگ تحميلي، توطءه گروهك‌ها ، فشارهاي بين‌المللي با اصل قرار دادن مردم در كانون سياست‌هاي خويش و اعتماد بع راي آنان توانستند كشتي انقلاب را از امواج سهمگين خطرات به سلامت بگذرانند.



انصاري در بخشي از گفت‌وگوي خود با ايسنا يادآور شد: اگر ديروز انتخابات پرشور آزاد به عنوان يك مولفه كارساز در دفاع ملي و امنيتي موضوعيت داشت، امروز به مراتب اين نيازمندي تشديد شده است و اين نظر مصلحت‌خواهانه بنده است در نظام جمهوري اسلامي ايران صرف نظر از اين‌كه اصلاح طلب باشم يا اصولگرا و صرف نظر از اين‌كه نتيجه انتخابات به قدرت رسيدن اصولگراترين فرد باشد يا اصلاح‌طلب‌ترين فرد.


وي در عين حال تاكيد كرد: برخورد صادقانه با مردم به دور از آمار سازي هاي اغراق‌آميز و بيان متوازن پيشرفت‌ها و نارسايي‌ها مي‌تواند نقش موپري در جلب حمايت عامه از نظام فراهم سازد.


وي اينطور توضيح داد كه، «درست است كه دل مردم را نبايد خالي كرد ولي واقعيت‌ها را هم بايد گفت، هيچ دليلي ندارد كه براي دلگرمي مردم خلاف واقع بگوييم، چه بسا مردم با دانستن آن‌ها بيشتر و بهتر كمك كنند. ابزار ما در حوزه‌هاي اقتصادي، سياست خارجي و نظامي محدود است هرچند توانايي‌هاي خوبي داريم اما اگر اين اعداد كوچك در كنار عدد بزرگ توان مردم قرار گيرد توان بسيار بزرگي خواهد شد.»


اين عضو مجمع روحانيون مبارز گفت: حضور مردم تنگناهاي موجود را مي‌گشايد و آن‌وقت نوبت به تدبيرهاي عملياتي و هماهنگي قوا و بكارگيري ساير امكانات براي پس زدن بقيه مشكلات مي‌رسد، اگر مردم نباشند، توان ما به هدر خواهد رفت، اين را يگانه راه مي‌دانم و سعي خواهم كرد بر اين ديدگاه در جلسات با دوستان به عنوان پيشنهاد اصلاح‌طلبان تاكيد كنم.



انصاري در ادامه اين گفت‌وگو اظهار كرد: اصلاح‌طلبان خواهان اصلاح روش‌هاي انتخاباتي هستند. معتقديم با تكيه بر تجربيات سي‌وچند انتخابات و همه پرسي، كه يك ركورد افتخارآميز است، بايد هر انتخابات جديد ما نسبت به قبل كم نقص‌تر و موثرتر باشد. انتخابات را يك حق و تكليف مي‌دانيم. تبلور جمهوريت نظام در انتخابات و از صندوق راي مي‌گذرد و براي تثبيت اسلاميت نيز راهي جز حرمت نهادن به جمهوريت و حضور مردم در صحنه نمي‌دانيم.



دلخوري‌ها و كدورت‌ها بايد با گذشت متقابل كنار گذاشته شود



وي با بيان اين‌كه «واقعيت اين است كه موانع بزرگي فراروي اصلاح‌طلبان وجود دارد» گفت: انتخابات يك مسابقه است و شركت در مسابقه ابزار عادلانه خود را طلب مي‌كند، رسانه، تبليغات و حمايت‌هاي يكسان حقوقي و قضايي در فعاليت‌هاي انتخاباتي و امنيت و آرامش از ابزار لازم است، كه ما در اين حوزه‌ها با موانعي مواجهيم. احزابي كه در چارچوب نظام فعاليت مي‌كنند، بايد موانع‌شان رفع شود، دلخوري‌هايي كه به هر دليل در جريان انتخابات گذشته پيش آمده است و كدورت‌ها با يك سعه صدر و گذشت متقابل كنار گذاشته شود.


وي در عين حال با انتقاد از برخي برخورد‌ها در فضاي سياسي كشور اظهار كرد: نمي‌دانم اين همه آموزه‌هاي اسلام درخصوص گذشت و فرو بردن خشم و بزرگواري و عفو در اخلاق اسلامي چه زماني قرار است به كار گرفته شود، اگر اصلاح ذات البين به عنوان مقدس ترين كارها و عبادت‌هاست و منفورترين كارها فتنه‌انگيزي به معناي ايجاد اختلاف و خصومت‌ بين برادران مسلمان است، چه سازوكاري بايد براي عمل كردن به اين معروفات پيش گرفت.



انصاري بر تلاش جريان‌هاي سياسي براي بهبود فضاي سياسي كشور با تكيه بر اخلاق اسلامي تاكيد كرد و گفت: فضاي سياسي كشور اقتضاء مي‌كند با يك نگاه برادرانه، گذشت و اغماض، عفو و تفاهم به استقبال انتخابات رياست جمهوري برويم و لازمه اين كار اين است كه دست خناس‌ها و عناصر افراطي و جريانات مشكوك و كساني كه نان و نامشان در اختلاف افكني و دميدن در كوره اختلاف است، قطع شود.



وي توصيه كرد: در هر دو جبهه بايد سعي كنند نسبت به افرادي كه به دنبال اختلاف‌افكني هستند با ديده شك و مراقبت نگاه كنند؛ گرچه مي‌گويند بايد حسن‌ظن داشت، ولي در فعاليت‌هاي سياسي و در دنيايي كه در معرض نفوذ سرويس‌هاي جاسوسي و منافقين هستيم، خوش‌باوري به همه افراد كارساز نيست، به كساني كه دنبال خبرهاي نادرست و پرونده‌سازي‌هاي ناصحيح و اختلاف‌افكني هستند و افراطي برخورد مي‌كنند در هر دو جبهه بايد با نگاه ترديد و احتياط نگاه كرد.


اين فعال سياسي اصلاح‌طلب در پاسخ به پرسش ديگري درباره گزينه‌هاي احتمالي جريان اصلاحات براي انتخابات رياست جمهوري يازدهم گفت: آ‌ن‌چه تاكنون مطرح شده گمانه‌زني رسانه‌ها و بعضا القاء جناح مقابل است، هنوز اصلاح‌طلبان بر روي كانديداها بحث و تصميمي نداشته‌اند و قطعا در صورت مساعد بودن شرايط اصلاح‌طلبان با تكيه بر تجارب گذشته و پرهيز از اختلاف و تعدد كانديداها سعي خواهند كرد در فضايي دموكراتيك و با تكيه بر خرد جمعي تواناترين و مناسبترين فرد را به عنوان كانديدا به مردم معرفي كنند و خوشبختانه در ميان اصلاح‌طلبان شخصيت‌هاي برجسته و توانمند و مقبول مردم فراونند.




در انتخابات، اين‌بار نوبت اصلاح‌طلبان است



وي درباره شانس اصلاح‌طلبان براي موفقيت در انتخابات رياست جمهوري يازدهم گفت: قطعا اين امكان وجود دارد. با شناختي كه از جامعه دارم و شناختي كه از طبيعت انتخابات، حتي در دنيا دارم، معتقد هستم كه اگر زمينه مساوي فراهم شود، اصلاح‌طلبان مي‌توانند شانس پيروزي زيادي داشته باشند، بالاخره چرخش طبيعي و دست به دست شدن رياست جمهوري بين اصولگرايان و اصلاح‌طلبان نشان داده كه اگر شرايط طبيعي باشد، اين بار نوبت اصلاح‌طلبان است.