سارتر جلوی اعدام کدام ایرانی را گرفت؟

ماجرای نامه 'ژان پل سارتر' به محمد رضا پهلوی، برای اعدام نشدن یک مبارز انقلابی مسلمان، اولین بار در چنین روزی (۱۵ آوریل) در سال مرگ سارتر توسط مرحوم احسان نراقی مطرح شد.

به روایت مرحوم احسان نراقی که یک جامعه شناس سیاسی و از نزدیکان فرح پهلوی بود، ژان پل سارتر، فیلسوف فرانسوی نامه ای به شاه نوشته که در آن از محمدرضا درخواست می کند "سید کاظم بجنوردی" را اعدام نکند. نراقی می گوید: "سارتر انقلاب ایران را دنبال می کرد و زمانی که "سید کاظم بجنوردی"، جوان ۲۴ ساله ای بیش نبود و محکوم به اعدام شده بود سارتر او را مورد حمایت قرار داد، نامه او باعث شد که شاه دستور دهد کیفر او به حبس ابد تخفیف یابد."

نام سید کاظم موسوی بجنوردی امروز با دائره المعارف بزرگ اسلامی گره خورده است. کاظم بجنوردی که از مبارزان مسلمان پیش از انقلاب است، در سال ۱۳۴۰ حزب ملل اسلامی را با خط مشی مسلحانه پایه‌گذاری کرد و در دادگاه نظامی به اعدام محکوم شد.

بجنوردی از سال ۱۳۴۲ تا وقوع انقلاب در زندان به سر برد. او در انتخابات نخستین دوره مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تهران به نمایندگی برگزیده شد، اما با پایان دوره اول مجلس تصمیم ‌گرفت که از سیاست‌ کناره‌گیری کند و به حکم دل، عمرش را وقف فرهنگ و بالا بردن دانش عمومی مردم کند، زیرا بجنوردی جوان که در سال‌های پیش از انقلاب یکی از مبارزان سرسخت رژیم شاه بود و حتی به خاطر این مبارزه به ۲۲ سال زندان و یک بار اعدام محکوم شده بود، پس از انقلاب دل به فلسفه و فرهنگ سپرد.

احسان نراقی سند جالبی را مطرح کرد که نشان می‌داد ژان پل سارتر در آن زمان به خاطر محکومیت کاظم بجنوردی به اعدام، به محمدرضا شاه نامه می‌نویسد و از او می‌خواهد که بجنوردی را آزاد کند که البته شاه دستور می‌دهد تا حکم اعدام بجنوردی به حبس ابد تقلیل یابد.

این نامه تاریخی سارتر که در مجله شوکران به چاپ رسیده است، حاصل تلاش کنفدراسیون دانشجویان ایرانی خارج از کشور بود. البته سیاستمداران مخالف شاه و روحانیت مثل مرحوم آیت‌الله حکیم و دیگر علما نیز از شاه آزادی بجنوردی را خواستار شده بودند. ‌

یادآور می شویم که امروز ۱۵ آوریل، سالروز مرگ ژان پل سارتر، فیلسوف و نویسنده فرانسوی است.