مذاکرات صلح بدون اوکراین

پیش‌تر ترامپ پس از گفت‌وگوی تلفنی با پوتین به خبرنگاران گفته بود که مذاکرات درباره پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین در عربستان‌سعودی انجام خواهد شد. این نشست به احتمال زیاد با انتقاد برخی از مقامات ارشد اوکراین مواجه خواهد شد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌‌‌جمهور اوکراین، روز پنج‌شنبه گفت که کشورش باید در هر گونه گفت‌‌‌وگو درباره سرنوشت خود شرکت کند؛ سخنانی که او پس از اطلاع از تماس ترامپ و پوتین بیان کرد. مقامات اوکراینی نگرانند که ترامپ بتواند با روس‌‌‌ها به توافقی دست یابد که تضمین‌‌‌های امنیتی قوی یا شرایط قابل قبولی برای صلح پایدار برای اوکراین نداشته باشد؛ اوکراینی که سه‌سال است، در تلاش برای دفع تهاجم گسترده روسیه است.

یک منبع مطلع به نیویورک‌‌‌تایمز گفت: «مقامات ارشد آمریکایی که قصد دارند در این مراسم شرکت کنند، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه؛ مایک والتز، مشاور امنیت ملی و استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ به خاورمیانه هستند که همزمان روی مسائل اوکراین و روسیه کار می‌کنند.» وقتی از او پرسیده شد که آیا هیچ‌یک از مقامات اوکراینی شرکت خواهند کرد یا خیر، این منبع جوابی نداشت؛ نشانه‌‌‌ای از اینکه اوکراین احتمالا در مذاکرات شرکت نخواهد کرد. این در شرایطی است که ترامپ گفته بود اوکراینی‌‌‌ها در گفت‌وگوها در عربستان‌سعودی شرکت خواهند کرد. روبیو و جی‌‌‌دی ونس، معاون رئیس‌‌‌جمهور، روز جمعه در کنفرانس امنیتی مونیخ با زلنسکی دیدار کردند. روبیو، دیپلمات ارشد آمریکایی، روز شنبه در جریان سفر روبیو از مونیخ به اسرائیل، با سرگئی وی.لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه تلفنی گفت‌وگو کرد. این تماس آخرین گام دولت ترامپ در راستای معکوس کردن تلاش‌‌‌های دولت بایدن برای منزوی کردن روسیه از نظر دیپلماتیک بود.

تامی بروس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا، در جلسه دیدار با خبرنگاران گفت که «روبیو دوباره بر تعهد ترامپ برای پایان‌دادن به درگیری در اوکراین تاکید کرد. علاوه بر این، غیر از موضوع اوکراین، آنها درباره فرصت همکاری احتمالی روی تعدادی دیگر از موضوعات دوجانبه گفت‌وگو کردند.» در خلاصه تماس روسی آمده است که دو دیپلمات ارشد توافق کردند موانع همکاری در مورد طیف وسیعی از موضوعاتی را که توسط دولت بایدن ایجاد شده است، برطرف کنند. روبیو پس از توقف در اسرائیل در اولین سفر خود به خاورمیانه قصد دارد به عربستان‌سعودی و امارات متحده عربی برود.

اروپا جزئی از مذاکرات نیست

رویترز روز یکشنبه در گزارشی نوشت که اروپا پشت میز مذاکرات اوکراین نخواهد نشست. ترامپ این هفته متحدان اروپایی را با تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌‌‌جمهور روسیه بدون مشورت با آنها و کی‌‌‌یف و اعلام آغاز فوری مذاکرات صلح شوکه کرد. مقامات دولت ترامپ همچنین در روزهای اخیر به‌صراحت گفته‌‌‌اند که انتظار دارند متحدان اروپایی در ناتو مسوولیت اصلی منطقه را بر عهده بگیرند؛ زیرا اکنون ایالات‌متحده اولویت‌‌‌های دیگری مانند امنیت مرزها و مقابله با چین را دارد. تحرکات ایالات‌متحده این نگرانی را برانگیخته که اروپایی‌‌‌ها ممکن است از توافق صلحی که بر امنیت آنها نیز تاثیر می‌‌‌گذارد، خارج شوند؛ به‌‌‌ویژه اگر این توافق برای روسیه بسیار مطلوب تلقی شود. کیث کلوگ، نماینده ویژه ترامپ در امور صلح اوکراین، در کنفرانس امنیتی جهانی در مونیخ گفت که ایالات‌متحده به‌‌‌عنوان یک واسطه در مذاکرات با اوکراین و روسیه، به‌‌‌عنوان قهرمان این مذاکرات عمل خواهد کرد. 

کلوگ در پاسخ به سوالی درباره چشم‌‌‌انداز حضور اروپایی‌ها در میز مذاکره گفت: «من [از] یک مکتب واقع‌‌‌گرایی هستم. فکر می‌‌‌کنم این اتفاق نخواهد افتاد.» در یک رویداد دیگر در کنفرانس، کلوگ سعی کرد به اروپایی‌ها این اطمینان را بدهد که عدم‌حضور آنها به منزله در نظر نگرفتن منافع آنها نیست. اما رهبران اروپایی گفتند نمی‌‌‌پذیرند که از مذاکرات کنار گذاشته شوند. الکساندر استاب، رئیس‌جمهور فنلاند، به خبرنگاران در مونیخ گفت: «به‌‌‌هیچ وجه نمی‌‌‌توانیم بدون اروپایی‌‌‌ها درباره اوکراین، آینده اوکراین یا ساختار امنیتی اروپا گفت‌وگو یا مذاکره کنیم.» استاب افزود: «درخواست‌‌‌هایی که ایالات‌متحده از اروپایی‌‌‌ها کرده است، اروپایی‌‌‌ها را وادار به تفکر می‌کند.» 

یک دیپلمات اروپایی گفت که سند درخواست ایالات‌متحده شامل شش‌سوال است که یک سوال به‌‌‌طور خاص برای کشورهای عضو اتحادیه اروپاست. یکی از دیپلمات‌‌‌ها گفت: «آمریکایی‌‌‌ها می‌‌‌پرسند که چه تعداد سرباز آماده استقرار هستند.» این بخش از اروپایی‌‌‌ها می‌‌‌خواهند که بگویند تا چه حد برای امنیت کی‌‌‌یف تضمین می‌دهند. یک مقام دفتر ریاست‌جمهوری فرانسه روز شنبه گفت که فرانسه در حال مذاکره با متحدان خود در مورد امکان برگزاری نشستی غیررسمی میان رهبران اروپایی درباره اوکراین به‌منظور بحث در مورد این موضوعات است، اگرچه در این مرحله هیچ تصمیمی قطعی نشده است.

هزارتوی صلح

زلنسکی روز جمعه گفت که از امارات متحده عربی، عربستان‌سعودی و ترکیه بازدید خواهد کرد، اما نگفت چه زمانی. با این حال، رهبر اوکراین گفت که برنامه‌‌‌ای برای دیدار با مقامات آمریکایی یا روسیه در این سفرها ندارد. مسکو یک‌پنجم اوکراین را کنترل می‌کند و ماه‌‌‌هاست که به‌آرامی در شرق پیشروی می‌کند، درحالی‌که ارتش کوچک‌تر کی‌یف با کمبود نیروی انسانی دست‌وپنجه نرم و تلاش می‌کند بخش‌‌‌هایی از خاک روسیه در غرب این کشور را تصرف کند. روسیه خواستار واگذاری اراضی کی‌‌‌یف و بی‌‌‌طرف شدن دائمی تحت هر گونه صلحی شده است. اوکراین خواستار خروج روسیه از سرزمین‌‌‌های تصرف‌شده و خواهان عضویت در ناتو یا تضمین‌‌‌های امنیتی معادل برای جلوگیری از حمله مسکو است. ایالات‌متحده و اروپا از زمان آغاز جنگ به اوکراین ده‌‌‌ها میلیارد دلار کمک نظامی کرده‌‌‌اند. ترامپ گفته که از اوکراین حمایت می‌کند، اما به دنبال تامین مالی آمریکا نیز است. ایالات‌متحده و اوکراین در حال مذاکره برای توافقی هستند که می‌تواند ثروت طبیعی عظیم اوکراین را به روی سرمایه‌گذاران ایالات‌متحده باز کند. سه منبع گفتند که ایالات‌متحده پیشنهاد کرده است مالکیت ۵۰‌درصد از مواد معدنی مهم اوکراین را در اختیار بگیرد. زلنسکی روز شنبه گفت که پیش‌‌‌نویس توافق شامل مفاد امنیتی موردنیاز کی‌‌‌یف نیست.

هبه قاره سبز به پوتین

پوتین مدت‌‌‌هاست که قصد دارد قدرت بیشتری در اروپا به‌‌‌دست آورد. این مهم شاید توسط رئیس‌جمهوری ایالات‌متحده برآورده شود. به نوشته روزنامه نیویورک‌‌‌تایمز، اظهارات جی‌‌‌دی ونس، معاون رئیس‌‌‌جمهوری آمریکا و پیت هگست، وزیر دفاع، نگرانی‌ها را در مورد دور شدن ایالات‌متحده از اروپا و همسو شدن با مسکو افزایش می‌دهد. ولادیمیر وی. پوتین، رئیس‌‌‌جمهوری روسیه، در کنفرانس امنیتی سالانه مونیخ در سال ۲۰۰۷، با درخواست کاسته شدن از نفوذ سلطه‌‌‌جویانه آمریکا و ایجاد توازن جدید قدرت در اروپا که برای مسکو مناسب‌‌‌تر بود، حضار را شوکه کرد. البته او به چیزی که می‌‌‌خواست هنوز نرسیده است. نزدیک به دو دهه بعد، در همان کنفرانس، مقامات ارشد کابینه ترامپ یک چیز را روشن کردند: «پوتین یک دولت آمریکایی پیدا کرده که ممکن است به او کمک کند تا رویای خود را تحقق بخشد.» 

نظرات پیت هگست، وزیر دفاع و جی‌‌‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور، این نگرانی را در میان حاضران ایجاد کرد که در دولت جدید، ایالات‌متحده ممکن است با روسیه همسو شود و به‌‌‌طور کلی قاره سبز را رها کند. تحلیلگران می‌‌‌گویند چنین تغییری به پوتین پیروزی غیرقابل تصوری خواهد داد که برای او بسیار مهم‌تر از هر هدفی در اوکراین است. اندرو اس. وایس، معاون مطالعات در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی، گفت: «از آغاز جنگ سرد در اواخر دهه ۱۹۴۰، کرملین رویای بیرون راندن آمریکا از نقش خود به عنوان سنگ‌بنای امنیت اروپا را در سر داشت. پوتین مطمئنا به اندازه کافی زرنگ است که از هر فرصتی که دولت جدید آمریکا می‌دهد، نهایت استفاده را ببرد.» حضور نیروهای آمریکایی زیربنای ۸۰سال صلح در غرب اروپا از پایان جنگ جهانی دوم بوده است. اما هگست در سخنرانی روز جمعه در ورشو، قبل از ورود به کنفرانس، به رهبران اروپایی هشدار داد که نباید تصور کنند ایالات‌متحده برای همیشه در آنجا خواهد بود.

بعدا در همان روز، در کنفرانس مونیخ، ونس پیام ترسناک‌‌‌تری را برای بسیاری از شرکت‌کنندگان اروپایی ارائه کرد: «دشمنی که او می‌‌‌بیند روسیه یا چین نیست، بلکه خود اروپاست.» ونس شروع به حمله به کشورهای اروپایی به دلیل استفاده از روش‌های غیردموکراتیک برای مهار احزاب راست افراطی کرد که در برخی موارد مورد حمایت روسیه قرار گرفته‌‌‌اند. او استدلال کرد که این قاره باید خواسته‌‌‌های رای‌‌‌دهندگان خود را به رسمیت بشناسد، از تلاش برای تعدیل اطلاعات نادرست به روش‌های غیر‌دموکراتیک دست بردارد و در عوض به چنین احزابی اجازه دهد تا به خواست مردم رشد کنند. ونس همچنین از رومانی مثال زد که دادگاه قانون اساسی انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور را باطل کرد؛ انتخاباتی که در آن یک جریان راست افراطی با حمایت روسیه در حال برنده شدن بود. این انتخابات حالا به ماه مه موکول شده و رئیس‌جمهوری رومانی نیز استعفا کرده است. ونس سپس دموکراسی کشورهای اروپایی را به استهزا گرفت و بدون آنکه اشاره‌‌‌ای به توییت‌‌‌های ایلان ماسک در حمایت از راست‌‌‌افراطی‌‌‌ها داشته باشد، گفت: «اگر بتوان دموکراسی شما را با چند صد‌هزار دلار تبلیغات دیجیتال از یک کشور خارجی از بین برد، باید گفت این دموکراسی از ابتدا قوی نبوده است.»

کرملین سال‌ها به دنبال تضعیف اروپا از طریق تقویت احزاب راست افراطی بوده که ونس معتقد است باید اجازه شکوفایی به آنها داده شود. ونس همزمان با سخنرانی خود در کنفرانس، با رهبر جنبش راست افراطی آلمان که در انتخابات سراسری این ماه شرکت می‌کند، ملاقات کرد و به این حزب بیش از پیش مشروعیت بخشید. این حزب مورد حمایت روسیه نیز است. مسکو همچنین به دنبال ایجاد شکاف بین ایالات‌متحده و اروپا بوده و متوجه شده است که نابودی اتحاد دیرینه یورو-آتلانتیک از درون، به جهانی منجر خواهد شد که در آن مسکو می‌‌‌تواند قدرت بسیار بیشتری داشته باشد.