دیدار دو رهبر در ریاض؛ چرا بن‌سلمان انتخاب شد؟

ترامپ که همواره درکارزار انتخابات مدعی هدر رفت و بی ثمر بودن هزینه های آمریکا در جنگ اوکراین به دولت بایدن بود به محض روی کار آمدن از صلح در خاورمیانه و سپس از برنامه خود برای پایان بخشیدن به جنگ اوکراین سخن راند.ترامپ حرف خود را عملی کرد و در گفتگوی تلفنی اخیر خود با پوتین و زلنسکی پیشنهاد مذاکره داد و بنا را بر آن داشت تا تیمی از ایالات متحده پیگیر روند مذاکرات صلح باشد ،آن هم در کشور سعودی.

اگر چه شاید بتوان مذاکرات در عربستان را به امتیاز خواهی آمریکا از این کشور تعمیم داد ولی از سوی دیگر حالا اروپایی ها که خود محرک آمریکا برای آغاز این جنگ بودند با نگرانی از پیشنهاد صلح این جنگ سه ساله ترامپ را به مماشات با روسیه متهم کرده اند ،آنچنانکه خانم کایا کلاس رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا بعد از اظهارات رئیس جمهور آمریکا در مورد برنامه دیدارش با ولادیمیر پوتین برای گفتگو در مورد پایان دادن به جنگ در اوکراین صحبت می‌کرد با تاکید بر اینکه کشورهای اروپایی و خود اوکراین باید در هرگونه مذاکرات صلحی مشارکت داشته باشند گفت: «مماشات همیشه شکست می‌خورد.»

در همین راستا کشورهای اروپایی در یک بیانیه مشترک اعلام کردند آماده تقویت حمایت خود از اوکراین و متعهد به استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور در برابر تجاوزگری روسیه هستیم.

آنها خواهان ارائه تضمین های امنیتی  لازم به اوکراین هستند و اعلام کرده اند  ما مشتاقانه منتظر بحث در مورد آینده اوکراین با متحدان آمریکایی خود هستیم. آنها در این بیانیه آورده اند هدف مشترک ما ادامه حمایت از اوکراین تا زمان دستیابی به صلح عادلانه، فراگیر و پایدار است .

از سوی دیگر دبیرکل ناتو هم همزمان با ایجاد شکاف بین اروپا و ایالات متحده در مورد چگونگی پایان دادن به جنگ در اوکراین، خواستار اتحاد غرب شده است.

خبرگزاری "خبرآنلاین"در گفتگو با شعیب بهمن کارشناس مسائل اوراسیا به نوع نگاه اروپا به پیشنهاد ترامپ و چرایی انتخاب کشور عربستان برای مذاکرات صلح پرداخته است.در ادامه مشروح این گفتگو را می خوانیم:

اروپا بزرگترین بازنده این جنگ است؛آنها احساس می‌کنند بار دیگر از آمریکا فریب خورده‌اند

*** آیا نظر ترامپ درمورد صلح بین روسیه  و اوکراین با اروپا همسو است .اروپا یک حمایت حداکثری از اوکراین داشته اگر چه در عین حال چند بار لگد پرانی کرده و به زلنسکی و ارتش وی گفته باید پول هایمان را پس دهید ولی در نهایت حامی اوکراین است. امروز هم رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا دونالد ترامپ را به مماشات با روسیه در مورد اوکراین متهم کرده است.ارزیابی شما از نوع برخورد چیست؟

راهبرد ترامپ در مورد اوکراین کاملا مخالف و مغایر با آن سیاستی است که اروپایی ها  دنبال می کردند،اروپایی ها چه در بحران 2014اوکراین که روس ها شبه جزیره کریمه را به خاک خودشان منزم کردند وچه در جنگ فعلی بزرگترین بازندگان این جنگ و آتش افروزی بودند .آنها در 2014 هم با تشویق و تحریک آمریکا اقداماتی را عیله روسیه انجام دادند که بعدا متوجه شدند آن اقدامات بیش از همه به ضرر خودشان تمام شده است. در جریان جنگ فعلی هم همین وضعیت برای اروپایی ها حادث شده ،آنها با تحریک آمریکا به شکل مستقیم و غیر مستقیم وارد کارزار جنگ اوکراین شدند . تصور اروپایی ها این بود که آمریکا  تا پایان در این جنگ آنها را همراهی خواهد کرد اما الان که دولت ترامپ بر سر کار آمده و نگاه و رویکرد متفاوتی به مسئله دارد اروپایی ها یک بار دیگر احساس می کنند که فریب خورده اند و آمریکایی ها در یک بزنگاه تاریخی بسیار مهم آنها را تنها گذاشته اند.

آثار ژئوپولیتیکی و امنیتی این شرایط جدید به شدت کشورهای اروپایی را تحت فشار قرار خواهد داد

*** به چه دلیل؟

به دلیل اینکه اگر با مدلی که ترامپ به دنبال آن است این جنگ به اتمام برسد،یعنی عدم عضویت اوکراین در ناتو و در عین حال به رسمیت شناختن پیشروی های روسیه، آثار ژئوپولیتیکی و امنیتی این شرایط جدید به شدت کشورهای اروپایی را تحت فشار قرار خواهد داد.این درحالی است که اروپایی ها دراین مدت بسیاری از مناسبات سیاسی و اقتصادی خودشان را با روس ها کاهش داده و یا قطع کرده اند از این رو قطعا بزرگترین آسیب را آنها در میدان نبرد خواهند دید.درنتیجه می توان گفت در شرایط فعلی اروپایی ها به هیچ وجه تمایلی به پیشرفت روش ترامپ برای حل و فصل مسئله اوکراین ندارند و آن را کاملا به ضرر خودشان تلقی می کنند.

ترامپ یک نگاه واقع گرایانه تری نسبت به بایدن و دموکرات ها در آمریکا و حتی نسبت به اروپایی ها دارد

*** تفاوت نگاه بایدن و ترامپ را در این جنگ چگونه ارزیابی می کنید؟

نگاه بایدن و ترامپ به جنگ اوکراین کاملا متفاوت است ،بایدن و اساسا دوموکرات ها یکی از مشوق ها و تحریک کنندگان آغاز و تداوم جنگ در اوکراین بودند  و در این مدت حمایت های قابل ملاحظه ای از دولت زلنسکی انجام دادند که این مسئله همیشه مورد انتقاد ترامپ و نزدیکان او بود و همیشه می گفت آمریکا هزینه های بی ثمری در این جنگ کرده است و این هزینه ها می توانست در جای بهتری خرج شود.ترامپ یک نگاه واقع گرایانه تری نسبت به بایدن و دموکرات ها در آمریکا و حتی نسبت به اروپایی ها دارد . ترامپ معتقد است روسیه ازمناطقی که پیشروی کرده به هیچ وجه عقب نشینی نخواهد کرد. یعنی اساسا پیشروی ها برای این صورت نگرفته که روس ها امتیازاتی را به دست بیاورند و حالا بخواهند پای میز مذاکره آن امتیازات را اینطور از دست بدهند.

این پیشروی ها به لحاظ ملاحظات تاریخی و مسائل ژئوپولیتیکی و امنیتی صورت گرفته و در عین حال ناشی از نگرانی های بلند مدت روس ها بوده است.به همین دلیل اینکه ترامپ اعلام می کند که اوکراین نمی تواند وارد ناتو شود و باید حتی از برخی سرزمین های خود چشم پوشی کند راه حلی است که بنظر برای اتمام این جنگ در شرایط فعلی واقع گرایانه تر می رسد.

ترامپ در پی این است که هم پیشروی روس ها را به رسمیت بشناسد و هم از عضویت اوکراین در ناتو جلوگیری کند

*** روس ها از ابتدا تاکید داشتند و می گفتند این مناطقی که بر آنها تسلط پیدا کرده این روس نشین و روس زبان هستند ...

بله روس ها معتقدند مردم این مناطق تحت آزار دولت اوکراین و به قول روس ها نئونازی های اوکراینی قرار گرفته اند . بنظر می رسد ترامپ فضای واقعی جنگ اوکراین را درک کرده و برای همین دنبال راهکارهایی است که در این فضای واقعی جنگ را پایان ببخشد نه اینکه بخواهد طرح هایی را ارائه کند که آن طرح ها به دور از واقعیت های موجود هستند . ترامپ در پی این است که هم پیشروی روس ها را به رسمیت بشناسد و هم از عضویت اوکراین در ناتو جلوگیری کند تا بتواند به این جنگ خاتمه ببخشد.

اروپایی ها این قدرت و توان را ندارند که بازی بزرگی که توسط آمریکایی ها طراحی می شود را برهم بزنند

*** اگر اوکراین طوری موضع گیری کند که روسیه نپذیرد چه اتفاقی خواهد افتاد؟

این سوال بسیار مهمی است و شاید به ذهن خیلی ها متبادر شود ولی نکته این است که اوکراین اساسا به تنهایی یک بازیگر مستقل و تعیین کننده در این جنگ نیست .یه عبارتی اگر از روز اول آمریکا و کشورهای اروپایی از اوکراین حمایت نمی کردند دولت زلنسکی به سرعت سقوط می کرد و توانایی پایدار ماندن در مدت زمان طولانی را نداشت. بنابراین در حال حاضر بیش از آنچه که دولت زلنسکی را یک دولت مستقل و تاثیر گذار به حساب بیاوریم باید این دولت را یک عامل وابسته به حساب بیاوریم که در واقع تحت تاثیر سیاست های اروپا  و بویژه آمریکا قرار دارد و آنها هستند که تعیین می کنند اوکراین چه چیزی را باید بپذیرد و چه چیزی را نباید بپذیرد. مشخصا اروپایی ها این قدرت و توان را ندارند که بازی بزرگی که توسط آمریکایی ها طراحی می شود را برهم بزنند و شرایط را به کلی تغییر دهند.بنابراین دولت زلنسکی خیلی تاثیر گذار نیست و ناگزیر به پذیرش شرایط است.

وضعیت فعلی قطعا به نفع روسیه است چون انها به همه مطالبات خود از جنگ رسیدند

*** بنظر شما این داستان مذاکرات و صلح به نفع روسیه تمام خواهد شد یا اوکراین؟

با این شرایطی که از طرف ترامپ و اطرافیان وی اعلام شده قطعا داستان صلح که مبتنی بر این است تا در وحله اول اوکراین به ناتو نپیوندد و در کنار آن پیشروی های روسیه در خاک اوکراین به نوعی به رسمیت شناخته شود و یا دست کم در شرایط فعلی در مورد آن سکوت اعمال شود و شرایط در همین وضعیت فعلی باقی بماند قطعا به نفع روس ها خواهد بود ،چون این اهدافی است که روس ها از ابتدای جنگ داشته اند و از آغازبه دنبال این بودند که اوکراین به ساختارهای یورو آتلانتیکی مثل ناتو نپیوندد و در عین حال بر مناطق روس زبان و روس تبار در داخل اوکراین تسلط داشته باشند .

*** ترامپ همواره به دنبال پرستیژ است و می خواهد بگوید با یک تلفن یا مذاکره موضوع را حل می کنم ،اولا آیا پیشنهاد ترامپ عملی خواهد شد؟ در ثانی هزینه فایده این مذاکره برای آمریکا چه خواهد بود؟

اینکه ترامپ دوست دارد همیشه یک نمایش اقتدار آمیز داشته باشد و خودش را حلال همه مشکلات نشان دهد قطعا نکته درستی است ولی خُب به هر حال سیاست های ترامپ و نوع نگاه او به حوزه سیاست خارجی نیز در این مسئله دخیل است .از نظر ترامپ مسائل بسیار مهم تری از جنگ اوکراین در سیاست خارجی آمریکا وجود دارد .

*** به چند مورد مصداقی هم اشاره می کنید؟

بله مسائل مهم سیاست خارجی ترامپ روابط تجاری با چین ؛مسائل کانال پاناما ،گرینلندیا حتی موضوعات دیگر که می توانند برای امنیت ملی آمریکا مخاطره آفرین باشند..ترامپ مشارکت آمریکا در جنگ اوکراین را یک هزینه کرد بی فایده تلقی می کند و به همین دلیل به دنبال این است که بتواند به سرعت به این جنگ خاتمه ببخشد تا بتواند توجه و تمرکز اصلی ایالات متحده را بر مسائل مهم تری معطوف کند. بنابراین جدای از آن سیاست پرستیژی که همیشه دنبال آن است مسئله منافع ملی و زاویه ای که ترامپ به منافع ملی نگاه می کند هم در اینجا حائز اهمیت است.

اعطای نقش به عربستان در حوزه جنگ اوکراین می تواند مابه ازاهایی را برای آمریکا در پی داشته باشد

 *** ظاهرا بناست این مذاکرات در عربستان صورت گیرد ،بنظر شما چرا ترامپ کشور سعودی را برای این مذاکرات پیشنهاد کرده است؟

عربستان از زمان شروع جنگ اوکراین تلاش هایی را در زمینه اینکه بخواهد بعنوان یک میانجی وارد این کارزار شود و نقش منطقه ای و بین المللی خودش را ارتقا ببخشد انجام داده است . کمااینکه یکبار کنفرانسی را با حضور چندین کشور درمورد جنگ اوکراین برگزار کرد که البته در آن کنفرانس روس ها حضور نداشتند و از طرف روس ها نیز مورد انتقاد قرار گرفت.اما بنظر می رسد اینکه ترامپ می خواهد به عربستان نقش دهد در راستای معادلات کلان تر است . یعنی اعطای نقش به عربستان در حوزه جنگ اوکراین می تواند مابه ازاهایی را برای آمریکا در پی داشته باشد و احتمالا ترامپ این نکته را در سر می پروراند که آن ما به ازاها را در منطقه خاورمیانه از عربستان طلب کند .بویژه در خصوص روند عادی سازی روابط سعودی با اسرائیل . بنابراین در شرایط فعلی می توان گفت ارتباطات بسیار نزدیکی بین مناقشات و بحران های مهم بین المللی با یکدیگر در جریان است به نحوی که ما نمی توانیم بحران و جنگ اوکراین را جدا از بحران و جنگ یک سال گذشته در منطقه غرب آسیا تصور بکنیم و همینطور نمی توانسیم این بحران را جدای از سایر بحران ها و مناقشات بین المللی تحلیل کنیم .چرا که اینها پیوستگی هایی دارد و آمریکایی ها سعی می کنند که یک بازی چند جانبه و چند وجهی و در عین حال چند گزینه ای را به پیش ببرند تا بتوانند هم جنگ اوکراین را مدیریت کنند و هم تحولات منطقه غرب آسیا را.