پایان ماه عسل ایران و روسیه

به گزارش مردم سالاری آنلاین به نقل از دنیای اقتصاد ،بیانیه ۱۰ ژوئن نشست مشترک شورای همکاری خلیج فارس و روسیه خواستار مذاکرات دوجانبه یا حل مسأله جزایر سه‌گانه از طریق دیوان بین‌المللی دادگستری و مطابق با قواعد حقوق بین‌الملل و منشور سازمان ملل متحد شد.

به نوشته شورای آتلانتیک، این بیانیه احتمالا از نگاه روس‌ها زیاد بد به نظر نرسد، اما در ایران با واکنش‌های بسیار منفی مقامات و حتی برخی از مردم مواجه شد. در ۱۲ ژوئن، الکسی ددوف - سفیر روسیه در تهران - به وزارت امور خارجه ایران احضار شد. تهران از مسکو خواست تا «موضع خود را اصلاح کند». بسیاری از ایرانیان از توییت عربی وزارت امور خارجه روسیه درباره نشست روسیه و شورای همکاری خلیج‌فارس اظهار انتقاد کرده و تذکر دادند که باید از نام «خلیج فارس» استفاده شود، نه نام جعلی «خلیج عربی».

پس از سال‌ها تنش، روابط بین امارات و ایران در آگوست ۲۰۲۲ بهبود یافت. دو کشور توافق کردند روابط دیپلماتیک کامل را از سر بگیرند؛ روابطی که در سال ۲۰۱۶ (پس از حمله به نمایندگی‌های دیپلماتیک عربستان در تهران و مشهد) تضعیف شده بود. با این وجود، ایران مالکیت خود بر جزایر سه‌گانه را یک واقعیت خدشه‌ناپذیر می‌داند و مایل به مذاکره با امارات نیست و به دیوان بین‌المللی دادگستری اجازه نمی‌دهد که در این مورد تصمیم بگیرد. با توجه به اینکه ایران تا چه اندازه از روسیه از زمان آغاز جنگ اوکراین حمایت کرده است، حمایت مسکو از موضع امارات متحده عربی و شورای همکاری خلیج‌فارس بسیار دلخراش بود.

چرا مسکو این کار را کرد؟ یک احتمال این است که روسیه که تحت تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد، امیدوار است صادرات خود به امارات و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس را افزایش داده و سرمایه‌گذاری‌های آن‌ها را جذب کند؛ چیزی که ایران به دلیل مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌های غرب، نمی‌تواند به مسکو بدهد. تجارت روسیه و امارات متحده عربی در سال ۲۰۲۲ با ۶۸ درصد افزایش به ۹ میلیارد دلار رسید که عمدتاً از صادرات روسیه به امارات (۸.۵ میلیارد دلار) تشکیل می‌شود. ممکن است طرفداری مسکو از بیانیه شورای همکاری خلیج‌فارس مبتنی بر محاسبات سرد روسیه باشد. در حالی که امارات و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس می‌توانند با غرب یا روسیه همکاری کنند، لازم نیست از چشم‌انداز افزایش همکاری ایران و غرب هراس داشته باشند. حتی اگر روسیه به کمک‌های نظامی ایران وابسته باشد روسیه می‌تواند منافع ایران را نادیده بگیرد.

در مقابل، امارات متحده عربی و سایر کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس بحرین، کویت، عمان، عربستان سعودی و قطر بسیار خوشحال هستند که مسکو از موضع آنها در موضوع جزایر سه‌گانه حمایت کرده است. آنها همچنین می‌توانند به این اقدام مسکو به‌عنوان دلیلی برای مقاومت در برابر خواست آمریکا از کشورهای عربی خلیج‌فارس برای فاصله‌گرفتن از روسیه و همراهی با غرب در اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه مسکو استفاده کنند.

با این حال، بیانیه مشترک روسیه و شورای همکاری خلیج‌فارس شاید چندان اثرگذر نباشد. همان‌طور که مسکو و تهران کاملاً آگاه هستند، ایران وارد مذاکره با امارات نخواهد شد، چه رسد به اینکه به دیوان بین‌المللی دادگستری اجازه دهد تا در مورد اختلاف آنها داوری کند. بیانیه مشترک روسیه و شورای همکاری خلیج‌فارس هیچ تغییری در این واقعیت ایجاد نمی‌کند که ایران همچنان کنترل این جزایر را در دست دارد و احتمالاً همین‌طور باقی خواهد ماند.