تجمیع اطلاعات رفاهی بر اساس «کدملی»

مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مروری بر روند تشکیل پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان داشت و گفت: اطلاعات مربوط به ۶۰ پایگاه داده در کشور در این پایگاه بر اساس کدملی تجمیع شده است. کدپستی ۷۰ تا ۸۰ درصد خانوار را در دست داریم که بروز رسانی و رفع نواقص آن را در دست پیگیری داریم.

به گزارش ایسنا، احد رستمی در پیش‌نشست هشتم همایش ایران ۱۴ با عنوان «مروری بر چگونگی تشکیل پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان(چالش‌ها، فرصت‌ها و کاربست‌ها)» که به همت موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی برگزار شد با اشاره به اجرای سیاست های رفاهی در کشور گفت: چه قبل و چه پس از انقلاب بحث حذف و هدفمندی یارانه ها از مباحث کلیدی است که همواره مطرح بوده است. بعد از انقلاب و در خلال جنگ تحمیلی مجلس و دولت ها روی موضوع هدفمندسازی یارانه ها متفق القول بوده اند و در واقع بهانه ای که بیشتر در این حوزه دولت را از حذف یارانه ها باز می داشت فشار بر اقشار محروم و مستضعف در سال های اول انقلاب و فشار بر اقشار آسیب پذیر در سال های اخیر بود.

وی افزود: سازمان برنامه و بودجه همواره نگران محدودیت های بودجه ای و فشار بودجه ای بوده که روی منابع دولت وارد می شده و با این استراتژی برنامه هایی که با مجلس ارائه می داده اند خواستار حذف یارانه ها بوده اند اما مجلس به علت همان فشاری که گفته شد از این کار خودداری کرده اند. فشاری که روی بودجه دولت بود و سیاست هایی که سال های اول دهه ۷۰ اتخاذ شد دستگاههای مختلف شروع به بحث روی ایجاد سازمانی در حوزه مسائل اجتماعی کردند.

مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه مطالعاتی انجام و اسناد پشتیبان قانون جامع رفاه و تامین اجتماعی صورت گرفت و در نهایت این قانون در سال ۸۲ تصویب و وزارت رفاه در سال ۸۳ تشکیل شد گفت: وزارت رفاه دستگاهی بود که قرار بود به موازات سازمان برنامه منابع حاصل از یارانه ها را هدفمند کرده و اقشار آسیب پذیر را شناسایی کرده و منابع را صرف سیاست های جبرانی برای این اقشار کند.

۲۰ درصد مردم درسال ۸۶ زیر خط فقر بودند 

رستمی ادامه داد: بر اساس داده های بودجه خانوار مرکز آمار معمولا خط فقر محاسبه می شود و به عنوان شاخصی برای آزمون سیاستهای کلان دولت مورد استفاده قرار می گیرد. در سال ۸۶ که بحث هدفمندسازی یارانه ها پررنگ شده بود مطالعاتی انجام دادیم که نشان می داد ۲۰ درصد مردم زیرخط فقر بودند. مسئله ای که ایجاد می شد این بود که این ۲۰ درصد چه کسانی هستند.

وی افزود: قبلا سیاست ها گروهی و طبقه ای و منطقه ای بود مثلا گروه روستائیان یا سالمندان، زنان سرپرست خانوار و غیره. سوال این بود که این ۲۰ درصد چه کسانی هستند؟ مواد ۱۰ و ۱۶ قانون جامع رفاه و تامین اجتماعی، وزارت رفاه را ملزم به تشکیل یک پایگاه اطلاعات کرد که ویژگی های اقتصادی و اجتماعی خانوارها را لحاظ کنند و هدف این بود آنها که از لحاظ درآمدی و ویژگی های اجتماعی آسیب پذیر هستند شناسایی شوند و برنامه هایی متناسب با هرکدام از گروهها طراحی و اجرا کرد.

دلایل توزیع یارانه بین تمامی مردم ایران در سال ۸۹ 

مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه از سال ۸۶ تلاش برای اجرای ماده ۱۰ و ۱۶ قانون جامع رفاه در وزارت رفاه آغاز شد، سال ۸۷ یک تجمیع اولیه اطلاعات دستگاه های بیمه ای و حمایتی صورت گرفت گفت: معاون اول وقت رئیس جمهور از این پایگاه رونمایی کرد و این طرح با مباحث هدفمندسازی یارانه ها به صورت موازی پیش می رفت. در آن زمان جمعیت حدود ۷۵ میلیون نفر بود و اطلاعات حدود ۴۰ میلیون نفر تجمیع و وارد پایگاه شده بود. اطلاعات ناقص بود و همه را در برنمی گرفت و به همین خاطر دولت در سال ۸۷ خودش اقدام به ثبت نام و خوداظهاری از سوی مرکز آمار کرد.

آغاز شناسایی اقشار و تجمیع اطلاعات مردم در پایگاه رفاه ایرانیان

رستمی افزود: اطلاعات ثبتی که پشتوانه اطلاعات خوداظهاری باشد، بسیار ضعیف بود و بسیاری دستگاه ها هنوز کدملی را در بانک های داده ای خود وارد نکرده بودند. در سال ۸۹ حدود ۱۰ درصد حساب های بانکی متصل به کدملی بودند. تنش هایی وجود داشت و در نهایت دولت از تشکیل پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان عقب نشینی کرد و یارانه ها را در سال ۸۹ میان همه مردم توزیع کرد. این تجربه ادامه داشت تا اینکه در سال ۹۲ نیز سیاست توزیع سبدکالا توسط دولت و در وزارت صمت تنش ها و انتقاداتی را به همراه داشت تا اینکه بحث شناسایی اقشار در سال ۹۳ به وزارت رفاه سپرده شد و انجام مطالعات برای تجمیع اطلاعات در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان شروع شد.

موانع و مشکلات پیش روی تکمیل پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان

وی در ادامه به اشاره به برخی موانع و مشکلات پیش روی تکمیل پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان مانند نداشتن شماره موبایل یکتا و عدم تطبیق کدملی با کدپستی، عدم امضای الکترونیکی، تفاوت تعریف «خانوار» در مرکز آمار، سازمان ثبت احوال و سازمان هدفمندسازی یارانه ها گفت:  چالش هایی در این زمینه داشتیم که یکی از آنها مبانی ناهمسان تشکیل پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان در دستگاههای مختلف بود. با مشخص شدن چارچوب کار و اینکه چه اطلاعاتی از کدام دستگاهها نیاز داریم، کار آغاز شد. برخی دستگاهها یا اطلاعات را در دست نداشتند و یا ارائه نمی دادند و یا در فرمت های مختلفی ارائه می دادند که دستخوش تغییر هم می شد. یک چالش دیگر عدم بروز رسانی اطلاعات بود.

مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: در نهایت اطلاعات در معاونت رفاه وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی تجمیع شد که اطلاعات مربوط به ۶۰ پایگاه داده در کشور است. این اطلاعات بر اساس کدملی تجمیع شده است. کدپستی ۷۰ تا ۸۰ درصد خانوار را در دست داریم که بروز رسانی و رفع نواقص آن را در دست پیگیری داریم. بر اساس این اطلاعات سیاست گذاری هایی انجام شده است.

حذف دهکهای پردرآمد از دریافت یارانه از سال ۹۲

مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه به برنامه های اجرا شده با استفاده از داده های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان اشاره کرد و گفت: هدف این بود که بر اساس اطلاعات جمع آوری شده بتوانیم رتبه خانوارها را در جامعه تعیین کنیم که در چه دهکی قرار گرفته اند و بر اساس آن به اجرای سیاست‌های مدنظر دولت کمک کنیم. به عنوان مثال از سال ۹۳ که پایگاه تشکیل شد دهک‌های شناسایی شده پردرآمد از دریافت یارانه نقدی حذف شدند. 

بعد از کرونا دریافت خدمات بیمه سلامت منوط به وسع سنجی دهکهای درآمدی خواهد شد

وی افزود: یک کاربرد دیگر هدفمندی بیمه سلامت همگانی از طریق آزمون وسع بود. دولت همه افرادی را که تحت پوشش بیمه سلامت نبودند را تحت پوشش برد و بیمه رایگان ارائه داد که بدون درنظر گرفتن وسع خانوار انجام شده بود. وزارت رفاه طبق قانون برنامه ششم توسعه مکلف بود وسع خانوار را بسنجد تا آنها که در دهک بالای درآمدی بودند خودشان سهم بیمه شان را بپردازند. آزمون وسع اجرا شد اما چون کرونا شیوع پیدا کرد در راستای سیاست های حمایتی اجرای این موضوع تا پایان کرونا متوقف شده است اما بعد از کرونا دریافت خدمات بیمه سلامت منوط به وسع سنجی خواهد شد که برمبنای آن سه دهک اول مشمول حق بیمه رایگان، دهک های میانی مشمول پرداخت ۵۰ درصد حق بیمه و دهک های بالا مشمول پرداخت صددرصد حق بیمه شان می شوند.

رستمی با بیان اینکه افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هیچ وقت بر اساس پایگاه اطلاعات مورد سنجش قرار نگرفته بودند و بر اساس بازرسی میدانی مددکاران نهادها وسع سنجی می شدند گفت: از سال ۹۷ بررسی هایی را آغاز کردیم و اطلاعات نشان می داد برخی در دهک های بالای درآمدی هستند. ۲۵ درصد افراد تحت پوشش نهادها تغییر کرده اند که با استفاده از اطلاعات پایگاه صورت گرفت. 

مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: رصد اشتغال دانش آموختگان دانشگاههای مختلف را داشتیم. درصد جذب در بازار رسمی برای رشته هایی مثل جغرافیا نزدیک به صفر بود و در رشته های حسابرسی و مالی تا ۹۶ درصد جذب شده بودند. این اطلاعات کمک می کند برنامه ریزی حوزه آموزشی متحول شود. دسترسی خانواده ها به اطلاعات نشان می دهد که چه رشته هایی بازارکار و درآمد بهتری دارند. 

پوشش 550 هزار خانوار دهکهای پایین جامعه توسط نهادهای حمایتی

وی افزود: یکی دیگر از برنامه‌ها این بود که دهک‌های پایین درآمدی که تحت پوشش نهادهای حمایتی نبودند را شناسایی کردیم و سال گذشته اطلاعاتشان را در اختیار کمیته امداد قرار دادیم که تحت پوشش ببرد و براساس آخرین گزارشی که به ما دادند ۵۵۰ هزار خانوار را با استفاده از داده های ما جایگزین خانوار قبلی کرده و تحت پوشش برده اند.

تکذیب وجود 3 میلیون بازمانده از تحصیل در کشور 

رستمی با اشاره به اینکه شناسایی و جذب کودکان بازمانده از تحصیل از دیگر برنامه‌های ما بود اظهار کرد: سال ۹۴ در شورای عالی رفاه گزارشی ارائه شده بود مبنی بر آنکه ۳ میلیون کودک بازمانده از تحصیل داریم. ما اطلاعات کودکان ثبت نام شده از آموزش و پرورش را گرفتیم و اطلاعات کودکان در سن تحصیل که در مدرسه نبودند را هم احصا کردیم . سال ۹۵ حدود ۱۲۶ هزار خانوار باکدملی شناسایی شدند و این ادعا که ۳ میلیون بازمانده داریم، درست نبود.

وی ادامه داد: برنامه ریزی آغاز شد و کدپستی و شماره تلفن ۸۰ درص این خانوارها را پیدا کردیم و در تماس با آنها علل بازماندگی احصا شد. ۲۶ هزار خانوار گفته بودند که به علت فقر نمی توانند به مدرسه بروند که برنامه ریزی خوبی انجام شد و در آن سال با سرانه ۵۰۰ هزار تومانی آنها را به مدرسه برگرداندند که یکی از نقاط قوت این پایگاه است.

مدیرکل دفتر اطلاعات رفاه ایرانیان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه برنامه دیگر شناسایی خانوار مشمول یارانه معیشت بود که از سال ۹۸ شروع شد گفت: دولت نمی خواست سه دهک بالا را مشمول کند. ما ۶۰ میلیون را بر اساس آزمون وسع برای دریافت یارانه معیشت شناسایی کردیم که از سال ۹۸ دارد پرداخت می شود. آزمون وسع بر اساس معیارهایی چون درآمد و دارایی خانوار شامل املاک، خودرو و اطلاعات بانکی محاسبه می شود.