'جنگ سرد' در خیابانهای کاراکاس

تحولات داخلی در ونزوئلا به سرعت شکل بین المللی می گیرد؛ در این فرایند برخی رسانه ها و تحلیلگران شرایط را یادآور دوره جنگ سرد و نمودی از قدرت نمایی مسکو در مقابل واشنگتن ارزیابی می کنند.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، از گذشته ها و در طول سالیان میان مسکو و واشنگتن تنش های متعددی وجود داشته است. اکنون نیز برخی تقابل هایی میان دو قدرت در حوزه های جاسوسی، موشکی و تحریمی رخ می دهد که یا میراثی از تحولات و شرایط پیش از فروپاشی شوروی هستند یا آن خاطرات را زنده می کنند. بحران کنونی در ونزوئلا هم به فهرست همین تقابل دو کشور اضافه شده است.
تحولات سریع در این کشور آمریکای لاتین با واکنش سریع و تا حدود زیادی شگفت آور رئیس جمهوری ایالات متحده روبرو شد. «دونالد ترامپ» بدون هیچ ملاحظه کاری سیاسی و دیپلماتیکی آشکارا از «خوان گوایدو» رهبر مخالفان و رئیس جمهوری خودخوانده ونزوئلا حمایت کرد و به نوعی وی را امیدوار کرد که در مقابل «نیکلاس مادورو» از او حمایت می کند.
واشنگتن برای پیشبرد اهداف خود برخی امتیازات اقتصادی را هم به گوایدو داد و در مقابل تحریم های سختی را علیه دولت قانونی ونزوئلا به ویژه بر صنعت نفت و گاز این کشور برقرار ساخت. در مقابل روسیه و چین هم از دولت مادور حمایت تمام عیاری را در حوزه های اعلامی و عملیاتی انجام دادند.
تارنمای نشریه «فوربس» در گزارشی به پیش بینی تحولات در ونزوئلا و سناریوهای گوناگون احتمالی در صورتی که مادورو در برابر مخالفان عقب نشینی نکند پرداخت. این گزارش همنوا با سیاست های ایالات متحده چنین پیش بینی کرد که با نزدیک شدن دیدگاه اروپا و آمریکا، اوضاع این کشور در دوره ریاست جمهوری مادورو -حتی اگر قیمت نفت به بشکه ای 100 دلار هم برسد- بهبود نخواهد یافت. کشورهای حامی مخالفان خواستار کناره گیری مادورو و «حزب متحد سوسیالیست» از حاکمیت این کشور هستند.
به نوشته این نشریه، گوایدو به عنوان رئیس مجلس ملی، نفر سوم در سلسله مراتب قدرت در ونزوئلا است و هفته گذشته از سوی ترامپ رئیس جمهوری این کشور نامیده شد. اکنون سه گزینه وجود دارد؛ نخست، ممکن است ارتش، مادورو را برای کناره گیری از قدرت متقاعد سازد. گزینه دوم تشدید تحریم های آمریکا و سخت کردن شرایط بر اقتصاد ونزوئلا است اما این احتمال مطرح است که اعتراضات از کنترل خارج شود و شرایطی همچون ظهور «مانوئل نوریه گا» در پاناما رخ بدهد. اگرچه این سناریو طرفداران زیادی دارد اما احتمال دارد در اثر نبود دخالت موثر آمریکا، حاکمیت این کشور به یک دولت انقلابی دیگر سپرده شود.
از نگاه فوربس بدترین گزینه پافشاری مادورو بر ادامه ریاست جمهوری است. در این صورت ایالات متحده نیز دخالت رسمی نخواهد داشت و اوضاع برای مخالفان به ویژه گوایدو سخت خواهد شد. افزایش فشارهای اقتصادی هم ونزوئلا را به یک سیستم بسته تر تبدیل می کند .
این روزنامه خواستار اقدام عملی کاخ سفید فراتر از تحریم ها است زیرا اعتقاد دارد اگرچه واشنگتن می تواند همه روزه گوایدو را رئیس جمهوری ونزوئلا می نامد اما رئیس جمهوری واقعی این کشور مادورو است و اگر شرایط به همین صورت باقی بماند مجلس ملی قدرتی نخواهد داشت. به همین دلیل است که حتی گزینه دخالت نظامی هم اکنون روی میز کاخ سفید قرار گرفته است. «جان بولتون» مشاور امنیت ملی آمریکا از اعزام 5 هزار نیرو به کلمبیا خبر داد.

**تقابل جنگ سردی مسکو و واشنگتن
برخی تحلیلگران و کارشناسان ادامه این روند را موجب رو در رویی بیشتر روسیه و آمریکا می بینند. اهمیت موضوع در آن است که کاراکاس مهمترین شریک تجاری مسکو در آمریکای لاتین و در همسایگی ایالات متحده به شمار می رود. در حالی که کاخ سفید از طریق سازمان ناتو دامنه حضور خود را تا مرزهای غربی روسیه گسترش داده است، مسکو نیز به دنبال ایجاد پایگاهی اقتصادی و سیاسی برای تحت فشار قرار دادن کاخ سفید در دوره های مختلف بوده است. در دوره اتحاد جماهیر شوروی این هدف از طریق کوبا پیگیری می شد و اکنون به نظر می رسد ونزوئلا به مهمترین اهرم فشار روسیه بر آمریکا تبدیل شده است.
مساله ای که بر اهمیت این موضوع می افزاید آن است که واشنگتن هم قاره آمریکا را حیاط خلوت خود می بیند و حضور دیگر قدرت ها در آن را تحمل نمی کند.
تارنمای شبکه خبری «سی.ان.ان» در گزارشی نوشت بحران ونزوئلا جنگ تازه روسیه پشت مرزهای آمریکا است که باعث شکل گیری تقابل جنگ سردی جدید میان آمریکا و روسیه می شود. علت آن است کاخ کرملین با قدرت از مادورو حمایت می کند و واشنگتن پشتیبان گوایدو است.
به نوشته این شبکه خبری وضعیت همچون داستان های جاسوسی شده است حتی شایعه های از حضور نیروهای وابسته به روسیه در ونزوئلا هم به گوش می رسد. مادورو هم از تلاش ترامپ برای ترور وی سخن می گوید که البته ناکام ماند. همچنین تحولات یادآور بحران موشکی کوبا در دهه 1960 است زیرا چندی قبل بمب افکن های روسی به ونزوئلا رفته اند و تسلیحاتی را برای دولت این کشور انتقال داده اند که حکایت از تمایل «ولادیمیر پوتین» برای بازی در محدوده اختصاصی آمریکا دارد.
این گزارش گرچه پرسشی را در مورد تبدیل ونزوئلا به عرصه دیگر تقابل نیابتی واشنگتن و مسکو مطرح کرد اما این اختلاف را هم یادآور شد که روسیه دیگر (همچون شوروی) به دنبال گسترش ایدئولوژی نیست و در مقابل موقعیت های اقتصادی و تجاری را هدف گرفته است زیرا شرکت های نفتی روسی سرمایه گذاری و همکاری فراوانی را با همتایان ونزوئلایی برنامه ریزی کرده اند. همچنین علاوه بر روابط اقتصادی مسکو با دولت مادورو، روسیه در ابعاد ژئوپلتیکی نیز حضور وی به عنوان رئیس جمهوری را ضروری می داند. به همین دلیل است که رسانه های روسی گوایدو را همچون رهبر مخالفان اوکراین در سال 2014 می دانند.
تارنمای شبکه تلویزیونی «سی.ان.بی.سی» نیز اعتقاد دارد ممکن است بحران ونزوئلا به دامی برای ایالات متحده تبدیل شود و کاخ سفید را به رقابتی همچون دوره جنگ سرد وارد سازد. حمایت آمریکا و اروپا از گوایدو در مقابل پشتیبانی روسیه و چین از ونزوئلا باعث دوقطبی شدن کشورهای جهان در این مساله شده که یادآور دوره جنگ سرد است.
بر اساس این تحلیل روسیه و چین سرمایه گذاری های هنگفتی را در ونزوئلا انجام داده اند و از اینرو مخالف دخالت خارجی در این کشور هستند. «مایکل اسپنسر» از اقتصاددانان برجسته اعتقاد دارد ممکن است ایالت متحده پس از سال ها با نیروی نظامی در نیمکره غربی خودی نشان دهد اما این اقدام شرایط را برای وقوع منازعات به سبک جنگ سرد آماده سازد.
تارنمای نشریه «The National» هم بر این باور است که مداخله قدرت های خارجی در تحولات داخلی ونزوئلا بحران در کاراکاس را به یک جبهه جنگ سردی تبدیل کرده است.
به نوشته این نشریه حمایت های اروپا، کانادا و آمریکا در مقابل حمایت چین، روسیه و ایران قرار گرفته است. در این شرایط نوع واکنش قدرت های بزرگ به تحولات در ونزوئلا سوال برانگیز بوده است. دونالد ترامپ موضوع دخالت مستقیم آمریکا را مطرح و با این اظهارنظر خاطره ترور و کودتاهای دهه 1970 و1980 میلادی در آمریکای لاتین را زنده کرد. روسیه هم آمریکا را به راه اندازی کودتا متهم ساخت و حتی برخی پیمانکاران نظامی و امنیتی خود را برای محافظت از مادورو به ونزوئلا فرستاد. در این شرایط استفاده از ونزوئلا در یک بازی ژئوپلتیک بزرگ به نظر آشنا می آید. چنین تحرکاتی در دوره جنگ سرد هم وجود داشت.
روسیه حتی ایالات متحده را متهم می کند که به صورت غیرقانونی تغییر رژیم در ونزوئلا را از طریق انقلاب های رنگی دنبال می کند. «اندرو ویز» از مدیران اندیشکده کارنگی از منطق روسیه در حمایت از مادورو در عرصه های جهانی سخن می گوید. وی اعتقاد دارد موضوع بزرگتری که در رفتارهای روسیه در آمریکای لاتین مشاهده می شود، به چالش کشیدن ایالات متحده و گسترده تر ساختن نقش بین المللی روسیه است. وی گفت «این بخشی از بازی بزرگ ... و روشی برای نشان دادن قدرت این کشور در جهت دردسر آفرینی در حیاط خلوت آمریکا به شمار می رود».