آرایش جنگی دو بلوک متخاصم در اوپک

در حالی که رسانه‌های چینی مذاکرات روسای جمهور ایران و چین را موفقیت‌آمیز توصیف کرده‌اند و یکی از معروف‌ترین موسسات بین‌المللی، موسسه پلتس، گزارش داده که با رایزنی‌های روحانی در چین، مسیر صادرات پایدار نفت خام ایران به چین هموار شده است، نشانه‌هایی در بازار نفت آشکار شده که نشان می‌دهد عربستان سعودی رسماً شمشیر را برای مقابله با ایران از غلاف خارج کرده است.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، پیش از نشست یکم تیرِ اوپک در وین، اختلافات درونی در سازمان کشورهای صادرکننده نفت به اوج خود رسیده و توافق نفتی در آستانه فروپاشی عملی قرار دارد. وال استریت ژورنال گزارش داده که عربستان سعودی در ماه گذشته میلادی، پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای تولید نفت خود را 100 هزار بشکه در روز افزایش داده است.
این اولین نشانه عملی، مبنی بر تغییر سیاست نفتی عربستان سعودی است. عربستان سعودی پیش از این بر محدود نگه داشتن عرضه نفت به بازارها تأکید داشت، اما بلافاصله پس از خروج آمریکا از برجام، از سیاست افزایش تدریجی عرضه نفت حمایت کرد و تولید نفت خود را نیز افزایش داد. مقامات عربستان سعودی که نامی از آن‌ها برده نشده است به وال استریت ژورنال گفته‌اند که در ماه جاری میلادی (ماه ژوئن) نیز عربستان حداقل 100 هزار بشکه در روزِ دیگر، تولید نفت خود را افزایش خواهد داد.
 
فروپاشی عملی توافق نفتی
افزایش صادرات نفت عربستان سعودی حتی بیش از میزان افزایش تولید نفت این کشور صورت گرفته است. عربستان در ماه گذشته میلادی (ماه مه) صادرات نفت خام خود را 300 هزار بشکه در روز افزایش داده و بخشی از نفت ذخیره‌شده خود را نیز صادر کرده است. بلومبرگ گزارش داده که آمریکا از عربستان سعودی و چند کشور عربی دیگر درخواست کرده که تولید نفت خود را یک میلیون بشکه در روز افزایش دهند.
افزایش تولید نفت خام از طرف برخی از کشورهای تولیدکننده نفت حاکی از این است که پس از یک سال و نیم همکاری 24 کشور تولیدکننده نفت در چارچوب توافق نفتی، اولین نشانه‌ها از فروپاشی عملی این توافق آشکار شده است. حتی روسیه نیز در ماه جاری میلادی تولید نفت خام خود را افزایش داده و آن را به 11.1 میلیون بشکه در روز رسانده است. طبق توافق نفتی روسیه متعهد شده بود که تولید نفت خود را در سطح 10.95 میلیون بشکه در روز، تثبیت کند.
روسیه و عربستان در ماه گذشته میلادی از افزایش تدریجی تولید نفت حمایت کردند. اما سه کشور ایران، عراق و ونزوئلا همچنان از توافق نفتی و طرح کاهش تولید نفت حمایت می‌کنند. انتظار می‌رود که اختلاف در سیاست نفتی این کشورها باعث شود تا در یکم تیر، نشست اوپک به نشستی مقابله‌جویانه و تنش‌آمیز تبدیل شود.
ونزوئلا هم همانند ایران در نامه‌ای به اعضای اوپک از آنها خواسته تا در برابر تحریم‌های آمریکا متحد شوند. تهران و کاراکاس از اوپک خواسته‌اند تا در نشست اول تیر در مورد تأثیرات تحریم‌های آمریکا بر اعضای اوپک گفتگو شود. هر دو کشور همچنین با اشاره به مفاد اساسنامه اوپک خواستار حمایت سایر اعضای اوپک شده‌اند.
درخواست ایران و ونزوئلا برای مقابله اوپک با تحریم‌های آمریکا در حالی صورت می‌گیرد که پشت پرده، دولت ترامپ یک روز پیش از خروج از برجام، طی یک تماس تلفنی از عربستان درخواست کرده که تولید نفت خود را افزایش دهد و در واقع با این تماس تلفنی بوده که سیاست نفتی، ریاض تغییر کرده است. در حال حاضر اوپک به دو بلوک مقابل هم تبدیل شده که در یک طرف عربستان و چند کشور عربی متحد آن و در طرف دیگر، ایران، عراق و ونزوئلا قرار دارند. شکل‌گیری این دو بلوک در اوپک ممکن است یک بار دیگر باعث شود تا جنگ قیمت‌ها در بازار نفت شکل گیرد و طرفین برای به‌دست آوردن سهم بازار بیشتر، تولید نفت خود را افزایش دهند و به مشتریان خود تخفیف‌های اغواکننده‌ای پیشنهاد دهند.
نشانه‌های این جنگ قیمت از هم‌اکنون بروز کرده و از زمانی که عربستان در ماه گذشته میلادی اعلام کرد که از افزایش تدریجی تولید نفت حمایت می‌کند، قیمت نفت حدود هفت درصد کاهش یافته است.
 
رایزنی‌های ایران با چین
ایران با کم کردن اثرات بازگشت تحریم‌ها، رایزنی با مشتریان نفتی خود را آغاز کرده است. در آخرین تحولات، روسای جمهور ایران و چین در حاشیه نشست سازمان همکاری شانگهای در چین، مذاکرات موفقی داشته‌اند. خبرگزاری شینهوا گزارش داده که روحانی و شی جین پینگ توافق کرده‌اند همکاری‌های دوجانبه خود را افزایش دهند و یک «شراکت استراتژیک» را دنبال کنند. موسسه پلتس پس از دیدار روسای جمهور ایران و چین گزارش داده که این دیدار باعث خواهد تا مسیر صادرات پایدار نفت خام ایران به چین هموار شود.
چین در سه ماهه نخست سال 2018 نسبت به همین دوره در سال 2017، واردات نفت خام خود از ایران را 17.3 درصد افزایش داده و آن را به 658 هزار بشکه در روز رسانده است. چین در دوره پیشین تحریم‌ها در دولت اوباما نیز حاضر نشد صادرات نفت خود از ایران را کاهش دهد.
در همین حال، هند نیز اعلام کرده که تنها به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل پایبند خواهد بود و تحریم‌های یکجانبه آمریکا را رعایت نخواهد کرد. مذاکرات ایران با اروپا برای حفظ برجام نیز همچنان در جریان است.