فرصت‌های ایران در زمانه شکاف بین دو سوی اقیانوس اطلس

بازار بورس اوراق بهادار تهران آخرین بازار بورسی بود که در جهان به سیاست تعرفه‌های 25 درصدی دولت ترامپ بر واردات فولاد و تعرفه 10 درصدی بر واردات آلومینیوم واکنش نشان داد. وقتی بازار بورس تهران تعطیلات آخر هفته را سپری می‌کرد، بقیه بورس‌ها در واکنش به «اعلام جنگ تجاری» ترامپ، سقوط ارزش سهام را تجربه کرده بودند و با بازگشایی بازار بورس در تهران، در شنبه 12 اسفند، سقوط بورس به پایتخت ایران هم رسید.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، ریزش قیمت سهام در گروه فلزات اساسی، معدنی و پالایشی باعث شد تا شاخص کل در بازار بورس تهران، افت 573 واحدی را تجربه کند. نماد معاملاتی شرکت فولاد مبارکه بیشترین تأثیر منفی را بر کاهش شاخص کل بورس داشت. اکثر پیش‌بینی‌ها در ماه‌های گذشته حاکی از این بود که تا پایان سال 96، بورس تهران موفق به فتح قله 100 هزار واحدی خواهد شد؛ پیش‌بینی‌ای که به نظر می‌رسد با توجه به روند حاکم بر بازار امکان تحقق نخواهد داشت.
ترامپ اعلام کرد که به منظور کمک به دو صنعت فولاد و آلومینیوم آمریکا، تعرفه‌های سنگینی را بر واردات این کالاها وضع خواهد کرد. با تصمیم دولت ترامپ که قرار است این هفته به طور قطعی اعلام شود، آمریکا تعرفه 25 درصدی بر واردات فولاد و تعرفه 10 درصدی بر واردات آلومینیوم وضع خواهد کرد.
این اقدام دولت ترامپ ممکن است شروع جنگ تجاری آمریکا علیه چین قلمداد شود؛ اما واقعیت این است که متحدان آمریکا خصوصاً در اروپا و همچنین همسایه شمالی آمریکا، یعنی کانادا، بیش از همه از تصمیم دولت وی برآشفته شده‌اند. سیاست‌مداران اروپایی به صراحت تصمیم وی را نشانه‌ای از بازگشت به «حمایت‌گرایی اقتصادی» و «ناسیونالیسم» توصیف کرده‌اند و در مقابل تأکید کرده‌اند که «تجارت آزاد» و «جهانی‌سازی» نباید توسط دولت آمریکا تضعیف شود.
بِرند لانگ رئیس کمیسیون تجارت پارلمان اروپا، تصمیم تعرفه‌ای دولت ترامپ را «اعلام جنگ» خوانده است و گفته که این تصمیم، یک «سیاست مرکانتیلیستی» است که متعلق به 200 سال گذشته است! آلمان، قوی‌ترین اقتصاد اروپا، بیشترین تأثیر را از وضع تعرفه‌های گمرکی جدید آمریکا خواهد پذیرفت و این امر شرکت‌های صنعتی آلمانی را بیشتر از سایر کشورهای قاره سبز نگران کرده است. آلمان 3.7 درصد فولاد وارداتی آمریکا را تأمین می‌کند.
آمریکا بزرگ‌ترین واردکننده فولاد در جهان است و در سال 2017 در مجموع 35.6 میلیون تن فولاد از بیش از 100 کشور دنیا وارد کرده است. بزرگ‌ترین صادرکننده فولاد به آمریکا، کانادا است که 16.7 درصد از کل فولاد وارداتی آمریکا را تأمین کرده است. بعد از کانادا نیز برزیل، کره جنوبی و مکزیک در جایگاه‌های بعدی صادرات فولاد به آمریکا قرار دارند.
تصمیم تعرفه‌ای دولت ترامپ، شکاف بین دو سوی اقیانوس اطلس را از چیزی که هست، عمیق‌تر خواهد کرد. خبرها حاکی از این است که در 5 ماه گذشته، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان و دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، تنها یک‌بار با هم تلفنی گفتگو کرده‌اند و این نمادی از افزایش شکاف‌ها بین اروپا و آمریکا است. آلمان هم قوی‌ترین اقتصاد اروپا و هم به نوعی «رهبر پنهان» اتحادیه اروپا است و روسای جمهور پیشین آمریکا، همگی روابط نزدیکی با دولت آلمان داشته‌اند. شکاف بین اروپا و آمریکا بیش از این در موردی نظیر خروج آمریکا از معاهده آب و هوایی پاریس و توافق هسته‌ای ایران، آشکار شده بود. این بار اما این شکاف بر سر یک مسأله اقتصادی فوری که احتمالاً تأثیر بی‌واسطه‌ای بر اقتصاد اروپا خواهد داشت، شکل گرفته است. مقامات اروپایی به واشنگتن پست گفته‌اند که اتحادیه اروپا، در مقابل این تصمیم دولت ترامپ، دست به اقدام «تلافی‌جویانه‌ای» خواهد زد که صادرات کالاهایی به ارزش 3.5 میلیارد دلار از آمریکا به اروپا را دربر خواهد گرفت. در واقع، احتمالاً اروپا نیز بر صادرات برخی کالاهای آمریکا به اروپا، نظیر شلوارهای جین «لیوایز»، تعرفه سنگین وضع خواهد کرد.
در اروپا مقامات سیاسی کم‌کم به این نتیجه رسیده‌اند که در مراوده با دولت ترامپ صرفاً نمی‌توانند به دیپلماسی تکیه کنند. ترامپ تنها یک روز پس از اعلام سیاست تعرفه‌ای خود به صراحت از آغاز جنگ تجاری با سایر کشورهای دنیا دفاع کرد و در توئیتی نوشت که «جنگ‌های تجاری خوب هستند و بردن‌شان نیز آسان است». ژان کلود یونکر، رئیس کمیسیون اروپا، در پاسخ به این تصمی دولت ترامپ گفته که وقتی با این «تمهیدات غیرمنصفانه» آمریکا، «صدها هزار شغل در اروپا» در خطر قرار می‌گیرد، «ما هم بیکار نخواهیم نشست» و مقابله به مثل خواهیم کرد.
افزایش شکاف بین اروپا و آمریکا در کل می‌تواند فرصت مناسبی برای ایران باشد. اروپا و آمریکا در روز 24 اسفند در برلین در مورد توافق هسته‌ای با هم مذاکره خواهند کرد و ترامپ سعی دارد تا حمایت اروپا را برای تحت فشار قرار دادن ایران جلب کند. در شرایطی که شکاف بین اروپا و آمریکا بیشتر شده، احتمال موفقیت این استراتژی ترامپ ضعیف است و ایران نیز می‌تواند از شکاف پیش‌آمده، بیشترین بهره‌برداری را داشته باشد.