قطع یارانه 34 میلیون نفر و افزایش 500 تومانی قیمت بنزین

امروز (سه‌شنبه، 28 آذر) جزئیات بیشتری از این که دولت در سال آینده چه برنامه‌هایی برای اقتصاد ایران دارد، منتشر شد. بمب‌های خبری لایحه بودجه 97 که پیش از این شکل گمانه‌زنی و اخبار غیررسمی داشت، رسماً تأیید شد: یارانه 34 میلیون نفر حذف خواهد؛ قیمت بنزین از 1000 تومان به 1500 تومان خواهد رسید و قیمت گازوئیل از 300 تومان به 400 تومان به ازای هر لیتر افزایش خواهد یافت.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، پایگاه اطلاع‌رسانی دولت رسماً تأیید کرده است که دولت دوازدهم قصد دارد یارانه 34 میلیون نفر را قطع کرده و تنها یارانه نقدی به 42 میلیون شهروند ایرانی نیازمند بپردازد. پیش از این همزمان با ارائه لایحه بودجه 97 به مجلس توسط رئیس‌جمهور، مردم‌سالاری آنلاین در بررسی جزئیات این لایحه نوشته بود که بودجه پیشنهادی دولت به معنای حذف 34 میلیون نفر از جمعیت یارانه‌بگیران است و اظهارات رسمی دولت به معنای تأیید محاسبات مردم‌سالاری آنلاین است.
اطلاعات منتشرشده در پایگاه اطلاع‌رسانی دولت نشان می‌دهد که دولت روحانی قصد دارد با حذف یارانه ثروتمندان 18 هزار و 800 میلیارد تومان منابع به دست آورده و آن را در زمینه رفع فقر مطلق و کمک به طرح تحول سلامت به کار گیرد. طرح تحول سلامت در حال حاضر به شدت با مشکل کمبود منابع مالی دست و پنجه نرم می‌کند و بسیاری از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی از پذیرش 11 میلیون نفری که در قالب طرح تحول سلامت به رایگان بیمه شده‌اند، خودداری می‌کنند. احتمالاً تا پایان سال 96، بدهی سازمان بیمه سلامت به مراکز درمانی و بیمارستان‌ها به 9 هزار میلیارد تومان برسد و در صورتی که منابع جدید به طرح تحول سلامت تزریق نشود، این طرح قطعاً شکست خواهد خورد.
سهم یارانه نقدی خانوارها از بودجه پیشنهادی دولت برای سال 97، 23 هزار میلیارد تومان است. این رقم در قانون بودجه سال 96، 33 هزار و 500 میلیارد تومان بود اما دولت هر ساله بیش از این میزان و چیزی حدود 42 هزار تومان برای یارانه نقدی خانوارها پرداخت می‌کند و این امر فشار زیادی بر بودجه دولت وارد کرده است. در حال حاضر 76 میلیون نفر در ایران یارانه نقدی دریافت می‌کنند که طبق لایحه بودجه 97، این تعداد باید به 42 میلیون نفر کاهش یابد.
پایگاه اطلاع‌رسانی دولت گزارش دیگری منتشر کرده است که در آن رقم دقیق پیشنهادی دولت برای قیمت بنزین و گازوئیل ذکر شده است. دولت به مجلس پیشنهاد داده که قیمت بنزین از لیتری 1000 تومان به لیتری 1500 تومان و قیمت گازوئیل از لیتری 300 تومان به لیتری 400 تومان افزایش یابد. اگر مجلس با قیمت پیشنهادی دولت موافقت کند از محل افزایش قیمت بنزین و گازوئیل، 17 هزار میلیارد تومان درآمد نصیب دولت خواهد شد که طبق برنامه‌ریزی دولت در ایجاد اشتغال هزینه خواهد شد.
افزایش قیمت بنزین و گازوئیل، در ایران همواره اقدام نامحبوبی بوده است. در سال 86 وقتی اجرای طرح سهیمه‌بندی مصرف سوخت باعث شد تا قیمت بنزین به یکباره از نرخ 80 تومانی جهش کند و به دو نرخ 100 تومانی سهمیه‌ای و 400 تومانیِ آزاد ارائه شود، صف‌های طویلی جلوی پمپ بنزین‌ها شکل گرفت و در برخی از شهرهای کشور، ناآرامی‌هایی صورت گرفت. به دلیل عدم محبوبیت افزایش قیمت بنزین، معمولاً دولت‌ها اکراه دارند قیمت بنزین را به صورت سالیانه و با نرخ بسیار ملایمی افزایش دهند. این امر باعث شده تا قیمت بنزین در ایران از قیمت واقعی آن و قیمتی که این کالای مهم در کشورهای همسایه عرضه می‌شود، فاصله بگیرد. حالا دولت افزایش 50 درصدی قیمت بنزین و افزایش 3 درصدی قیمت گازوئیل را روی میز مجلس قرار داده و باید دید برآیند نظرات پارلمان بر چه چیزی قرار می‌گیرد؟
برخی این نگرانی را دارند که با افزایش قیمت بنزین، موجی از گرانی کالاها شکل بگیرد و تورم مجدداً دو رقمی شود؛ اما دولت معتقد است که افزایش قابل توجه قیمت بنزین و گازوئیل اثرات تورمی چندانی نخواهد داشت و اثر تورمی آن زیر 1 درصد خواهد بود. در مجموع، دولت روحانی به این نتیجه رسیده که برای کاهش هزینه‌ها مجبور است به یک جراحی بودجه‌ای دست بزند. بارزترین وجه و به نوعی نوک پیکان این جراحی کاهش 34 میلیونی تعداد یارانه‌بگیران و افزایش قابل توجه قیمت بنزین و گازوئیل است. اقدام دوم، اقدامی است که هرچند سال یک‌بار در اقتصاد ایران روی می‌داده است و دولت‌های مختلف هر از گاهی نرخ بنزین را به صورت نجومی افزایش می‌داده‌اند. (مثلاً در سال 89 دولت احمدی‌نژاد در قالب هدفمندی یارانه‌ها، قیمت بنزین سهمیه‌ای را 300 درصد و قیمت بنزین آزاد را 75 درصد افزایش داد!) با این حال، اقدام نخست (یعنی کاهش 34 میلیونی تعداد یارانه‌بگیران) یک گسست از نظام بودجه‌ریزی 7 سال گذشته محسوب می‌شود، چرا که از سال 89 به بعد، هیچ‌گاه یارانه نقدی همگانی در عمل به چالش کشیده نشد. دولت روحانی در سال 93 از مردم خواست تا برای دریافت یارانه نقدی ثبت‌نام کنند و از کسانی که به یارانه نیاز ندارند درخواست کرد که داوطلبانه از دریافت یارانه انصراف ورزند. این درخواست نتیجه نداد و در نهایت بیش از 90 درصد مردم برای دریافت یارانه نقدی ثبت‌نام کردند. حالا دولت روحانی اعلام کرده که با کمترین خطا، ثروتمندان و افراد غیرنیازمند را شناسایی کرده و به حذف یارانه آن‌ها اقدام خواهدکرد و منابع حاصل از آن را صرف بهداشت و رفع فقر مطلق خواهد کرد.
باید دید مجلس تا چه میزان با پیشنهادات دولت روحانی همراهی می‌کند و در ادامه آیا منابع حاصله بدون انحراف در مجاری‌ای که دولت برنامه‌ریزی کرده است، یعنی در اشتغال‌زایی، سلامت و رفع فقر، هزینه خواهد شد یا خیر؟!