چرا تلگرام به پیام رسان مورد علاقه ایرانی ها تبدیل شد؟

چند صباحی است که نرم افزار پر طرفدار تلگرام وارد خانواده های ایرانی شده و با سرعت زیادی توانسته دل میلیون ها ایرانی را به دست آورد که در این بین واکنش های مختلفی نسبت به این پیام رسان را در سطوح مختلف نیز شاهد هستیم. تلگرام در میان مردم کشورمان یکی از محبوبترین شبکه‌های اجتماعی به شمار می‌آید. این شبکه‌ اجتماعی با نفوذ در میان مردم کشورمان هواداران زیادی برای خود دست‌وپا کرده است. شبکه اجتماعی تلگرام با رد و بدل کردن روزانه ۱۵ میلیارد پیام پرطرفدارترین شبکه اجتماعی در ایران است. مردم کشورمان در محیط تلگرام بیش از ۱۷۰ هزار شبکه تلگرامی به راه انداخته اند که در این میان ۱۱هزار کانال بیش از ۵۰۰۰ نفر عضو دارد. هر کاربر ایرانی بطور میانگین در ۱۰کانال عضویت دارد و روزانه بیش از ۱۰۰مطلب را از تلگرام مطالعه می کنند که در نوع خود در جامعه ایرانی که به پایین بودن سطح مطالعه مشهور است، قابل تامل است.
چرا تلگرام در ایران موفق شد و تاکنون فیلتر نشده است؟
در طول سالیان گذشته شاهد ظهور پیام رسان های مختلفی در فضای سایبری کشور بودیم که بعضی از شاخص ترین آنها عبارتند از : ویچت، لاین، تانگو، واتس اپ و …. اما هر کدام به دلایلی که بیشتر حفظ حریم خصوصی کاربران عنوان می شد یا فیلتر شدند یا به دلیل کندی در ارسال فایل از سوی کاربران کنار گذاشته شدند تا اینکه نوبت به تلگرام با ارسال فایل های سریع و رابط کاربری ساده ش رسید.
کاربران ایرانی با استفاده از این پیام رسان جدید دریافتند که دیگر برای ارتباط با دوستان خود نیاز به فیلتر شکن ندارند و اختلال های آزار دهنده را در این پیام رسان شاهد نیستند و از همه مهمتر با سرعت بسیار بالاتری قادر به ارسال هر نوع فایلی در این پیام رسان تازه از راه رسیده هستند؛ در نتیجه آوازه تلگرام خیلی زود در بین کاربران فضای مجازی ایران پیچید و خیلی زود بر روی همه گوشی ها نصب شد.
شاید یکی از دلایلی که تاکنون تلگرام در کشور، فیلتر نشده است تن دادن مدیران تلگرام به برخی خواسته های مسئولین کشور است و اصلا بعید نیست تا چندی دیگر شاهد حضور سرورهای تلگرام در خاک ایران باشیم چرا که در فرصتی که برای این شرکت تعیین شده است، در صورت عدم تمکین از این امر، این پیام رسان محبوب هم به سرنوشت دوستان قبلی خود دچار می شود و احتمالا فیلتر خواهد شد.
مزایای اقتصادی تلگرام در ایران
حضور تلگرام در ایران باعث افت چشمگیر درآمدهای شرکت مخابرات از جانب درآمدهای ناشی از SMS شد؛ چرا که افراد با وجود تلگرام و در دسترس بودن تقریبی اینترنت در هر گوشی هوشمندی، ترجیح می دهند با تلگرام پیغام های غیرفوری خود را برای دیگران ارسال کنند و در صورت نیاز و فوریت کار ترجیح بر این است که تماس صوتی برقرار کنند و عملا جایگاه SMS با حضور تلگرام و پیام رسان های مشابه رو به تضعیف است و همین امر باعث صرفه جویی چشمگیری در هزینه های پیام کوتاه مشترکین تلفن همراه در ایران شده است.
با نگاهی دقیق تر به این پیام رسان در می یابیم که در عین سادگی، امکانات زیادی در اختیار انواع کاربران قرار می دهد که می توان به ایجاد گروه و سوپر گروه و کانال که هر یک کاربرد خاصی دارند، اشاره کرد.
در کشور عزیزمان ایران که به دلیل برخی سومدیریت ها دچار معضل بیکاری جوانان شده است، تلگرام توانست بستری فراهم کند که تا قبل از این برای فرهنگ کار در ایران کمی غریبه بود.
دورکاری
با فراگیر شدن استفاده از تلگرام در ایران، برای بسیاری از افرادی که در پیدا کردن شغل مناسب ناکام مانده بودند روزنه امیدی باز شد و آنها توانستند بدون نیاز به سرمایه یا حضور در محل کار و با کمترین هزینه از منزل با کارفرمایان خود ارتباط برقرار کرده و مانند یک کارمند حضوری شرکت، به انجام امور محوله بپردازند تنها با این تفاوت که این امر از راه دور انجام می شد که به نوعی هم صرفه جویی در هزینه کارفرما و هم صرفه جویی در هزینه متقاضی کار محسوب می شد. از طرف دیگر بسیاری از افراد نیز با ایجاد کانال ها و گروه های کاری در حوزه های مختلف از طریق تبلیغات در این کانال به درآمد خوبی رسیده اند.
به جرات می توان گفت اثری که تبلیغات در تلگرام برای تبلیغ کننده داشته است، تبلیغات میدانی به صورت بیلبورد و فیکسچر در سطح شهر برای او نداشته است چرا که در تلگرام می تواند جامعه هدف و گروه متناسب با محصول یا خدمات خود را انتخاب کرده و به طور اختصاصی برای آن قشر محصول مرتبط را معرفی کند. از این حیث می توان به افزایش بیلبوردهای خالی سطح شهر اشاره کرد که با آمدن تلگرام، تبلیغ کنندگان کمتری میل به استفاده از بیلبورد به عنوان ابزار معرفی محصول یا خدمات خود را دارند و تمایل تبلیغ کنندگان، بیشتر به سمت تبلیغ هوشمند در شبکه های مجازی گرایش پیدا کرده است.

تلگرام و اطلاع رسانی سریع اخبار
در دورانی که عصر اطلاع رسانی یک طرفه اخبار از طریق کانال های تلویزیونی به پایان رسیده است؛ شبکه های اجتماعی مثل توئیتر و فیسبوک و … نقش مهمی در این زمینه بازی می کنند و سرعت انتقال اخبار دست اول در این شبکه ها بسیار بیشتر از شبکه های تلویزیونی است که بعضا ممکن است بخشی از خبر را هم بنا به مصلحت سانسور کنند. اما با توجه به اینکه توئیتر و فیسبوک در ایران فیلتر شده اند، کاربران ایرانی باز هم از تلگرام در اطلاع رسانی سریع اخبار کمک گرفته اند و شاهد ایجاد کانالهای خبری با تعداد اعضای بالا هستیم که اخبار روز ایران و جهان را به ثانیه در آنها می توان مشاهده کرد.در کنار بعد مثبت اطلاع رسانی سریع و بدون سانسور در تلگرام، نکته دیگری که در این زمینه مطرح است این است که به همان سرعت نیز امکان نشر یک شایعه در این بستر ارتباطی وجود دارد
نقش تلگرام در فرهنگ ایرانی
اثر تلگرام در فرهنگ را از دو منظر می توان بررسی کرد؛ چرا که یک بعد مثبت برای جامعه ایرانی داشته است و یک بعد منفی.
به لطف تلگرام و مطالب جالب و خواندنی که در حوزه های مختلف مثل علمی، پزشکی، خودرو، ورزشی، حوادث و …. در گروه های مختلف وجود دارد یا کاربران به صورت پیام برای یکدیگر فوروارد می کنند، نوع دیگری از مطالعه در جامعه ایرانی شکل گرفته است که به رشد سطح اطلاعات عمومی جامعه کمک شایانی کرده است؛ چرا که با وجود مشغله زیاد افراد در جامعه کنونی، کمتر کسی فرصت مطالعه کتاب های چندصد صفحه ای را دارد و همین مطالعه مطالب کوتاه در تلگرام را نیز باید غنیمت بشمریم.اما بعد منفی تلگرام در فرهنگ شخصی برخی کاربران نهفته است که مرزهای اخلاق را زیرپا گذاشته و به حریم خصوصی دیگران وارد می شوند. رفتار نامناسب برخی کاربران در ایجاد استیکرهای غیراخلاقی و انتشار آن در این پیام رسان هم از دیگر مسایل نامطلوب است .البته با تخلف چند کاربر خاص نمی توان کل این ابزار ارتباطی که فواید بسیاری برای جامعه ایرانی داشته است را فیلتر کرد.
تاثیرات تلگرام بر روان و سلامت افراد
ذکر این نکته خالی از لطف نیست که متاسفانه به واسطه اطلاع رسانی گسترده ای که در حوزه های مختلف در تلگرام صورت می گرد برخی از کاربران که تا قبل از این در هیچ حوزه ای صاحب سخن نبوده و اطلاعاتی در مورد آن موضوع خاص نداشته اند تنها به صرف خواندن یک مطلب کوتاه در مورد موضوعی، خود را مسلط به موضوع دانسته و اقدام به بگو مگو و پرخاشگری با افراد دیگر در آن زمینه خاص می کنند که شاید بتوان این پدیده را سندروم خودبرتر بینی نوین تعبیر کرد.اثر منفی دیگری که این پیام رسان بر روی کاربران گذاشته یا بهتر است بگوییم آنها را معتاد کرده است، انتظار کشیدن برای رسیدن پیام جدید از دوستان است؛ موارد بسیاری در اطراف خود دیده اید که شاید بی دلیل و بدون اتفاق خاصی هر ۵ دقیقه گوشی خود را برای چک کردن پیام های جدید چک می کنند! مورد بدتر زمانی رخ می دهد که پیامی از دوستی در یک چت خصوصی یا گروهی رسیده باشد و به واسطه آن پیام شاید ساعتها از وقت فرد بدون اینکه متوجه گذر زمان شود، به چتی بیهوده تلف شود که این از بعد پزشکی هم می تواند بر روی سلامت روانی و جسمانی فرد اثرگذار باشد چرا که عموما با سری خم شده در گوشی از طریق گوشی های هوشمند خود که صفحه ای کوچکتر از لپ تاپ دارند، از تلگرام استفاده می کنند و شاید مدت زیادی بدون پلک زدن یا بلند کردن گردن به صفحه نمایش گوشی خیره شوند که خود باعث بروز بیماری های چشمی و مشکلاتی در ستون فقرات افراد می گردد. در موارد بسیاری هم کاربران علاقه مند هستند تا به تمامی چت های بی پاسخی که در طول روز داشته اند، در انتهای شب پاسخ دهند که این امر نیز باعث اختلال در خواب فرد و در نتیجه اختلال در کارایی او در روز بعد می شود.
تاثیر تلگرام بر خانواده
ارتباط یکی از نیازهای اصلی انسان محسوب می شود و همواره علاقه مند به برقراری ارتباط با دیگران است؛ اما گاهی این نیاز شکل افراطی به خود می گیرد و باعث بروز مشکلاتی در زندگی افراد میشود. به واسطه حضور تلگرام در خانواده های ایرانی؛ برخی حد و حدود استفاده از این ابزار را ندانسته و در محیط گرم خانواده و حتی در مجالس و مهمانی ها نیز دست از سر تلگرام بر نداشته و همچنان سر به گوشی فرو برده و غرق در ارتباطات مجازی خود هستند؛ غافل از ارتباطات حقیقی اطراف خود که بسیار مهمتر به نظر می رسند. امید است کاربران ایرانی قبل از استفاده از هر ابزاری ابتدا فرهنگ استفاده از آن را فرا گرفته و سپس اقدام به استفاده از آن نمایند.
آزادی بیان
خوشبختانه با گسترش تکنولوژی های ارتباطی در جهان و امکان ابراز عقاید از هر طیفی در آنها، در ایران نیز شاهد این مهم هستیم که افراد بدون مشکل می توانند عقاید خود را به صورت محترمانه و منطقی ولو مخالف حتی در گروه های عمومی موجود در تلگرام، بیان کنند و شاهد برخوردی با آنها نبوده ایم.
رقابت تلگرام با پیام رسان داخلی و دغدغه مسئولین
چندی است که بحث استفاده از پیام رسان داخلی به جای تلگرام مطرح شده است و مسئولین سعی در تشویق کاربران به استفاده از این پیام رسان دارند. از آنجایی که هنوز سرورهای تلگرام در خارج از کشور قرار دارند؛ مسئولین با دید امنیتی به موضوع تلگرام نگاه کرده و احتمال سو استفاده از اطلاعات شهروندان ایرانی یا اقدامات امنیتی از این طریق علیه امنیت کشور را می دهند چرا که پیام رسان تلگرام پیشتاز امنیت و رمزنگاری پیام ها است و دیکود کردن پیام های رمز شده بسیار سخت است و امکان هر گونه سواستفاده از این ابزار ارتباطی وجود دارد. اما با همه تلاش مسئولین، کاربران ایرانی هنوز روی خوشی به نمونه ایرانی نشان نداده اند و ترجیحشان استفاده از تلگرام بوده است که این موضوع دلایل مختلفی دارد که مورد بحث ان در این مطلب نمی گنجد.
در پایان باید خاطرنشان کرد که هر پدیده ای نکات مثبت و منفی در خود دارد و مهم نحوه مدیریت این موارد برای استفاده از حداکثر پتانسیل مثبت آن پدیده است. در حال حاضر به نظر می رسد پاک کردن صورت مسئله برای فیلتر کردن تلگرام راه حل برخی ناهنجاری های دیده شده در این پیام رسان نیست و با مدیریت و نظارت بهتر و فرهنگ سازی مناسب می توان به تمامی این مشکلات فائق آمد چرا که در حال حاضر به نظر می رسد، وزن اثرات مثبت تلگرام بسیار بیشتر از تبعات منفی استفاده از آن است. 
گزارش : ضیا مصباح