کهریزک دوباره زیر و رو می شود؟

وقتی 21 آذرماه 88، سازمان قضایی نیروهای مسلح در بیانیه‌ای با اشاره به مرگ 3 نفر از بازداشت شده ها به‌علت ضرب و جرح در کهریزک گفته بود دادسرای نظامی 12 نفر از کارکنان بازداشتگاه کهریزک را مجرم شناخت و درخصوص آنان کیفرخواست صادر کرد، هیچ اسمی از مجرمیت سعید مرتضوی در میان نبود.
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، اولین جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات مرتضوی، قاضی حسن زارع دهنوی و علی حیدری‌فر، هشتم اسفند سال 1391 برگزار شد که پس از 11 جلسه رسیدگی، دادگاه متهمان را مجرم شناخت و آنها را به اتهام مشارکت در بازداشت غیرقانونی، به انفصال دائم از خدمات قضایی و پنج سال انفصال از خدمات اداری محکوم کرد. بگذریم از اینکه متهمان به حکم صادره اعتراض داشتند ولی این حکم، آن چیزی نبود که ولیان دم ِ آن چند کشته در انتظارش بودند. مرتضوی در تمام آن زمانها خودش را بیگناه خطاب میکرد و مدعی بود در آن زمان اصلا در بازداشتگاه کهریزک حضور نداشته. حالا که نامه نوشته و از قصورش عذرخواهی کرده، پرونده وارد مرحله جدیدی میشود و به گفته نعمت احمدی، حقوقدان، با درخواست مجدد شاکیان پرونده، احتمال دارد اعاده دادرسی شود.
مرتضوی انکار میکرد
اولین نکته ای که درباره عذرخواهی دیرهنگام مرتضوی به چشم می آید، دروغهایی است که در زمان رسیدگی به پرونده، به زبان می آورد. 22 تیرماه 88 خبرهایی از نگهداری بازداشت‎شدگان در کنار اراذل و اوباش و ضرب و جرح آنها به رهبر میرسد و ایشان با فراخوان دبیر شورای عالی امنیت ملی دستور می‎دهند هیچ‎کس حق ضرب و جرح بازداشت‎شدگان را نداشته و دستور میدهند همان روز باید بازداشتگاه کهریزک تعطیل و در صورت نیاز بازداشت‎شدگان همگی به زندان‎های رسمی منتقل شوند. شورای عالی امنیت ملی هم سریع با دادستان تهران یعنی همان مرتضوی تماس میگیرند و شرح ماوقع میدهند. اما مرتضوی میگوید در زندانهای دیگر جا نیست. شورای عالی امنیت نیز اعلام میکند پس فورا باید تمام زندانیها آزاد شوند. اما این اتفاق نمی افتد و مرتضوی هرطور شده، در همان روز، بازداشتگاه را تعطیل و زندانیها را منتقل میکند. اما در میانه راه، حال محمد کامرانی بد میشود وبه خاطر شدت جراحات وارده تشنج میکند و در حین بازگشت به اوین از دنیا میرود. بعد از او بوده محسن روح الامینی و امیر جوادی فر فوت میکنند. اما نکته اینجاست که علت مرگ این افراد ابتلا به مننژیت اعلام میشود. چند روز بعدش فرمانده نیروی انتظامی در مراسم تودیع رویانیان با پذیرش مسئولیت اتفاقاتی که در کهریزک افتاده، اعلام کرد که هیچ یک از فوت شدگان بر اثر ضرب و شتم فوت نکرده‎اند، بلکه علت مرگ، بیماری آن‎ها بوده است. اما 9 شهریور خبرگزاری مهر در خبری اعلام میکند: «کمیسیون پزشکی قانونی کشور در تاریخ بیست‎وپنجم مرداد، علت مرگ محسن روح‎الامینی را مرگ ناشی از استرس فیزیکی، شرایط بد نگهداری، ضربات متعدد اعلام و قویا ابتلای آن مرحوم و فوت به‎علت بیماری و مننژیت منتفی اعلام میشود.» او در سال 91 در اولین روزها دادگاهش اعلام میکند: «زمان اتفاقات کهریزک به دلیل دفاع از تز دکترایم در مرخصی بودم. اتهامات فقط بر مبنای اغراض سیاسی بوده و من و همکارانم هیچ نقشی در این حادثه نداشتیم.» اما با نوشتن نامه عذرخواهی همه آن حرفها باد هوا میشود.
اول منکر بود، حالا دیر عذرخواهی کرده
رئیس کمیته حقیقت‌یاب حوادث بعد از انتخابات سال 88 گفته است: «سعید مرتضوی در زمان فعالیت این کمیته، منکر کوتاهی خود در فاجعه کهریزک بود و حالا هم بسیار دیر عذرخواهی کرده است.» پرویز سروری در گفت‌وگو با جمهوریت در خصوص این اقدام سعید مرتضوی می‌گوید: «این عذرخواهی خیلی دیر انجام شد. متاسفانه آقای مرتضوی اگر همین عذرخواهی را همان زمان انجام می‌داد می‌توانست آثار بسیار خوبی داشته باشد.» نماینده مردم تهران در مجلس هشتم درباره فعالیت کمیته حقیقت‌یاب حوادث بعد از انتخابات 88 گفت: «تیم بررسی در ارتباط با کهریزک همه موضوعات را شجاعانه پیگیری و مطرح کردند و درآن زمان با مقاومت جدی مرتضوی روبه‌رو شد. در بررسی‌هایی که داشتیم نقش تصمیمات آقای مرتضوی در حوادثی که پیش آمده بود، بسیار برجسته دیده شد.» سروری همچنین گفت: «اودر زمان ملاقات‌های آن زمان هیچ کوتاهی را قبول نکرد و انکار می‌کرد و موضوعات را نمی‌پذیرفت.» رئیس کمیته حقیقت‌یاب حوادث بعد از انتخابات سال 88 در مجلس هشتم تاکید کرد: «اعزام افرادی که هنوز تفهیم اتهام نشده بودند به کهریزک، زندانی که مخصوص اراذل و اوباش تهران -افرادی که رعب و وحشت ایجاد می‌کردند و مزاحم نوامیس و امنیت مردم می‌شدند و محلی برای اراذل و اوباش بود- زمینه‌ساز جدی برای این حادثه غمبار بود.» سروری با اشاره به رویکرد رهبر انقلاب درباره مسائل کهریزک گفت: «نکته قابل توجه نقشی است که رهبر انقلاب در آن زمان در تعیین چشم‌انداز برای برخورد با حوادث بعد از انتخابات سال 88 داشتند. در همین موضوع کهریزک رهبر انقلاب به مجموعه نیروهای انقلاب تاکید که کوچکترین ظلمی را حتی به کسانی که در این فتنه علیه نظام مشارکت کردند یا کسانی که بیگناه هستند یا کسانی که نسبت به نقشی که در موضوع داشتند تناسب جرم و جریمه شکل نگرفته بود را تحمل نمی‌کنم. این رویکرد زعامت رهبر بزرگ این کشور را اثبات کرد.»
عذرخواهی مرتضوی تاثیری در حکم او ندارد
علی نجفی‌توانا کارشناس مسائل حقوقی نیز به برنا گفته است: «در صورتی که دادستان اسبق تهران نتواند دلیلی بر برائت خود ارائه دهد، چون دیرهنگام بوده و پس از انعقاد جلسات متعدد قضایی انجام شده ممکن است اقرار برای ارتکاب جرم تلقی شود و موجب احراز مجرمیت وی را تقویت و در نهایت موجب مجازات شود.» او ادامه داده است: «اثرات اقدام سعید مرتضوی، قطع نظر از انگیزه و اهداف می‌تواند از چند جهت مورد تحلیل، بررسی و نتیجه گیری قرار گیرد. از یک طرف می‌توان این اظهارات را اقرار به وقوع حادثه و نقش مرتضوی چه به شکل عمد و چه به شکل غیر عمد دید. در واقع وقتی ایشان از برآیند حادثه اظهار تاسف و از خانواده مقتولین طلب پوزش می‌کند، به این معنی‌ است که اگر نه در کل جریان، اما در نتیجه حادثه به نوعی خود را مسئول می‌داند.»
وی ادامه داد: «به هرحال این شهامت و شجاعت در اقرار به عذرخواهی جدا از اینکه برای تعدیل اوضاع و یا برای تلطیف شرایط و یا تخفیف آلام خانواده‌های آن مرحومان اقدام درستی بوده که امید است در فرهنگ مدیران ما نهادینه شود و بعد از انتصاب اتهام، در صورت قصور قبول کرده و اقدام به عذرخواهی عمومی کنند. کاری که امروز در سراسر دنیا توسط سران حکومتی امری جاافتاده است. این اقدام قطعا چیزی از شخصیت و حیثیت آنها کم نمی‌کند بلکه نشانه شجاعت در قبول اشتباهات است. بنابراین آقای مرتضوی با این اظهارت خواه بخواهد واکنش اجتماعی و سرزنش های عموم مردم را کم کند، از باب سیاست و مصلحت و یا حتی از باب ندامت و پشیمانی عمل قابل تحسینی انجام داده است.»
نجفی توانا با اشاره به شهید خواندن سه متوفای این حادثه از سوی مرتضوی گفت: «این شهادت چه عمد و چه غیر عمد تلقی شود، در میزان مجازات تفاوتی ندارد و بر طبق قوانین حدی مجازات اعمال می‌شود. اما مطلبی در خصوص مجازات آقای مرتضوی جالب توجه است، اینکه آقای مرتضوی تحصیلات حقوقی دارد و به قانون مجازات اسلامی به طور کامل مشرف است. بنابراین به طور کامل نسبت به مسئولیت ناشی از اظهارات خود آگاه است.»
احتمال دارد اعاده دادرسی صورت گیرد
نعمت احمدی درباره رسیدگی مجدد به پرونده مرتضوی بعد از نامه عذرخواهی به مردم سالاری می گوید: «در این مرحله دادگاه جدیدی تشکیل نمیشود. دادگاهی هم که تشکیل شد، مرحله تجدید نظر بود و به همان موضوعی رسیدگی میشود که در داگاه بدوی مطرح شده بود و سپس مرتضوی به حکم صادره اعتراض کرد. لذا این اعتراف فعلا درپرونده مرتضوی هیچ تاثیری ندارد.» او ادامه میدهد: «در دادگاه تجدیدنظر غیر از آنچه که در مرحله بدوی مورد حکم قرار میگیرد، حق رسیدگی به چیز دیگری وجود ندارد. لذا در این مقطع اتفاق خاصی نمی افتد.» احمدی معتقد است نامه عذرخواهی مرتضوی در واقع اعتراف به همه آن چیزهایی است که او در زمان رسیدگی به پرونده، انکار میکرد: «الان موقعیت جدیدی پیش آمده که باید اعاده دادرسی انجام شود. در واقع از نو باید دادگاه وارد رسیدگی این پرونده شود. آنهم بنا به درخواست اولیا دم. در واقع والدین کشته شده ها که آقای مرتضوی با نام شهید از آنها یاد میکند، باید دوباره درخواست اعاده دادرسی داشته باشند. اگر دیوان عالی قضایی پذیرفت، که باید بپذیرد، به شعبه هم ارز ارجاع میشود و تحقیقات مبتدی هم انجام نخواهد نشد. چون قبلا این تحقیقات انجام شده است و به این صورت پرونده دوباره رسیدگی میشود.»
گزارش : محبوبه شعاعی