بارکد، فیلمی که به گریه ها می خندد!

فیلم«بارکد» آخرین ساخته مصطفی کیایی است. با دیدن بارکد می شود خطر کرد و این ادعا را پیش کشید که کیایی نرم نرمک به سبکِ  بیان انحصاری اش  در سینما نزدیک می شود. در فیلم تازه او از مسئله هر روز اوج گیرنده خیانت تا پدیده خودکشی، رانت خواری و قاچاق مواد مخدر به چشم می آید که کیایی با  جادوی سینما و البته با چاشنی طنز آن ها را به تصویر کشیده است. فیلم ماجرای دو دله دزد ساده دل و دوست داشتنی است که برای گذران زندگی و سیر کردن شکم نامروت، درگیر انواع و اقسام  کلاهبرداری ها می شوند: از دزدی دفترچه خاطرات« داف» ها به قصد اخاذی بگیرید تا فروش مواد مخدر و حتی آدمکشی! دو جوانی که هریک به طریقی از مسابقه بی رحم زندگی جامانده اند و احساس خسران می کنند. قهرمانان ساده دل قصه در برابر ساختار ناعادلانه اجتماعی که ان ها را همانند لیموی فشرده ای به کناری انداخته، قیام می کنند اما، خام دستی ها و ضعف جبلی انها در مواجه با پیشامدها، موقعیت های کمیک فیلم را می سازند. خام دستی هایی که در اوج سکانس های خشن فیلم هم  قاه قاه  خنده تماشاگر را به آسمان می رساند! تسلط کیایی به خبرهای روز و بهره هوشمندانه ای که از کد های فرهنگی و تکیه کلام های رایج می برد، خصوصیتی است که سبب ساز نزدیکی تماشاگر و همراهی همدلانه با شخصیت های فیلمهایش می شود. شکستن روایت سرراست فیلم و درگیر ساختن بینندگان کم حوصله  و بدعادت شده در نظم بخشیدن به سکانس هایی که به صورت خطی (ابتدا، میانه ،پایان) به نمایش درنمی آیند  و صد البته تدوین قابل قبول فیلم نیز یکی دیگر از ویژگی های فیلم اخیر مصطفی کیایی است. کیایی در فیلم هایش به خوبی نشان داده که به زبان «آرگو» که می توان با اندکی ساده گیری از آن با عنوان زبان کوچه و بازار یاد کرد، آشنا است. زبانی که نشانگر مناسبات انسانی، موقعیت طبقاتی و انبان فرهنگی به کار گیرندگانش به شمار می آید. در فیلم های او شخصیت ها به معنای واقعی کلمه دیالوگ می گویند. کلمات و واژه ها جملگی با گوش و هوش تماشاگر آشنا است و بارها آن ها را از دوست و همسایه و سر و همسر شنیده است. گفت و شنود هایی که نه جملات قصارند و نه تئاتریکال  گفته می شوند. بارکد البته می تواند فیلم تلخی هم باشد چه، تماشاگر آن قدر در این فیلم با بغرنج های اجتماعی درگیر می شود که هر یک می تواند موضوع مطالعه و بررسی جامعه شناسان و مددکاران اجتماعی قرار گیرد. اما اگر این تعبیر مشهور را که «طنز یعنی خندیدن به گریه ها»، اساس بگیریم، می توان با جرات بر این ادعا پا فشاری کرد که فیلم بارکد از عهده کار به خوبی برآمده است و در این زمینه سربلند است. دلیل آن هم اینکه : بارکد فیلمی است سراسر بافته شده از موقعیت های تراژیِک و غم افزا که تماشاگر را به خنده وا می دارد! امری که به آسانی دستیاب نیست و نیازمند کاردانی فیلم ساز و حساسیت او به جهان اطرافش و موشکافی در احوال مردمان گوشت و پوست و خون داری است که آرزومندند و زجر می کشند.
گزارش:مهدی مال میر