عصر جدید در روابط ایران و طالبان

خبرگزاری فارس از ورود یک هئیت سیاسی طالبان به ایران خبر داده است. منبع فارس گفته است: «این هیئت از اعضای نمایندگی سیاسی طالبان در قطر می باشند که سرپرستی این هیئت را طیب آقا به عهده داشته و با مقامات امنیتی جمهوری اسلامی ایران در تهران ملاقات کرده است». در این خبر یادآوری شده که در نشست بیدرای اسلامی در تهران نیز محمد الله نعمانی وزیر تحصیلات عالی طالبان و شمس الدین پهلوان والی قبلی میدان وردک در زمان حکومت طالبان شرکت داشته اند.
 به گزارش پایگاه خبری فریادگر، پیشینه روابط ایران و افغانستان در زمان قدرت‎گیری طالبان، چنان پرتنش و خون‌آلود بوده که خوش‌بین‌ترین ناظران باور نمی‌کردند روزی شاهد اعلام نیمه‌رسمی برقراری رابطه میان ایران و طالبان باشند.
ماجرا به ۱۵ سال پیش باز می‌گردد، زمانی که طالبان در حال پیشروی در افغانستان بود. با نزدیک شدن طالبان به مزار شریف و بحرانی شدن اوضاع این شهر دیپلمات‌های کنسول‌گری ایران به وزارت امور خارجه وضعیت را گزارش می‌کنند، با این حال به اصرار یکی از مقامات ارشد وزارت امور خارجه، که به گفته برخی علاءالدین بروجردی بوده، آن‌ها در سفارت باقی می‌مانند. با سقوط مزار شریف، کنسولگری ایران به عنوان یکی از متحدان ائتلاف شمال و مخالفان سرسخت طالبان هدفی اساسی تلقی می‌شد. آن‎ها با یورش به سفارت، دیپلمات‌ها و خبرنگاران حاضر را به گلوله بسته و به شهادت می‌رسانند.
حکومت طالبان بر افغانستان توام با رشد کشت خشخاش و ترانزیت مواد مخدر و بالطبع ناامنی مرزهای شرقی ایران بود. پس تایید تلویحی حمله آمریکا به افغانستان توسط ایران بیراه نبود، تا این خطر دهه ۹۰ میلادی منطقه سرنگون شود. در سال‌های بعد هر از گاهی آمریکا برای افزایش فشارهای روانی بر ایران ادعای استفاده طالبان از خاک ایران را مطرح می‌کرد، ادعایی که چندان مستند نبود و کسی نیز آن را جدی نمی‌گرفت.
وقوف آمریکا به تبلیغاتی بودن ادعاهایش درباره روابط ایران و طالبان در دهه هشتاد شمسی احتمالا اصلی‌ترین دلیلی بود که اوباما در تابستان ۸۹ ایران را دعوت به مذاکره علیه دشمن مشترک خود، یعنی طالبان کرد.
اما ماجرای روابط ایران و طالبان از تابستان گذشته ابعاد تازه‌تری به خود گرفته است. در آن زمان برخی از جراید آمریکایی با ادعای گشایش دفتر سیاسی طالبان در زاهدان از آغاز روابط میان ایران و این گروه تندروی سلفی خبر می‌دادند. همچنین یک روزنامه روسی در تحلیلی مدعی اتحاد ایران و طالبان در مقابل دشمن مشترک، یعنی آمریکا شد.
این خبر با واکنش هر دو طرف روبرو شد. «سید اکبر آقا»، از مقامات بلندپایه سابق طالبان در مصاحبه با یک سایت پاکستانی گشایش دفتر از سوی طالبان در ایران را غیرممکن دانسته و گفته بود: «این امر مطلقاً غیرممکن است. طالبان در ایران دفتری افتتاح نخواهد کرد». از سوی دیگر محمد دهقانی، سخنگوی سفارت ایران در افغانستان با رد این قبیل اخبار، اظهار داشت دولت‌های خارجی در تلاش برای ایجاد منازعات منطقه‌ای و استفاده از آن به سود خودشان هستند.
ابهام و سوال پیرامون ارتباطات ایران و طالبان در اردیبهشت ماه سال جاری ابعاد تازه‌ای یافت. در هجدهم اردیبهشت ماه، سرهنگ حاجی زاده، فرمانده انتظامی شهرستان رودان خبر از دستگیری چهار عضو طالبان در این شهرستان داد. وی با اعلام این خبر افزود: «متهمان دستگیرشده در بازجویی‌های به عمل آمده اعتراف کردند که مدت چهار سال است به عضویت گروه طالبان درآمده‌اند و آموزش‌های نظامی را در افغانستان برای مقابله با حملات ناتو فرا گرفته‌اند».
در حالی که این خبر در رسانه‌های ایران منتشر شده بود، شبکه اطلاع‌رسانی افغانستان در بیست و یکم اردیبهشت، خبر از ورود یک هیئت سیاسی طالبان به ایران خبر داد. به گفته این شبکه خبری این هیئت که بر اساس برخی شایعات از اعضای دفتر سیاسی طالبان در قطر بوده اند، از نوزدهم اردیبهشت وارد ایران شدند.
این خبر در ایران به سکوت برگزار شد. اما حالا خبر ورود هیئت سیاسی طالبان به ایران را نه منابع افغان، که منابع نیمه رسمی ایران داده اند. ظاهراً فصل جدیدی از مناسبات منطقه‌ای در راه است.