دیپلماسی موثر در عصر دیجیتال

با حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید تغییرات چشمگیری را در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای شاهد هستیم که ره‌آوردهای مختلفی را در ارتباطات و تعاملات دول مختلف به ارمغان می‌آورد. در همین راستا رونق روزافزون تماس تلفن همراه سران کشورهای مختلف برای دسترسی هر چه سریع‌تر به دیدگاه‌های همتایان و در واقع ترجمان تاثیر رشد و سرعت دانش عصر دیجیتال در دیپلماسی کشورهای مختلف بیش از همه جلب توجه می‌کند به‌طوری که در سه ماه کلیدداری ترامپ در کاخ سفید ده‌ها تماس تلفنی در سطح رهبران اروپایی، آمریکایی و آسیایی و غیره را در موضوعات مهم بین‌المللی شاهد هستیم. در این زمینه ضرورت نقش آفرینی کشورمان از طریق پرزیدنت پزشکیان می‌تواند به موفقیت سیاست خارجی در عرصه‌های مختلف کمک شایان کند. در ادامه به نمونه‌هایی از دیپلماسی تلفن همراه اشاره می‌شود:
الف: بحران اوکراین
در عصر هوش مصنوعی؛ دیپلماسی جدید تلفن‌های همراه در انقلاب‌های ژئوپلیتیکی حرف خود را می‌زند و از زمان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، که برای پایان دادن به جنگ در اوکراین روی شتاب‌دهنده پا گذاشت، تلفن‌ها بیش از هر زمان دیگری از واشینگتن به پاریس، از لندن، کیف و حتی مسکو زنگ می‌خورند. امانوئل مکرون تقریبا هر روز با همتایان اوکراینی و آمریکایی خود صحبت می‌کند، همچنین فرکانس مشابه با نخست وزیر بریتانیا، کایر استارمر، فعال است. در واقع یک دیپلماسی جدید، مستقیم‌تر و خودجوش‌تر است که از تبادل نظر مکرر و سریع‌تر بین رهبران تشکیل شده است البته این گونه تعاملات جدید نیستند و احتمالا در اوج بحران‌ها مکرر بوده‌اند. اما این به شخصیت‌ها نیز بستگی دارد. در این مقطع دونالد ترامپ تماس‌های بدون واسطه را دوست دارد و از اولین دوره ریاست جمهوری خود (2017-2021) توانسته است با این روش ارتباط برقرار کند، به هر حال ارتباطات سرعت زیادی گرفته است. در واقع تغییر سرعتی وجود دارد که منجر به تغییر در ماهیت روابط می‌شود؛ البته در مورد دونالد ترامپ، به نظر می‌رسد دو تماس تلفنی او با ولادیمیر پوتین در ماه‌های فوریه و مارس 2025 میلادی که به تعبیر اروپایی‌ها، رئیس جمهوری روسیه را از انزوای خود از غرب خارج کرد، از یک روند دیپلماتیک سنتی پیروی کرده است.
ب: توافق اقتصادی یا جنگ تعرفه‌ها
دو سوی آتلانتیک
کایر استارمر، نخست وزیر بریتانیا و دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا یکشنبه گذشته تلفنی درباره یک توافق اقتصادی دوجانبه گفت‌وگو کردند که در بخشی از این گفت‌وگوها، نخست وزیر و رئیس جمهور ترامپ پیشرفت‌های انجام شده را بررسی کردند و در واقع بریتانیا در حال رایزنی با ایالات متحده بر یک توافقنامه رونق اقتصادی است که بر اساس قدرت مشترک تعهدات طرفین به امنیت اقتصادی است و سؤال مهم در مورد میزان و چگونگی اعمال تعرفه‌ها بر غول‌های فناوری آمریکایی از سوی انگلیس و به نوعی جنگ تعرفه‌هاست. همچنین در بین همسایگان دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا روز جمعه پس از اولین تماس تلفنی خود با نخست وزیر جدید کانادا مارک کارنی، لفاظی‌های خود در مورد همسایه‌اش را کاهش داده و اشاره‌ای به فرماندار ایالت 51 آمریکا وجود نداشته است و نخست وزیر کانادا به نوبه خود اعلام کرد که رهبر کاخ سفید امروز به حاکمیت کانادا احترام می‌گذارد.ترامپ از 3 آوریل نظام تعرفه‌ای 10 تا 50 درصدی را اعمال کرده است. ترامپ پس از تماس تلفنی‌اش گفته است فکر می‌کنم اوضاع بین کانادا و آمریکا بسیار خوب پیش خواهد رفت و تماس بسیار سازنده‌ای داشتیم و ما در بسیاری از چیزها توافق داریم. البته پس از آنکه ترامپ در اوایل این هفته تعرفه 25 درصدی بر خودروها و قطعات وارداتی را اعلام کرد، کارنی روز پنجشنبه گذشته پیشنهاد کرد که کشورش روابط اقتصادی متقابل خود با همسایه خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد، زیرا روشن است که ایالات متحده دیگر شریک قابل اعتمادی نیست. وی در عین حال آخرین تماس تلفنی با ترامپ را مثبت، صمیمانه، سازنده ارزیابی کرد و افزود ما امروز پیشرفت کردیم، اما این آغاز مذاکرات است و همان‌طور که ترامپ بیان کرد، توافق شد پس از انتخابات 28 آوریل کانادا، مذاکرات جامع را درباره یک رابطه جدید اقتصادی و امنیتی آغاز کنیم.
ج: رفقای قدیمی اردوغان و پوتین
این دو رهبر سابقه ریاستی مشابهی در دو کشور مهم محور اورآسیا دارند و علی‌رغم چالش‌ها و موانع گسترده روابط دو جانبه را به‌خوبی مدیریت کرده و در عین حال که ترکیه عضو ناتو است روابط اقتصادی با روسیه را پس از منازعه اوکراین از 16 میلیارد دلار به 60 میلارد دلار رسیده است.
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، طی یک تماس تلفنی برای حل و فصل بحران‌های منطقه‌ای با یکدیگر توافق کردند. از سویی ریاست جمهوری ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد که همکاری ترکیه و روسیه برای حل بحران‌های منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین اردوغان بار دیگر تاکید کرد که ترکیه آماده میزبانی مذاکرات صلح است. و به اقدامات حسن نیتی برای تضمین امنیت کشتیرانی تجاری در دریای سیاه به روند صلح کمک می‌کند و کشورش نیز به نوبه خود تمام تلاش‌های ممکن را انجام می‌دهد تا اجازه ندهد دریای سیاه به منطقه درگیری تبدیل شود. رئیس جمهوری ترکیه همچنین پس از استقرار یک قدرت جدید متحد آنکارا در دمشق، همکاری ترکیه و روسیه برای تضمین صلح پایدار و پایدار در سوریه را مهم دانست. همچنین اردوغان و پوتین بر لزوم تضمین وحدت، حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه تاکید کردند. و از طرف روسی با اعلام سخنگوی کرملین، دو رئیس‌جمهور به ویژه در مورد گفت‌وگوی روسیه و آمریکا برای دستیابی به راه حل مسالمت آمیز پایان درگیری در اوکراین و از سرگیری مجدد توافق در مورد دریای سیاه تبادل نظر کردند.
د: رفقای جدید در مسکو و ابوظبی
روابط روسیه و امارات متحده به‌ویژه پس از منازعه اوکراین سیر صعودی فوق‌العاده داشته و گفته می‌شود بیش از صد میلیارد دلار از روسیه به امارات رفته و این کشور به مقصد برتر گردشگری روس‌ها به‌جای قاره سبز تبدیل شده است. کاخ کرملین روز دوشنبه اعلام کرد، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، حاکم امارات متحده عربی گفت‌وگوی تلفنی داشته و که طی آن درباره همکاری در اوپک پلاس و مذاکرات روسیه و آمریکا در مورد اوکراین بحث و تبادل نظر شده است. کرملین بدون ارائه جزئیات بیشتر افزوده است روسای جمهور دو کشور ارزیابی مثبتی از سطح همکاری روسیه و امارات داشته و از هماهنگی نزدیک در گروه اوپک پلاس حمایت کردند چرا که دو کشور برای توافقات اوپک پلاس بسیار مهم هستند و نقشی حیاتی در تضمین ثبات بازار دارند. همچنین در این تماس رئیس‌جمهوری امارات حمایت خود را از گفت‌وگوی روسیه و آمریکا در مورد مناقشه اوکراین ابراز کرده و از رایزنی‌های روز دوشنبه در ریاض بین گروه‌های کارشناسی دو کشور استقبال کرده است؛ در عین حال که رئیس جمهوری پوتین از رئیس امارات به خاطر میانجیگری مبادلات زندانیان بین روسیه و اوکراین که آخرین مورد در 19 مارس رخ داد که هر یک از آنها 175 زندانی را تحویل دادند، تشکر کرد.