دیپلماسی‌آب ایران مقابل افغانستان قابل دفاع نیست

گروه سیاسی- مانیا شوبیری: خبرهایی نگران‌کننده درباره سد پاشدان در حوضه آبی هریرود به گوش می‌رسد و فعلا خبری از دیپلماسی آبی ایران نیست. نکته تلخ ماجرا اینجاست که مناقشات آبی ایران و طالبان به همینجا ختم نمی‌شود. وزارت انرژی و آب طالبان اعلام کرده که دورخیز برای سدسازی روی هریرود به سلما و پاشدان ختم نمی‌شود و ساخت دو سد تیرپل و گفگان نیز در دستور کار قرار دارد!
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،«فلاحت پیشه» نماینده پیشین مجلس‌شورای اسلامی با تاکید بر اینکه دیپلماسی آب ایران در قبال افغانستان قابل دفاع نیست تاکید دارد که ایران قویترین معاهدات دوجانبه در زمینه حقابه کشور از آبهای سطحی را با افغانستان دارد، و میتواند برای دریافت غرامت اقدام کند. وی در عین حال تاکید دارد که باید مراقب کمین‌گاه‌های طالبان بود و اجازه نداد که چالش‌های ایران با طالبان به چالش‌های ایدوئولوژی تبدیل شود.
وی در ادامه این گفت‌وگو اشاره ای نیز به نقشه جدید طالبان دارد و از اهمیت سفر عراقچی به افغانستان سخن می‌گوید. در ادامه مشروح گفت وگویی «مردم سالاری» با حشمت الله فلاحت پیشه را می‌خوانید:
حشمت الله فلاحت پیشه، رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در خصوص اقدامات افغانستان درباره آبگیری سد پاشدان در حوضه آبی هریرود با اشاره به اینکه دیپلماسی آب ایران در قبال افغانستان قابل دفاع نیست، گفت: در حالی که ایران قویترین معاهدات دوجانبه در زمینه حقابه کشور از آبهای سطحی را با افغانستان دارد، ولی متاسفانه می‌بینیم به ویژه از زمان سرکار آمدن طالبان، عملا هیچ توجهی به این موضوع نمی‌شود.
فلاحت‌پیشه با تاکید بر اینکه موضوع آب را باید در قالب یک بسته سیاسی در افغانستان دید، خاطر نشان کرد: این بسته سیاسی همواره به خاطر دخالت دستگاه‌های مختلف در سیاست خارجی با نقصان مواجه بوده است، ایران از یک سمت بیشترین هزینه را برای پذیرای از پناهندگان افغانستانی در کشور می‌پردازد ولی در سمت دیگه در زمینه معاهدات مربوط به آب با بی‌توجه مقامات طالبان مواجه است.
وی افزود: در شرایطی که ایران نتوانست حتی حق آبه کشور در حوزه سیستان و بلوچستان را از افغانستان بگیرد، بلافاصله افغان‌ها بحران‌های آبی را به سمت خراسان جنوبی گسترش می‌دهند، ولی با این وجود هنوز اقدام اساسی در این رابطه صورت نگرفته است.
بخشی از مافیای قاچاق در ایران ساکن هستند
فلاحت پیشه با تاکید بر اینکه ایران از ابزارهای زیادی برخوردار است، گفت: ایران برای این که مقام‌های افغان را مجبور کند که بیش از این به حقوق آبی ایران تخطی نکنند، در درجه اول باید سیاست‌های که به صورت نیم بند در موضوع اخراج افراد غیر مجاز از کشور صورت میگیرد را خیلی سریع‌تر انجام دهند؛ به ویژه اینکه متاسفانه بخشی از این مافیای قاچاق در ایران ساکن هستند. مافیای قاچاق انسان، قاچاق مواد مخدر، کالا و ... این مافیا باید در درجه اول از این مسیر برداشته شوند. وی با اشاره به اینکه ما با افغانستان مناسبات اقتصاد زبادی داریم گفت: به رغم اینکه مناسبات اقتصادی ایران بین دو تا سه و نیم میلیارد دلار در سال است، ولی بازهم نوساناتی را معمولا طرف افغانی ایجاد می‌کند که باعث می‌شود یکی از پرنوسان‌ترین مناسبات تجاری کشور از سمت افغانستان شکل بگیرد.
در زمینه آب ایران می‌تواند درخواست غرامت کند
فلاحت پیشه با اشاره به اینکه این بسته سیاستی را باید کامل دید، گفت: در زمینه آب ایران می‌تواند درخواست غرامت کند، با وجود معاهدات دوجانبه‌ای که با افغانستان وجود داره ایران می‌تواند درخواست غرامت کند، در این معاهدات ساز کار حقوقی و قانونی برای پیگیری حقوق ایران وجود دارد، این کار حتما باید صورت گیرد.
این نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه واقعیت دیگری هم وجود داره و آن این است که همه این شرایط را باید در یک مسیر پیش رفت که ایران وارد کمین گاه‌های که وجود دارد نشود؛ گفت: تحولات مرز افغانستان با پاکستان نشان داد که افغانستان به منطقه تنش و اقدامات ایذایی تبدیل شده و کشورهای همسایه از اینکه در این کمین گاه‌ها بیفتند پرهیز می‌کنند.
طالبان، افغانستان را به محل ایذا و اذیت کشورها تبدیل کرده است
وی افزود: همان زمانی هم که طالبان روی کار اومد و وارد کابل شد در توئیتی نوشتم که طالبان، افغانستان را به محل ایذا و اذیت کردن کشورها به ویژه ایران تبدل می‌کند و این موضوعی است که باید نسبت به آن پرهیز کرد. فلاحت پیشه با اشاره به اینکه در محاکم بین المللی ایران می‌تواند حقوق خودش را دنبال کند، گفت: قطعنامه‌ها و موافقت نامه‌های زیست محیطی که در دنیا شکل می‌گیرد متاسفانه ضمانت اجرایی ندارند، اما معاهدات دوجانبه ای که ایران در زمینه حق آبه دارد، قابلیت پیگرد و تامین خسارت را دارند. این کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال که هدف افغانستان از این سد سازی‌ها چیست، گفت: در دنیا امروز حکومت طالبان در افغانستان به رسمیت شناخته نشده و به همین دلیل عملا خودش را رها از هرگونه محاسبات بین‌المللی می‌داند و اینگونه سعی می‌کند خودش را اقتدارآمیز به کشورهای منطقه تحمیل کند. یعنی استفاده از اقدامات ایذایی برای تحمیل خودش به کشورهای منطقه.
باید از مسیرهای حقوقی و بسته سیاستی استفاده کرد
وی تاکید کرد: در چنین شرایطی معتقدم باید از مسیرهای حقوقی و بسته سیاستی استفاده کرد و ضررهای همسایگی با بازیگر متمرد را به حداقل رساند.
فلاحت پیشه در ادامه در پاسخ به این سوال که شنیده می‌شود ترکیه در ساخت سد پاشدان سرمایه گذاری کرده است، گفت: اطلاعاتی که ما داریم، اطلاعات کاملا موثقی نیست، اما به طور طبیعی ترکیه کشوری است که در سرمایه گذاری‌های مختلف عملا به گونه‌ای توام با پولشویی عمل می‌کند، در جاهای مختلف ما سرمایه گذاران ترک را می‌بینیم که با استفاده از شرایطی مانند تحریم، انزوا و ناامنی حضور دارند. امروزه رد پای پولشوی ترک‌ها را از لیبی و سودان گرفته تا سوریه و افغانستان می‌توان دید.
وی افزود: ترک‌ها از شرایط بحرانی، ضعف حاکمیت ملی و فقر مقررات بین المللی استفاده می‌کنند، الان در میان کشورهای منطقه بیشترین پولشویی را سرمایه دارهای ترکی صورت می‌دهند.
نقشه طالبان ریشه پاکستانی دارد
این کارشناس مسائل منطقه در ادامه این گفت‌وگو به انتشار نقشه جدید طالبان اشاره و تاکید کرد: من ریشه این نقشه را بیشتر تلاش پاکستانی دیدم تا افغانستان، یعنی در شرایط که پاکستان با مشکلات حل ناشدنی با اطالبان مواجه شده است، سعی می‌کند که عملا چالش طالبانی را در منطقه منتشر کند و مانع از تمرکز اقدامات ایذایی طالبان بر روی پاکستان شود، به هر حال مسئولیت شکل دهی و گسترش طالبان در دو مرحله ی اول و دوم بر عهده پاکستان است.
وی یادآور شد که در سال هزار سیصد هفتاد سه افسران اطلاعاتی محرمانه ارتش پاکستان و سازمان سیا امریکا و بخشی از کشورهای عرب منطقه در شکل گیری جریان طالبان نقش داشتند، که در دور اول ناکام بودند و به هر حال ما دیدیم که همدستی طالبان و القاعده باعث شد که امریکای‌ها عملا با طالبان دچار چالش شوند. فلاحت پیشه با بیان اینکه در مرحله دوم حتی ارتش پاکستان هم به گسترش طالبان در منطقه کمک کرد، گفت: در این شرایطی ما می‌بینیم که به روال گروه‌های سفلی طالبان هم دوستی پایداری با هیچ کشوری نداره و ببینیم که خیلی زود با پاکستان دچار مشکل شدند و حالا موضوع تحریک طالبان به بزرگترین چالش امروز پاکستان تبدیل شده است.
چالش‌های پاکستان، چالش‌های پاکستانی است
وی با تاکید بر اینکه نقشه منتشر شده بیش از اینکه ریشه افغانستانی داشته باشد، ریشه پاکستانی دارد گفت: هدف از انتشار این نقشه این بود که یک ادعای تحریک طالبانی را منتشر کند تا ایران را درگیره چالش‌های پاکستان کنند، به اعتقاد من چالش‌های پاکستان، چالش‌های پاکستانی است و ربطی به ایران ندارد. فلاحت پیشه با اشاره به اینکه چالش‌های ایران با طالبان نباید به چالش‌های ایدوئولوژی تبدیل شود، خاطر نشان کرد: ما چالش‌های در خصوص آب و مسائل دیگر داریم که راهکار آن راهکار ایدئولوژیک نیست، راهکارهای حقوقی و سیاستی وجود دارد که باید این راهکارها را در پیش گرفت.
وی در ادامه به سفر هفته آینده وزیر امور خارجه کشورمان به افغانستان اشاره کرد و گفت: دستور کار اصلی این سفرها و این دیدارها مشکلاتی مثل موضوع آب هست، به هرحال آقای عراقچی باید ضعف‌های گذشته کشور در حوزه سیاست خارجی را جبران کند.
بزرگترین اشتباه ما در برابر افغانستان
فلاحت پیشه با تاکید بر اینکه یکی از بزرگترین اشتباه سیاست خارجی ما در قبال افغانستان این بود که بدون اینکه طالبان حقابه ایران از هیرمند را بدهد، ایران اولین کشوری بود که سفارت افغانستان را به دولت غیر مستقر طالبان داد، گفت: این یک اقام مابه ازا بود، متاسفانه سیاست خارجی کشور از کارهای مابه ازا همواره آسیب دیده است.
وی با اشاره به اینکه حتما این سفر باید انجام شود و طبیعتا دستور کارهای جدی هم خواهد داشت، افزود: طالبان می‌داند که نمی‌تواند رابطه با ایران را وارد چالش کند، دلیل اصلی آن هم این است که توازن اقتصادی روابط ایران با طالبان بیش از نود و پنج درصد به سود ایران است. علاوه بر آن ایران پنج تا هشت میلیون مهاجر افغانستانی را در کشور در قالبی فرادولتی و در قالب انسانی در خود جای داده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در حوزه‌های مختلف ایران افغانستان سرمایه گذاری‌های مشترک مرزی دارد و اینکه مرز دو کشور دچار نقصان و کمبود نباشد به سود هر دو کشور است.