دیپلماسی متوازن، راه تحقق منافع ایران

گروه دیپلماسی: بحث درباره سیاست خارجی چهاردهم و حملات تند جبهه پایداری سوژه داغ روز دوم بررسی رای اعتماد مجلس به کابینه دولت چهاردهم بود.
درابتدای این جلسه،‌ ابراهیم رضایی پس از قرائت گزارش کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه عنوان کرد که این کمیسیون موافق حضور سید عباس عراقچی به عنوان وزیر امور خارجه است. مخالفان گزینه پیشنهادی وزارت امورخارجه با الفاظ تندی به برجام و کارنامه عملکرد عراقچی را به چالش کشیدند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،«محمدرضا احمدی»نماینده رشت در مجلس ضمن تاکید بر اینکه وزیر خارجه باید سوابق بسیار درخشان و اقتدار و صلابت داشته باشد،‌ با انتقاد از عملکرد عراقچی در زمان مذاکرات برجام گفت: در زمان مذاکرات برجام عزت ملی رعایت نشد؛ آمریکا از برجام خارج شد ولی ما در برجام ماندیم و به تمامی تعهداتمان عمل کردیم.
«محمدرضا صباغیان» نماینده مردم یزد در جلسه علنی دیروز مجلس و در جریان بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی کابینه دولت چهاردهم، به عنوان مخالف عباس عراقچی وزیر پیشنهادی امور خارجه گفت: بنده دولت چهاردهم را قبول دارم و از اکثر وزرا حمایت کردم. مخالفتم با آقای عراقچی از این بابت است که چطور شما به عنوان فردی کارکشته و صاحب تجربه در کنار آقای ظریف با همین ویژگی‌ها قرارداد برجام را امضا کردید که نتیجه‌اش به اینجا کشیده شده است. چرا قرارداد یکطرفه برجام را امضا و اجرا کردید که طرف مقابل از آن خارج شده و بعد هم اجرا نکند.
تندترین الفاظ هم مربوط به «امیرحسین ثابتی» بود؛ این عضو جبهه پایداری با بیان اینکه «عراقچی دیپلمات واقع بینی نیست»، اظهار کرد: «امضای کری تضمین است» را چه کسی گفت؟ اینکه ترامپ نمی‌تواند از برجام خارج شود چرا که ما طوری توافق کردیم که آنها نمی‌توانند از برجام خارج شوند را چه کسی گفت؟ کسی که امروز می‌خواهد از ما در مجلس رای اعتماد بگیرد.
وی در سخنانی به عنوان مخالف گفت: از برخی از عزیزانی که برای رای آوردن بعضی از وزرا از جمله آقای عراقچی بازی خطرناکی را آغاز کردند، گلایه مندم. مطرح می‌شود که یک نفری گفته که آقای عراقچی حتماً باید وزیر بشوند؛ این چه بازی خطرناکی است که شروع کردند و متوجه عوارض آن نیستند؟
ثابتی گفت: رهبری بارها گفتند که مجلس مستقل است و باید مستقل عمل کند؛ دیروز پیش یک عزیزی رفتیم و می‌گویند که به کل این وزرا رای دهید؛ این چه استدلالی است و از کجا می‌آید؟ اگر متوجه عوارض این موضوع هستید که مجلس را تعطیل کنید؛ خود رهبری مخالف این نگاه است اما عده‌ای برای اینکه بخواهند به زور موافق بتراشند شروع می‌کنند به بیان اخبار در گوشی که ۱۰۰ بار نیز تکذیب شده است. سال ۹۴ آقایان برای تبریک گفتن برجام از یکدیگر سبقت می‌گرفتند اما رهبری فرمودند که این تبریک گفتن‌ها معنا ندارد و هر کس به وظیفه خود عمل کند. خواهش من از همکاران این است که کاری نکنند که استقلال مجلس زیر سوال برود. در مذاکرات کنگره و سنا ابزار چانه زنی تیم مقابل بوده اما برخی از الان می‌خواهند مجلس شورای اسلامی را خلع سلاح کنند و پیش از آنکه فردی رای بیاورد برخی به اشتباه در حال فدا کردن مجلس به پای او هستند.
«میثم ظهوریانبا» هم با طرح این پرسش که آیا آقای عراقچی همچنان می‌خواهند که بخشی از نظام پیوند زدن زندگی مردم به اراده بیگانگان باشند یا رویکردشان تغییر کرده است؟ و افزود: ایشان اشاره کردند که من ظریف نیستم. به نظرم اتفاق خوبی است اما خوب است که این تفاوت صریحا مشخص شود که کجاها اختلاف دارند؛ چرا که در دوره سال ۹۲ تا ۱۴۰۰ ایشان تصویر مکمل آقای ظریف بودند.
البته عراقچی در مقابل منتقدین، حامیانی هم داشت. حجت الاسلام «احد آزادی‌خواه» با تاکید بر اینکه آقای عراقچی برنامه خوبی برای ۱۵ کشور همسایه و همسو دارد،‌ افزود: تقویت تعامل با چین و روسیه از دیگر برنامه‌های ایشان است. حمایت با تمام توان از محور مقاومت در برنامه‌های آقای عراقچی خواهد بود. مقابله جدی با سیاست‌های خصمانه رژیم صهیونسیتی نیز از این برنامه‌ها خواهد بود. مدیریت تخاصم را از آقای عراقچی شنیدیم و امیدواریم تبدیل به جریانی به نفع جمهوری اسلامی شود. قولی که آقای عراقچی دادند حمایت از قانون اقدام راهبردی بوده است که رهبر انقلاب فرمودند مردم را از سردرگمی نجات داد.
«هادی قوامی» گفت که رای بالای مجلس به وزیر پیشنهادی امور خارجه این پیام را به دنیا می‌دهد که مجلس کمک حال دولت بوده و زمینه‌های لازم برای مانع‌زدایی و دستیابی به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را فراهم می‌کند.
«منوچهر متکی» نماینده مردم تهران برای عراقچی سنگ تمام گذاشت. وزیرامورخارجه پیشین ایران با بیان اینکه آقای عراقچی تمام مسائل دیپلماسی ما و سیاست خارجی ما را می‌داند و اشراف دارد، افزود: من مذاکراتی از آقای عراقچی را خواندم. نه در بحث برجام فقط در روابط دو جانبه و برخی از کشورها که قاطعیت او در دفاع از منافع جمهوری اسلامی برخورد او و پاسخ او به نگاه مغرورانه برخی از خارجی‌ها برای من همیشه موجب افتخار بود. من در ملاقاتی که با کانادایی‌ها در مالزی با حضور ایشان داشتم و ملاقاتی که خود ایشان با برخی از مقامات کشورهای دیگر داشت نشان داد که او حافظ ارزش‌های این نظام است.
متکی تصریح کرد: در زمان انتخاب اعضای کابینه دولت شهیدرئیسی قویا از شهید «حسین امیرعبداللهیان» برای وزارت امورخارجه حمایت کردم و امروز هم قاطعانه می‌گویم که گزینه ای اصلح تر از عراقچی وجود ندارد.
تاکید بر تامین منافع ملی 
سرانجام عراقچی در مقام دفاع از برنامه‌هایش برای دستگاه دیپلماسی با گرامیداشت یاد و خاطره حسین امیر عبداللهیان وزیر پیشین امور خارجه، برنامه‌های خود برای تحقق ماموریت‌های ترسیم شده را تشریح کرد و گفت: اول، به برکت مولفه‌های قدرت در عرصه‌های مختلف،‌ اکنون «تراز راهبردی ایران» در منطقه و فرامنطقه ارتقاء فوق العاده ای یافته است. دستگاه دیپلماسی باید این دستاورد را پاس بدارد، بر آن بیفزاید و فرصت‌های حاصل از آن را در جهت تامین منافع، امنیت ملی و پیشرفت اقتصادی، کشف و به ثروت ملی تبدیل کند.
وی در تشریح دومین محور برنامه کاری خود گفت: برای تولید ثروت، سیاست خارجی باید در مدار پیشرفت اقتصادی کشور قرار گیرد و همسو با اهداف برنامه هفتم توسعه حرکت کند. بدین منظور، تمامی ظرفیت‌های دیپلماسی برای کسب سهم شایسته از بازارهای جهانی، گشایش مسیرهای جدید، مانع‌زدایی، تسهیل‌گری و امیدبخشی به فعالان اقتصادی اعم از دولتی و خصوصی به کار گرفته خواهند شد.
وزیر پیشنهادی امور خارجه وضعیت مرزها را به عنوان سومین محور برنامه کاری خود عنوان و در تشریح این محور اظهار کرد: مرزهای ما ضامن امنیت و آرامش ما هستند. در امتداد سیاست همسایگی بلاواسطه، و تلاش برای به حداقل رساندن اختلافات و پیونددهی زیرساختی با همسایگان در حوزه‌های مختلف، «دیپلماسی مناطق مرزی» را به عنوان ابتکاری جدید با بهره گیری از ظرفیت شهرها و استان‌های مرزی، پیش خواهیم برد. نقش و مشارکت مقامات محلی و نمایندگان محترم استان‌های مرزی در این مسیر برجسته خواهد بود.
دیپلماسی فعال مقابل حوادث جهانی
عراقچی در ادامه و تبیین راهکار چهارم برنامه خود عنوان کرد: سیاست خارجی ما باید حضور فعال و اثرگذار در برابر امواج و حوادث منطقه ای و جهانی داشته باشد. این وظیفه ای است که مقام معظم رهبری در سخنرانی روز تنفیذ بر ما تکلیف فرمودند. وزارت امور خارجه دولت چهاردهم کنشگرانه، فعالانه و اثرگذار به ایفای نقش در عرصه‌های منطقه ای و جهانی خواهد پرداخت و هرگز منفعل نخواهد بود.
وی حسن همسایگی را به عنوان پنجمین محور کاری خود مطرح و تاکید کرد: سیاست حسن همسایگی همچنان با قوت به پیش خواهد رفت و تلاش می‌شود فرصت‌های عظیم سیاسی و اقتصادی در حوزه همسایگان به ثمربخشی منجر شوند.
وزیر پیشنهادی امور خارجه اظهار کرد: چین، روسیه و دیگر کشورهایی که در زمان سختی و تحریم همراه ما بوده‌اند، قدرت‌های نوظهور و عرصه‌های جدید در آفریقا، آمریکای لاتین و شرق آسیا در اولویت روابط خارجی دولت چهاردهم قرار دارند.
عراقچی در مورد مناسبات با اروپا هم گفت: اگر اروپا رفتارهای نادرست و خصمانه خود را نسبت به جمهوری اسلامی ایران اصلاح کند، در فهرست اولویت‌های ما قرار خواهد گرفت و بالاخره، سیاست ما در مورد آمریکا، سیاست «مدیریت تخاصم» خواهد بود و نه «رفع تخاصم».
خنثی سازی تحریم‌ها
وی در تبیین ششمین محور کاری خود تصریح کرد که در رابطه با تحریم‌ها، سیاست ما بر اساس فرمایش مقام معظم رهبری در دیدار اخیر با نمایندگان محترم مجلس، متوجه خنثی سازی تحریم‌ها، و همزمان تلاش برای رفع آنها است. سیاست خارجی در زمینه خنثی سازی و بی اثرسازی تحریم‌ها در خدمت دولت خواهد بود.
عراقچی هم‌چنین حال گفت که وزارت امور خارجه از تکلیف دیگر خود برای برطرف کردن تحریم‌ها نیز غفلت نخواهد کرد و با بهره گیری از تجربیات گذشته، در انجام این تکلیف نه تعجیل خواهد شد و نه به دام مذاکرات فرسایشی خواهیم افتاد.
وزیر پیشنهادی امور خارجه تاکید کرد: در کمال دقت و امانت، و با استفاده از مجموعه توان سیاسی، فنی و حقوقی کشور، برای رسیدن به بهترین توافق تلاش خواهیم کرد، و بدیهی است که در هر مرحله «فصل الخطاب» مواضع قطعی نظام، قوانین مجلس و تدابیر و ارشادات مقام معظم رهبری خواهد بود.
راه را گم نخواهیم کرد
وزیر پیشنهادی امور خارجه در تشریح محورهای برنامه کاری خود در صورت کسب رای اعتماد گفت: «دیپلماسی مقاومت» که برگرفته از «مکتب مقاومت» و محصول رشادت‌های شهید قهرمان حاج قاسم سلیمانی در طراحی «محور مقاومت» است، در کانون توجه سیاست خارجی دولت چهاردهم قرار خواهد داشت.
عراقچی تاکید کرد: ما راه را گم نخواهیم کرد و حمایت بی دریغ، پیوسته و همه‌جانبه از آرمان فلسطین و مقاومت لبنان، و دیگر جنبش‌های مقاومت که در مبارزه با سیاست‌های ظالمانه و جنایتکارانه ی رژیم صهیونیستی هستند، در راس برنامه‌های ما قرار خواهد داشت. وی افزود: دولت چهاردهم، تمامی ظرفیت‌های سیاسی و دیپلماتیک خود را برای شناساندن اهداف محور مقاومت به افکار عمومی جهانی، جلب حمایت کشورهای منطقه، و به رسمیت شناخته شدن بازیگران محور مقاومت در صحنه بین‌المللی به عنوان جنبش‌های مردمی و آزادی‌بخش، به‌ کار خواهد گرفت.
وزیر پیشنهادی امور خارجه اظهار کرد: همه ما سخنرانی شمر زمانه و قصاب غزه را در کنگره آمریکا دیدیم. تشویق طولانی یک جنایتکار جنگی در واشنگتن و کف زدن‌های پی در پی باید درس‌آموز همه کسانی باشد که اندکی به آزادی خواهی و ادعاهای واهی حقوق بشری ایالات متحده امریکا خوشبین هستند.
به گزارش ایسنا، این بخش از صحبت‌های عراقچی مورد استقبال جمعی از نمایندگان مجلس قرار گرفت و آنها با سر دادن سوال شعار مرگ بر اسرائیل از اظهارات وزیر پیشنهادی امور خارجه استقبال کردند.
عراقچی اضافه کرد: صحنه حضور نخست وزیر رژیم صهیونیستی در کنگره آمریکا نشان داد که نبرد ما با نظام سلطه نبردی دائمی است و ذره‌ای نمی‌توان به غیر از خود، متکی و یا حتی امیدوار بود. باید باور داشت که با دشمنان قسم خورده‌ای سر و کار داریم که نه تنها کودکان و زنان و مردان بی‌گناه را قتل عام می‌کنند، بلکه انسانیت و شرافت را هم به مسلخ می‌برند و ابایی ندارند که در برابر دادگاه تاریخ و قضاوت جهانی بایستند و بی شرمانه برای جنایت و جنایتکار کف بزنند.
داستان مفصل برجام
وی در ادامه به بیان توضیحاتی درباره اظهارات نمایندگان مجلس پرداخت و گفت: برجام هر چه که بود این نکته را نمی‌توان از نظر دور داشت که وقتی رئیس جمهور فعلی آمریکا آقای بایدن سر کار آمد و درخواست کرد که آمریکا به برجام بازگردد و برجام احیا شود تصمیم نظام این بود که با حفظ مواضع قطعی نظام و در چارچوب اقدام راهبردی به این درخواست پاسخ داده شود؛ لذا در فروردین ۱۴۰۰ مذاکرات احیای برجام در چارچوب مواضع قطعی نظام که خود مقام معظم رهبری مشخص فرمودند آغاز شد؛ وقتی که آمریکا اظهار تمایل کرد که به برجام بازگردد مقام معظم رهبری در سخنانی عمومی شروطی را گذاشتند و خود ایشان از آن شروط به عنوان مواضع قطعی نظام یاد کردند که معروف شد به مواضع قطعی نظام و قانون اقدام راهبردی نیز همان زمان تصویب شده بود. وزیر پیشنهادی امور خارجه افزود: وقتی که من در فروردین ۱۴۰۰ مذاکرات احیای برجام را طراحی کردم، در چارچوب مواضع قطعی نظام و با توجه به قانون اقدام راهبردی بود. من نظر و پایبندی عملی خود را نه الان بلکه در فروردین ۱۴۰۰ به قانون اقدام راهبردی نشان دادم. مذاکرات احیای برجام که ۶ دوره از آن را من انجام دادم در چارچوب قانون اقدام راهبردی و در چارچوب مواضع قطعی نظام صورت گرفت؛ در دور دوم آن مذاکرات مقام معظم رهبری خطاب به من و تیم مذاکره کننده در یک سخنرانی عمومی فرمودند که حسبنا الله بگویید و جلو بروید.
عراقچی تاکید کرد: بنابراین سیاست ما همچنان همان خواهد بود؛ سیاست احیای برجام توسط دولت شهید رئیسی ادامه پیدا کرد و مذاکرات ناتمام من توسط برادر عزیزم دکتر علی باقری در دولت شهید رئیسی ادامه پیدا کرد و هنوز نیز به گفته وزارت امور خارجه در طول این سال‌ها همچنان ادامه داشته و دو مرتبه تا مرز توافق نهایی پیش رفته و به دلایلی که من مطلع نیستم انجام نشده است. 
تقریباً همین دو ماه پیش بود که وزارت خارجه جمهوری اسلامی هم بیانیه مشترکی در وین با دو کشور چین و روسیه امضا کردند و آمریکا را به بازگشت به برجام دعوت کردند.
پاسخ عراقچی به حمله ثابتی
وی با اشاره به انتشار ویدئویی از یکی از گفت‌وگوهای تلویزیونی خود از مانیتورهای مجلس حین بیان اظهارات امیرحسین ثابتی نماینده مردم تهران در مخالفت با او گفت: این فیلمی که از بنده نشان داده شد برای من خیلی جای تعجب بود چرا که سند افتخار من است؛ در جمله آخری که در این فیلم به کار بردم، گفته‌ام که ترامپ توان از بین بردن برجام را ندارد و نگفتم که ترامپ از برجام خارج نمی‌شود و همین اتفاق هم افتاد؛ وقتی آمریکا از برجام خارج شد دو مرتبه تلاش کردند و به شورای امنیت قطعنامه بردند تا برجام را از بین ببرند اما در هر دو بار شکست خوردند؛ سابقه نداشته که آمریکا در شورای امنیت قطعنامه‌ای برده باشه و با ۱۳ رای مخالف و دو رای موافق شکست خورده باشد و این موضوع دو مرتبه تکرار شد. بنابراین مذاکره برای رفع تحریم‌ها در هر شکل و قالبی که باشد سیاست جمهوری اسلامی ایران بوده است و در دولت شهید رئیسی نیز ادامه پیدا کرد.
وزیر پیشنهادی امور خارجه ادامه داد: مجموعه مذاکراتی که برای رفع تحریم‌ها بود الان نیز در فرمایش رهبری در دیدار نمایندگان مجلس وجود دارد؛ ایشان به صراحت فرمودند که اولویت ما خنثی‌سازی تحریم‌ها است ولی ما می‌توانیم تحریم‌ها را با استفاده از ابزارهای شرافتمندانه رفع کنیم؛ بنابراین این تکلیف وزارت امور خارجه دولت چهاردهم خواهد بود.
ماموریتی که ایشان تعریف فرمودند که مذاکرات رفع تحریم‌ها با ابزارهای شرافتمندانه و به شکل عزتمندانه و شرافتمندانه پیگیری شود و ما ان‌شاءالله این را طراحی خواهیم کرد و همانطور که در کمیسیون‌ها قول دادم این کار را با تعامل و همفکری مجلس محترم شورای اسلامی قطعاً انجام خواهیم داد و قبل از اینکه اقدامی صورت بگیرد به یک اجماع و درک مشترک خواهیم رسید. عراقچی همچنین گفت: درباره برادر عزیزم شهید فخری زاده مسائلی ذکر شد؛ من تا مدت‌ها بعد از شهادت عزادار ایشان بودم چرا که ما در برجام از نزدیک با هم کار کردیم و هیچکس با شهید فخری‌زاده به اندازه من در مذاکرات برجام محشور نبود؛ نمی‌خواهم و نمی‌توانم وارد جزئیات آن شوم ولی همان مدال و نشانی که ما گرفتیم شهید فخری‌زاده هم گرفت اما به دلیل ماهیت و شرایط کارش در اتاق پشتی.
وی با بیان اینکه من به همه منتقدینی که سوالاتی را مطرح کردند احترام می‌گذارم و آماده هستم که با منتقدین محترم حتماً تعامل داشته باشیم، خطاب به امیرحسین ثابتی نماینده مجلس که در مخالفت با او سخن گفت، اظهار کرد: آقای ثابتی! من نمی‌گویم که مرگ بر وطنی که هم وطنم عراقچی است بلکه می‌گویم جانم فدای وطنی که به منتقد دولت اجازه می‌دهد بدون لکنت صحبت کند و حتی ولایت پذیری مجلس را زیر سوال ببرند؛ من به همه منتقدان خود احترام می‌گذارم.