مصلاي تهران پس از 35 سال هنوز نيمه کاره است

گروه سياسي – خاطره ميرزا: نماز عيد فطر امسال هم در مصلاي نيمه کاره تهران برگزار شد؛ همچون تمام سه دهه گذشته که مصلاي تهران، همچنان نيمه کاره، ميزبان نمازگزاران عيد فطر بوده است. پرسش اينجاست که بودجه ساخت و تکميل مصلاي تهران چگونه هزينه شده که بعد از بيش از سه دهه، اين سازه بزرگ، همچنان نيمه کاره است؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،در اواخر سال 1400، کميسيون تلفيق مجلس شوراي اسلامي ‌به منظور تکميل مصلاهاي نيمه کاره کشور، قرارگاه سازندگي خاتم الانبياء(ص) را موظف کردند، نسبت به تکميل و تحويل مصلاهاي سراسر کشور اقدام کند و براين اساس يک‌ هزار ميليارد تومان براي مصلاهاي سراسر کشور و يک‌ هزار ميليارد تومان نيز براي مصلاي تهران از محل بند (ي) تبصره يک اختصاص يافت. همان زمان اعلام شد هزينه کرد اين اقدام پس از تاييد سازمان مديريت و برنامه‌ريزي کشور و در قبال نفت خام به نرخ رسمي‌صادرات نفت در مکان‌هاي مورد نظر قرارگاه، تحويل مي‌شود و درآمد اين بند از طريق تهاتر نفت خام با قرارگاه خاتم الانبياء(ص) تسويه خواهد شد.
علي نبيان معاون وزير راه و شهرسازي در اواخر بهمن ماه 1400 در گفت‌وگو با ايلنا گفته بود: در حال حاضر فاز يک مجموعه مصلاي حضرت امام در حال ساخت است و پيشرفت فيزيکي حدود 80 درصدي دارد. کار بر روي قسمت گنبدخانه مصلا و ايوان در حال انجام بوده و بتن‌ريزي ايوان به اتمام رسيده‌ است. اگر منابع مورد نظر تامين شود فاز يک و 20 درصد باقيمانده تا دو سال آينده تکميل مي‌شود. 
اين وعده معاون وزير راه و شهرسازي بدين معناست که فاز اول مصلاي تهران بايد تا اسفند ماه امسال (1402) تکميل شود اما طي يک سال اخير گزارش جديدي درباره روند اجراي پروژه و هزينه کرد آن ارائه نشده است و مشخص نيست آن هزار ميليارد توماني که براي تکميل مصلاي تهران در سال گذشته در نظر گرفته شده بود، چه ميزان تخصيص يافته و چگونه هزينه شده است.
داستان 40 ساله ساخت مصلاي تهران
در سال 1361 اقدامات اوليه براي ساخت مصلايي بزرگ در تهران آغاز شد و زمين‌هاي منطقهٔ عباس‌آباد تهران، که قبل از انقلاب قرار بود مرکز تفريحي و اداري تهران باشد، به عنوان منطقه‌اي مناسب براي ساخت اين مصلا برگزيده شد. پس از سالها بررسي و فراخوان طراحان براي ارائه طرح مصلا، در نهايت طرح دکتر سيدپرويز مؤيد عهد به عنوان طرح ساخت «مصلاي امام خميني تهران» انتخاب شد. او که فارغ التحصيل رشته‌هاي معماري و شهرسازي از دانشگاه سوربن و داراي دکتراي افتخاري معماري از دانشگاه سوربن فرانسه بود، علاوه بر مصلاي تهران، طراحي‌هاي ديگري همچون محوطه نمايشگاه بين المللي تهران، طرح مرمت و بازسازي و تزئينات کاخ گلستان، طرح معماري فرودگاه آبادان و طرح يک مجتمع عظيم مسکوني در فرانسه را نيز در کارنامه دارد. البته کار ساخت مصلاي تهران آنقدر طول کشيد که معمار آن، نتيجه طرح خود را نديد و دکتر مويدعهد، در سال  1394 در سن 86 سالگي درگذشت. مصلي 14 گلدسته به نشانه چهارده معصوم، 12 صحن به نشانه دوازده امام و 5 ورودي به نشانه پنج تن آل عبا دارد. ارتفاع ايوان بزرگ مصلي 72 متر به عدد شهداي کربلا و ارتفاع گنبد مسجد جامع 63 متر به عدد سال‌هاي عمر محمد پيامبر اسلام است. سازه ايوان بزرگ مصلي 110 متر دهانه و 110 متر طول دارد. همچنين ارتفاع سازه اين بنا نيز 80 متر است که ساخت آن در سال 90 شروع شد و پس از 6 سال نماينده پيمانکار آن اعلام کرد که اجراي کامل طرح حدود 30 ماه به طول مي‌انجامد. اما با گذشت بيش از سه سال از آن وعده دوم، هنوز ايوان تکميل نشده است!
مصلايي که قرار بود ساده باشد!
تشريفات مصلا و هزينه سنگين اجراي آن انتقادات فراواني در پي داشته است. در پي نامه اي که آيت الله خامنه اي و حجت الاسلام‌هاشمي‌رفسنجاني رييس جمهور و رييس مجلس وقت کشور به امام خميني (ره) درباره ضرورت ساخت مصلا نوشته بودند، ايشان روز 23 آبان 1367 در پاسخ به آن نامه ضمن موافقت با ساخت مصلا نوشتند: «سادگي مصلا بايد يادآور سادگي محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد. و شديداً از زرق و برق ساختمانهاي مساجد اسلام امريکايي جلوگيري شود.» (جلد 21 صحيفه امام خميني (ره)، از صفحه 188 تا صفحه 189)
البته هيچگاه آمار رسمي‌از ميان هزينه‌هاي صورت گرفته براي ساخت مصلا در سه دهه اخير اعلام نشده و صرفا مي‌توان از لابلاي برخي خبرها شواهدي درباره ميزان هزينه‌ها پيدا کرد. يک سال پيش، مديرعامل سازمان مجري ساختمان‌ها و تاسيسات عمومي‌و دولتي درباره ميزان اعتبارات اختصاص يافته به پروژه مصلا در طول دهه‌هاي گذشته گفته بود: «ساخت مصلاي تهران از سال 1387 به سازمان مجري ساختمان‌ها و تاسيسات عمومي‌و دولتي ابلاغ و محول شده و به همين دليل بايد عدد دقيق هزينه ساخت مصلا در طول سال‌هاي قبل‌تر از تاريخ واگذاري احصا کرد.» هرچند پس از آن هم اعداد دقيقي درباره هزينه ساخت و تکميل مصلا اعلام نشد.
در سال 91 مديرعامل وقت مصلا بودجه مورد نياز آن سال مصلا را 200 ميليارد تومان عنوان كرده و گفته بود:» البته تاكنون تنها 32 ميليارد از اين اعتبار تامين شده است.» همان زمان عليزاده معاون وزير مسكن و شهرسازي در گفت‌وگو با ايسنا اعتبار استفاده شده از سال 85 (از زمان تحويل اين پروژه به مسكن و شهرسازي) تا‌ سال 91 (يعني 6 سال) را كمتر از 200 ميليارد تومان عنوان كرد. آن زمان اعلام شده بود اگر تامين مالي پروژه انجام شود، مصلا تا سال 93 تکميل مي‌شود اما اين اتفاق رخ نداد؛ هرچند هيچگاه آمار دقيقي از ميزان نياز مالي مصلا اعلام نشده است.
ساخت مساجد مشابه چقدر طول کشيد؟
مصلاي تهران در شرايطي بيش از 35 سال است نيمه کاره مانده که مسجد شيخ زايد ابوظبي، فقط در ده سال تکميل و در سال 1386 افتتاح شداين مسجد بعد از مسجد الحرام و مسجد النبي سومين مسجد بزرگ جهان و يکي از جاذبه‌هاي گردشگري امارات است. مسجد شيخ زايد ابوظبي به ارزش پولي سال 90، با هزينه 700 ميليارد تومان تکميل شد اما همان زمان مسئولان در ايران اعلام کردند براي تکميل مصلاي تهران ، فقط براي 5 سال آينده اش 850 ميليارد تومان ديگر نياز دارند و اين، جداي از صدها ميليارد توماني است که تا آن زمان براي اين پروژه هزينه شده بود.  مسجد شاه فيصل در اسلام آباد، پايتخت پاکستان هم که يکي از بزرگترين و مشهورترين مساجد دنياست تنها ظرف ده سال ساخته شد. ساخت مسجد در سال 1976 آغاز شد و ده سال بعد افتتاح شد. اما پروژه فرسايشي ساخت مصلاي تهران همچنان ادامه دارد.