آیا اینترنت ملی،به مفهوم جزیره‌ای مستقل از دنیای ارتباطات است؟

گروه اجتماعی - جواد سازگار: چین، کوبا، کره شمالی و روسیه؛ این فهرست کشورهایی است که شهروندانشان به جای دسترسی به اینترنت جهانی، اینترنت ملی دارند؛ و البته حالا این نگرانی برای مردم شکل گرفته که دسترسی به اینترنت جهانی قرار است قطع شود و ما هم فقط به اینترنت ملی دسترسی داشته باشیم؛ جزیره ای مجازی در دهکده جهانی!
به گزارش مردم سالاری آنلاین، اینترنت ملی چند سالی است که آرزوی اصلی اصولگرایان بخصوص طیف تندرو آنهاست که فضای مجازی باعث شده دسترسی مردم به اطلاعات و اخبار از کانال‌هایی خارج از دسترس و سانسور آنها فراهم شود. فیلترینگ شبکه‌های مختلف اجتماعی، تلاش برای فیلترینگ قانونی در قالب طرح‌هایی مثل صیانت و در کنار آن تلاش برای کوچ مردم به شبکه‌های مجازی داخلی، بخشی از برنامه دراز مدت آنها برای جزیره ای کردن دسترسی‌های مجازی مردم و قطع ارتباط با اینترنت جهانی است. این کار البته زیرساخت‌هایی می‌خواهد که فراهم نبودنش مشکل اصلی حامیان اینترنت ملی است. اما در روزهای اخیر خبری باعث شد که این تصور پیش آید که اقدام برای قطع کامل دسترسی مردم به اینترنت جهانی در شرف انجام است و از آغاز هفته آینده این اتفاق خواهد افتاد.
برخی رسانه‌ها چند روز پیش خبر دادند که «شاپرک» (شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت بانکها) با انتشار نامه‌ای از پرداخت‌یارها خواست تا در سریع‌ترین زمان ممکن دامنه خود را از دات‌کام به دات‌آی‌آر انتقال دهند. هرچند شاپرک دلیل انتشار این نامه را خطر احتمالی مسدود شدن دامنه‌های دات‌کام به دنبال تحریم‌ها اعلام کرد، اما به‌نظر می‌رسد شرکت‌های پرداخت‌یار رویکرد متفاوت‌تری نسبت به این موضوع دارند؛ به عقیده آنها با این درخواست شاپرک شائبه بسته شدن کامل اینترنت بین‌المللی و توسعه اینترنت ملی به وجود آمده است. با این حال کمتر از ۲۴ ساعت پس از انتشار این نامه، شاپرک اعلام کرد که این تصمیم به معنی از دسترس خارج شدن اینترنت نیست و الزامی‌هم برای حذف دامنه دات‌کام وجود ندارد؛ تنها الزام موجود این است که این شرکت‌ها دامنه دات‌آی‌آر را در اختیار داشته باشند تا در صورت ایجاد اختلال روی دامنه‌های دات‌کام بتوانند از گزینه جایگزین استفاده کنند.
روزنامه دنیای اقتصاد در همین راستا با یک عضو هیات‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران گفت‌وگو کرده و به نقل از او نوشته است: به نظر نمی‌رسد در جهان کسی در این حد بیکار باشد که دامنه دات‌‌کام را روی ایرانی‌ها ببندد. ما از این نظر مشمول تحریم نیستیم. به نظر می‌رسد احتمال بسته شدن دامنه دات‌کام از داخل کشور باشد. با اخذ این تصمیم یک قدم دیگر به جزیره‌ شدن و اینترنت ملی نزدیک می‌شویم.
از سوی دیگر تاکید رئیسی در سی ام آذرماه بر ضرورت «راه‌اندازی هرچه سریع‌تر» اینترنت ملی احتمال قطع اینترنت جهانی برای کاربران ایرانی را تشدید کرد.
در جلسه شورای‌عالی فضای مجازی که عصر سه‌شنبه به ریاست سید ابراهیم رئیسی برگزار شد، سند ضوابط و شرایط انتشار محتوا در رسانه‌های اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت و پس از طرح دیدگاه‌های اعضا مقرر شد این سند برای اصلاح و تکمیل به کمیسیون معین شورا ارجاع شود. در این جلسه همچنین گزارشی از آخرین وضعیت شبکه ملی اطلاعات ارائه شد و رئیس جمهور تاکید کرد راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات از اولویت‌های فضای مجازی است که باید با جدیت پیگیری و هر چه سریع‌تر راه‌اندازی شود.
با این حال روز گذشته محمد احسان خرامید، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی‌وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در پاسخ به سوال پیرامون شایعات فضای مجازی مبنی بر ملی شدن اینترنت از سوم دی ماه، گفت: هر ماه شایعات و حرف‌هایی مبنی بر ملی شدن اینترنت در کشور مطرح می‌شود و هیچ وقت هم چنین اتفاقی رخ نداده است و اصلا چرا باید این کار انجام شود؟
در همین روز عیسی زارع پور وزیر ارتباطات که تقریبا کاری به کار اینترنت ندارد، در پاسخ به خبرگزاری دانشجو به طور استتثنایی درباره وضعیت اینترنت در کشور سخن گفت و از رفع اختلالات جزیی اینترنت در کشور خبر داد! زارع پور گفت: اولویت‌های بومی‌سازی تجهیزات و زیرساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری مورد نیاز در کشور را اعلام کردیم. در بحث سخت افزار به ویژه تجهیزات شبکه، اتفاقات خوبی افتاده ما حتی صادرات هم داشتیم. یک فراخوان داده ایم برای سیستم عامل که ظرفیت‌های داخل کشور شناسایی شده و پای کار بیایند تا بتوانیم نیاز کشور را رفع کنیم. اختلالات جزئی در اینترنت داشتیم، ولی الان برطرف شده می‌توانید تست کنید مشکل خاصی وجود ندارد.
اینترنت ملی چیست؟
اینترنت ملی درواقع نوعی پلتفرم بسته است که بر مبنای پروتکل‌های اینترنتی کار می‌کند. دولت هر کشور برای نظارت بر اطلاعات و داده‌هایی که درون شبکه مبادله می‌شوند، از این پلتفرم به جای اینترنت جهانی استفاده می‌کنند. معمولا این نوع اینترنت دارای خدمات محدودی است که جایگزین سرویس‌های خارجی مانند، سرویس ایمیل، موتور جستجو، شبکه‌های اجتماعی و موارد مشابه می‌شود. اینترنت ملی جهت به وجود آمدن پایه‌هایی مناسب و بادوام برای شبکه اینترانت در ایران طراحی شده است. طبق گفته مسئولان، قرار بر این است که اینترانت ملی ایران جلوی خروج درخواست‌های دسترسی از مراکز داده درون کشوری را بگیرد.
درواقع این درخواست‌ها را از طریق ارتباط امن و خصوصی، درون یک شبکه داخلی پردازش می‌کنند. با این حال گمانه زنی‌های زیادی در ارتباط با اینترانت وجود دارد که هنوز به شکل دقیق فواید آن را اعلام نکردند.
مسئولان ادعا می‌کنند قرار نیست با این طرح، ارتباط با اینترنت جهانی قطع شود. دسترسی اینترنت ملی به سایت‌های داخلی قرار است با سرعت بیشتر و قیمت کمتر انجام شود.
اما در اینترنت ملی، ممکن است صاحبان سایت‌ها به علاوه‌هاست آن‌ها، درصورت استفاده از سرورهای داخلی شناسایی شوند. بنابراین، این افراد نسبت به ارائه اطلاعات و خدمات خود به کاربرانشان مسئول هستند و باید تابع قوانین داخلی کشور باشند. همچنین شرکت‌ها نیز باید از دیتا سنترهای ایرانی استفاده و اقدام به ثبت آدرس آی‌پی خود کنند.
برخی از موافقان این طرح معتقدند که در صورت قطع شدن ارتباط با اینترنت جهانی، می‌توان از این طرح برای استفاده از پیامرسان‌ها و وب‌سایت‌های داخلی کشور استفاده کرد. اتفاقی که در آبان ماه سال 98 شاهد آن بودیم و به اینترنت جهانی دسترسی نداشتیم. در حالی که سرورهای داخلی کشور همچنان فعال بودند.
این مسئله، نگرانی بسیاری از کاربران به دنبال دارد و باعث مخالفت و واکنش‌های شدید از سوی این کاربران شده است. زیرا این افراد معتقدند که استفاده از فضازی مجازی محدودتر و کنترل دولت بر اطلاعات آن‌ها بیشتر خواهد شد.