مجلس چه می خواهد بگوید؟

گروه سیاسی – سید مجید حسینی: روز یکشنبه بیانیه 250 نماینده مجلس خطاب به رئیس جمهور درباره مذاکرات وین قرائت شد؛ بیانیه ای که در واقع تاکیدی است بر شرایطی که بارها درباره چگونگی توافق ذکر شده است؛ اما در روزهایی که چندان امیدی به احیای برجام وجود ندارد، انتشار این بیانیه حاوی چه منظور سیاسی ای است؟ آیا نمایندگان نگران کوتاه آمدن مذاکره کنندگان از شرایط اعلام شده هستند؟ آیا این بیانیه به نوعی بخشی از مذاکره است؟ یا مجلس سعی دارد در شرایطی که انفعال این نهاد در مقابل سوء مدیریت و ناتوانی دولت در کنترل اقتصاد کشور انتقادات بسیاری را برانگیخته، این پیام را منتقل کند که حتی در مورد مذاکرات هسته ای – که تصمیم گیری درباره آن از سوی مقامات عالی نظام هدایت می شود – نیز بر دولت تسلط دارد؟!
در این بیانیه خطاب به ابراهیم رئیسی تاکید شده است: در مذاکرات جدید لازم است آمریکا تضمین قانونی دهد که از برجام خارج نمی شود و به شکل کاملا قانونی موضوع در نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر آن کشور مانند کنگره نیز مصوب گرددکه در آینده مانعی برای اجرای آن ایجاد نکنند، لازم است تضمین های لازم به شکلی اخذ شود که در صورت ورود آمریکا به برجام، مکانیسم ماشه به بهانه های مختلف اعمال نخواهد شد و لازم است مشخصا در مذاکرات تصویب و اعمال تحریم های جدید ممنوع گردد و قید شود که تحریم های برداشته شده مجددا وضع نخواهد شد.
در این بیانیه همچنین تاکید شده که «جمهوری اسلامی ایران حق دارد در چارچوب سهمیه تعیین شده توسط اوپک قبل از اعمال تحریم ها و با توجه به وضعیت و جایگاه جمهوری اسلامی ایران، به هر کشوری و به هر میزانی که مورد توافق طرفین قرار می گیرد نفت صادر کند و از طریق سیستم بانکی مبالغ مربوطه را دریافت نماید.»؛ این در حالی است که وزارت نفت به تازگی ادعا کرده که به اندازه قبل از تحریم ها نفت می فروشد و اگر چنین باشد، این بند عملا فاقد اهمیت است!
واقعا چه چیزی اکثریت قاطع نمایندگان را واداشته که به انتشار این بیانیه دست بزنند؟ 
احتمال اول این است که برخلاف آنچه در رسانه ها منتشر می شود احتمال امضای توافق افزایش یافته است و به این ترتیب بعضی نمایندگان جناح خاص که موضعی خصمانه نسبت به برجام دارند، خود را موظف دیده اند که به دولت در این خصوص هشدار بدهند. یک ماه پیش محمود نبویان نماینده عضو پایداری در نشستی ادعا کرده بود که  دولتِ رئیسی برجام را پذیرفته، اکثر تحریم ها باقی می مانند و امریکا قوی ظاهر شده اما دوستان ما بسیار ضعیف ظاهر شده اند. حالا شاید با جدی تر شدن احتمال امضای توافق احیای برجام، طیف او توانسته امضای 250 نماینده را برای هشدار به دولت جمع کند. این احتمال البته چندان قوی نیست. بهرحال بعید است عموم نمایندگان صلاح بدانند مخالفت علنی با تصمیم احیای برجام داشته باشند!
احتمال دوم این است که صدور این بیانیه بخشی از «مذاکره» است. در طول مذاکرات، تنها مذاکره کنندگان مستقیم نیستند که شرایط را بیان می کنند و چانه زنی می کنند، بلکه مجموعه اظهاراتی که از سوی مقامات کشورهای مذاکره کنندگان مخابره می شود، بخشی از چانه زنی ها و شرط گذاری ها را تشکیل می دهد. با این وصف، ممکن است در این مقطع از مذاکرات، وظیفه تاکید دوباره بر بعضی مواضع ایران در مذاکرات بر عهده مجلس گذاشته شده است. این موضوع یادآور موضع گیری علی لاریجانی به عنوان رئیس مجلس در قبال توافقات ایران و تروئیکای اروپایی در دوران ریاست جمهوری خاتمی است. لاریجانی گفته بود که «مروارید دادیم و آب نبات گرفتیم». بعدا عنوان شد که این اظهار نظر بخشی از ماجرای چانه زنی ایران در مذاکرات بود.
احتمال سوم این است که داستان توافق پایان یافته و امید کمی به آن است. این بیانیه در واقع مقدمه اطلاع رسانی در این خصوص و بیان چرایی نتیجه بخش نبودن این مذاکرات را بر عهده دارد، ضمن اینکه به نوعی نمایش اقتدار مجلس هم هست. این بیانیه نشان می دهد که خواسته های ایران از آمریکا تا چه اندازه بوده است و این آمریکا است که با عدم قبول شرایط مانع از توافق شده است .
از سوی دیگر مجلس به عنوان مرکز قانونگذاری در دوره حسن روحانی، با تصویب قانونی هیات مذاکره کننده وقت را محدود کرد و به این ترتیب عباس عراقچی نتوانست مذاکرات را به انتها برساند. اینک مجلس می خواهد این مطلب را القا کند که همچنان دست بالا را در سیاست گذاری درباره این مذاکرات دارد.
احتمال آخر هم این است که نمایندگان که اطلاع چندانی از مذاکرات ندارند با مجوز و هماهنگی هیات رئیسه مانوری برای نمایش تسلط خود بر دولت و اقدامات آن کرده اند، مانوری که ضرری به جایی نمی زند اما می تواند نوعی آبروداری برای مجلسی باشد که در مقابل سوء مدیریت و ناکارآمدی دولت دست بسته است و حتی توان استیضاح یک وزیر را ندارد.