بولتون در کتاب خود چه نوشته است؟

انتشار کتاب جان بولتون در آمریکا، آن هم در حین اعتراضاتی که بعد از کشته شدن جرج فلوید توسط پلیس ایالات متحده اتفاق افتاد، می تواند ضربه سختی به ترامپ تلقی شود. رئیس جمهور آمریکا که هنوز بابت مدیریت درمانی در بحران کرونا همچنان زیر فشار افکار عمومی و رسانه هایی است که در سالهای گذشته به شدت از آنها انتقاد کرده، حالا انتشار این کتاب را مانع دیگری بر سر راه دومین دوره ریاست جمهوری خود می‌داند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، تصویری که بولتون در کتابش از  ترامپ ارائه می‌دهد، یک رئیس‌جمهوری بی‌اطلاع از ساده‌ترین موضوعات ژئوپلیتیک است که عمده تصمیماتش با یک هدف مشخص (پیروزی مجدد در انتخابات) اتخاذ می‌شوند. حتی جان بولتون می‌گوید، ترامپ به رهبر چین گفته بود که آمریکایی‌ها دوست دارند که او با ایجاد تغییرات لازم در قانون اساسی بیش از دو دوره به عنوان رئیس‌جمهوری در کاخ سفید باشد! همچنین ترامپ در نشستی با «ترزا می (نخست وزیر قبلی بریتانیا)» از او پرسیده بود گفته می‌شود که آقای ترامپ در پاسخ پرسیده بود «مگر شما هم بمب اتمی دارید؟». حالا ترامپ که این کتاب را علیه مقاصد خود می‌بیند، در یک توییت با انتقاد شدید از کتاب نوشته: «کتاب بسیار خسته کننده جان بولتون دیوانه (نیویورک تایمز) از دروغ و داستان‌های دروغ ساخته شده است. همه چیز درباره من خوب گفته شده بود، تا روزی که من او را اخراج کردم. یک احمق ملال‌آور و بدخلق که فقط خواهان جنگ بود. او هرگز سرنخی پیدا نکرده است.» ترامپ که به واکنش های احساسی در توییتر معروف است در توییت دیگری چنین نوشت: «جرج بوش نیز او را اخراج کرد. بولتون بی‌کفایت است.»
اما وقتی همه اینها نتیجه نداد، ابتدا با اعمال فشار، انتشار این کتاب را سه ماه به تاخیر انداخت و حالا پس از انتشار، در دادگاه علیه آن اقامه دعوا کرده است. حالا خبر بد اینکه دادگاه واشنگتن این اعلان جرم را وارد ندانسته و البته بدتر اینکه بولتون هم اعلام کرده در انتخابات به نامزد دموکرات‌ها رای خواهد داد و این چیزی است که ترامپ را به شدت عصبانی خواهد کرد. قبلا «میت رامنی (سناتور جمهوری‌خواه و کاندیدای ریاست‌جمهوری در سال 2012)» در ماجرای استیضاح ترامپ، حاضر نشده بود با جبهه جمهوری‌خواهان همراه باشد و حالا جان بولتون دومین فرد سرشناس جمهوری‌خواهان در این زمینه به حساب می‌آید. باید دید ترامپ برای رسیدن به اتاق بیضی در دور دوم چه تمهیداتی خواهد اندیشید. هر چند بولتون با انتشار این خاطرات در حال حاضر توسط اهالی رسانه متهم شده که چرا حالا به جمع منتقدان دونالد ترامپ پیوسته است. او متهم شده که به این علت از ترامپ حمایت کرده که که می‌خواسته شغل پردرآمد خود را به عنوان تحلیل‌گر مسایل امنیت‌ملی در کاخ‌سفید حفظ کند. «مکس بوت» یکی از معروفترین روزنامه نگاران آمریکایی در یک یادداشت ابراز امیدواری کرده که بولتون در انتخابات پیش رو علیه دونالد ترامپ اقدام کند. او در یادداشتی در روزنامه واشنگتن پست نوشته: «کتاب تو گواهی است که ترامپ مناسب ریاست‌جمهوری نیست، اما در سال ۲۰۱۶ تو کمک کردی تا آن را به دست بیاورد. تو می‌توانستی با حمایت از کلینتون مانع از ورود او به کاخ‌سفید شوی. یا با کمک به تحقیقات استیضاح و شهادت در کنگره اقدام کنی.» بحث، تایید و تکذیب پیرامون این کتاب بسیار زیاد است. پس به این بهانه نگاهی انداخته‌ایم به موارد جالب کتاب جدید جان بولتون به نام «اتاقی که همه اینها آنجا روی داد». «بردیا فرهمند» به من برای پیدا کردن موارد جالب در کتاب کمک کرده است.
 
سقوط کاخ سفید
جان بولتون در این کتاب از زمانی شروع کرده که در کمپین انتخاباتی دونالد ترامپ حضور پیدا کرده و برای ریاست‌جمهوری او تلاش میکند. او می‌نویسد در روزهای پیش از انتخابات، صحبت‌های زیادی پیرامون ایران، برجام و کره‌شمالی در این کمپین میشد. یک سال پس از انتخابات، جان بولتون همراه با ایچ. آر. مک‌مستر (دومین مشاور امنیت ملی) به دیدار ترامپ می‌روند و در این دیدار ترامپ به او پست «مشاور امنیت ملی» را پیشنهاد می‌کند. دو هفته بعد و پس از برکناری رکس تیلرسون (که به گفته بولتون، مشکلات زیادی با ترامپ داشته و پیشنهادات او مبنی بر اختصاص بودجه برای کمک به سوریه را رد کرده است)، پمپئو هم به وزارت خارجه منصوب میشود که اصطلاحا تیم کمپین فشار حداکثری کامل شود. چند هفته بعد هم ترامپ از برجام بیرون رفت. بولتون به گفته خودش، یکی از مشوقان ترامپ برای خروج از برجام بوده و تلاش‌های زیادی کرده که این تنش به جنگ بین دو کشور منتهی شود. او به شدت برای توافق هسته‌ای به «باراک اوباما» انتقاد می‌کند و مدعی است که «هیچ» امتیازی نباید به ایران داده می‌شد. همچنین او نوشته آمریکا 150 میلیارد دلار پول به ایران داده و ایران آن را برای توسعه نفوذ خود در منطقه خرج کرده است.
 
جان بولتون: مردی که کاخ سفید را به خاک سیاه نشاند
بولتون در مورد سوریه، به اتهام استفاده از سلاح‌های شیمیایی توسط بشار اسد هم اشاره و ترامپ را باز در مورد نداشتن اطلاعات در مورد این کشور و انتشار توییت‌های بی‌ربط متهم می‌کند. او می‌گوید در مورد حمله نظامی به پنج پایگاه نظامی سوریه (طبق تحلیلی که در فاکس نیوز دیده بود) با او صحبت کرده و پس از اینکه بولتون صحبت‌های رئیس‌جمهور را با جیمز متیس (وزیر دفاع وقت آمریکا) درمیان گذاشته، نظر او را کاملا مخالف با ترامپ یافته است. جیمز متیس به او گفته که مشکل اصلی روسیه است و تا زمانی که روسیه در منطقه حضور دارد، مشکلات را نمی‌توان به این سادگی حل کرد. مشاور سابق امنیت ملی، در مورد ارتباط با کشورها می‌گوید ترامپ خیلی وقت‌ها اطلاعات درستی در مورد بسیاری از کشورها نداشت و اطلاعات او در حد اخباری بود که از فاکس‌نیوز می‌دید. هم‌چنین او ترامپ را متهم کرده که بدون نظرخواهی از دیگران، هر چه در ذهن دارد در توییتر منتشر می‌کند و او را آدمی می‌داند که اصطلاحا «در باغ نیست».
 
نزاع در خلیج فارس و کابوس ایران برای بولتون
تعداد دفعات استفاده از واژه ایران در کتاب 500 صفحه‌ای او، نشان می‌دهد یکی از بزرگترین دغدغه های جان بولتون، ایران بوده است. بولتون در بخشی از کتاب به ماجرای هدف قرار گرفتن پهپاد گلوبال هاوک، توسط نیروهای پدافند کشورمان اشاره کرده و توضیح میدهد که پس از این ماجرا، بخشی از نیروهای ایالات متحده در عربستان به حالت آماده‌باش درآمدند و برای رسیدن به یک پاسخ به ایران، بین کابینه و ژنرال‌های ارتش اختلافات زیادی وجود داشت. بولتون خسارت آمریکا از بابت سقوط این پهپاد را حدود 150 میلیون دلار ارزیابی و البته یادآوری می‌کند که مثل همیشه قبل از هر جلسه‌ای، ترامپ در توییتر با جمله «ایران اشتباه خیلی بزرگی کرده است»، وضعیت را سخت‌تر کرد. البته بولتون معتقد است که روسیه هم در این اقدام، به ایران کمک کرده است. در همین بخش با اشاره به واکنش‌های احساسی که ترامپ معمولا داشته، میگوید که رئیس‌جمهور تصمیم می‌گیرد که حمله نظامی محدودی را ترتیب دهد اما بعد از جلسات مختلف از تصمیمش منصرف می‌شود. در این میان مطابق نوشته‌های این کتاب، جان بولتون مصرانه معتقد بوده حتما باید یک واکنش متناسب نشان داده شود و احتمالا شروع اختلافات داخلی در کابینه را می‌توان همین نقطه دانست.
نکته دیگر خاطرات بولتون درباره ایران اشاره به بخش تحریم مقامات ارشد ایران است. او درباره این اقدام می‌گوید که ترامپ مطمئن نبوده که این اقدام موثر بوده باشد. اما احساس می‌کرده که برای آوردن ایران پای میز مذاکره، باید از همه ابزارها استفاده کند. او بعد از کمی فکر کردن می‌گوید اسم [محمد جواد] ظریف را هم اضافه کنید. بعد مجددا گفته، تحریم‌ها را فوق‌العاده قوی‌تر کنید.
مطابق خاطرات بولتون در روزهایی که ترامپ به اجلاس جی-7 در فرانسه رفته بود، با تلاش‌های امانوئل مکرون، نزدیک بود دیداری بین ترامپ و ظریف صورت گیرد. بولتون به تماس های مکرر نتانیاهو و سفیر برای ممانعت از این دیدار اشاره می‌کند و مکرون را عامل این ملاقات می‌داند. بولتون می‌‎گوید که جرارد کوشنر به سفیر اسرائیل گفته اجازه نخواهد داد درخواست نتانیاهو به ترامپ برسد. چون یک رهبر خارجی نباید به ترامپ بگوید که با چه کسی صحبت کند یا نکند. در نهایت ملاقات با ظریف علیرغم همه تلاش های رئیس جمهور فرانسه اتفاق نیفتاد ولی بولتون در کتابش به شدت از امانوئل مکرون که طرح تخفیف تحریم ها در برابر مذاکره را پیشنهاد داده و برای آن تلاش کرده بود، انتقاد می‌کند.
 
همه مردان رئیس جمهور!
بولتون می‌گوید که نه تنها مقامات خارجی که حتی کارکنان و مقامات کابینه هم مدام ترامپ را مسخره می‌کنند. او از قول جان کلی (رئیس وقت دفتر ترامپ) نوشته که کاخ سفید جای خوبی برای کار کردن نیست. حتی مایک پمپئو که ظاهرا کمترین اختلاف نظر را با رئیس جمهور دارد، به گفته بولتون در دیدار با کیم‌جونگ‌اون با اشاره به سخنان ترامپ خطاب به بولتون گفته بود: «فقط دارد مزخرف می‌گوید.» و «هیچ شانسی برای موفقیت نخواهد داشت.» جالب است که دونالد ترامپ در جریان سفرش به کره شمالی، از پمپئو خواسته که یک سی‌دی «راکت‌من» با امضای خودش را به کیم هدیه دهد و بولتون به نقل از مایک پمپئو می‌نویسد که «دادن این سی‌دی به کیم، برای ماه‌ها به اولویت کاری دونالد ترامپ تبدیل شده بود.»
 
مردی که زیاد می‌دانست!
جان بولتون را در ایران با مواضع ضدایرانی‌اش می‌شناسیم. حضور در گردهمایی‌های منافقین، یادداشت‌ها و سخنرانی‌هایی که در آن مدام ایران را مورد تهدید قرار می‌دهد، تصویری تقریبا ثابت از جان بولتون، برایمان ساخته است. او که هشت سال در دولت اوباما از رویکرد سیاست خارجی او انتقاد کرده و به شدت برای رئیس جمهور شدن ترامپ جنگیده بود، در این روزها می‌گوید که اشتباهی بزرگ مرتکب شده است. او سیاست‌های ترامپ را خطرناک توصیف کرده و انتخابات 2020 را آخرین سنگر برای محافظت از کشور در برابر سیاست‌های ترامپ می‌داند. او گفته: «امیدوارم تاریخ او را به‌عنوان رئیس‌جمهور یک‌دوره‌ای به‌خاطر بسپارد تا کشور را به‌طور جبران‌ناپذیری در ورطه سراشیبی و سقوط فرو نبرد.»
قطعا کتاب جان بولتون نه کامل است و نه بی‌طرفانه نوشته شده، شاید اگر او امروز در کابینه ترامپ جایی داشت، هیچگاه دست به انتشار این کتاب نمی‌زد، پس ذکر این نکته مهم است که این کتاب فقط یک‌سری اتفاقات از زاویه دید او را (تازه با یک عینک جان بولتونی) روشن می‌کند.
اما بدون شک یکی از دلایل شکست سیاست خارجی ترامپ در برابر کشورهای دیگر، همین جان بولتون است. او با دادن اطلاعات غلط در مورد کره شمالی، ایران، چین و ونزوئلا ترامپ را در موقعیتی برگشت‌ناپذیر قرار داد و تلاش کرد از اختیارات رئیس جمهور در جهت رسیدن به امیال خودش استفاده کند. او درباره کره شمالی گفته بود طرح کاخ سفید لیبی کردن این کشور است که با خشم رهبر کره مواجه شد. درباره ونزوئلا تلاش کرد به ترامپ بقبولاند که «خوان گوایدو» می‌تواند در ضعف «مادورو» قدرت را به دست گیرد و درباره ایران هم که همه چیز روشن است. اما خاطرات و کتاب او از یک جهت دارای اهمیت است. آن هم این‌که تا حد زیادی وضعیت نابهنجار کاخ سفید و تفکرات ساکنان آن (که قطعا خود بولتون هم از همان دسته است) را نشان می‌دهد. ساختمانی که شاید در تاریخ خود این همه تفکرات کودکانه را به یاد نداشته باشد.
 
گزارش: موسی حسن‌وند