نظام بازاری یا بازار نظامی؟

سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس با اشاره به ورود بسیج و سپاه برای ایجاد ثبات اقتصادی در کشور عنوان کرده قطعا در هفته ها و ماه های آینده شاهد یک ثبات در بازارها خواهیم بود و پس از ایجاد این ثبات اقتصادی شاهد کاهش منطقی و معقول قیمت ها خواهیم بود. نماینده دیگری در هفته های قبل نسخه مشابهی برای اقتصاد ایران پیچیده و گفته بود اقتصاد افسار گسیخته و معیشت مردم را چاره ای نیست جز اینکه به ستون محکم سپاه بسته شود تا رام گردد. این خبر یک گزاره آشنا برای مردم است که طی سالهای گذشته بارها از سوی مسئولین و سیاستمداران تکرار شده و بدون ریشه یابی و تمرکز بر دلایل اصلی تورم وگرانیها سعی دارد به صورت ظاهری و موقت مشکلات و ناکارآمدی را حل وفصل کند. در این اظهارات دخالت مستقیم نیروهای نظامی در اقتصاد و بازار و برای مهار گرانی ها توصیه و تجویز شده است. با توجه به سابقه چند دهه اقتصاد دستوری در این کشور آیا سپردن نظام بازار به نظامیان، گره گشای مشکل اقتصاد و تحریم خواهد بود؟
اظهار نظرهای شگفت انگیز نمایندگان مجلس یازدهم از رئیس کمیسیون امنیت ملی که خواستار اعدام رئیس جمهور بود تا خانم نماینده ای که این روزها داروی شیرین بیان را برای درمان کرونا تجویر کرده است و در اوج بحران پاندمی خواستار آزادی بیشتر عطاری ها است یا نماینده محترمی که اقتصاد ایران با مولفه های گوناگون و متکثر را همچون حیوانی چموش در نظر دارد که باید به ستونی بسته شود، همه را حیرت زده کرده است. نمایندگان انقلابی بجای مشاوره گرفتن از متخصصین و ارایه راه حل های علمی برای خروج از بحران، با روشهای سنتی و اقتدارگرایانه سعی درساده سازی مسئله دارند و اعتقاد دارند نهایتا با سپردن همه امور به یک نهاد نظامی همه مشکلات مرتفع خواهد شد.
نظام بازار بر مبنای رقابت و رفاقت عمل میکند و علم اقتصاد ثابت کرده است نرخ کالاها و خدمات در هر زمان و مکانی بر اساس منطق عرضه و تقاضا تعیین میشود. لذا چنانچه کالایی دچار کمیابی گردد یا روند طبیعی تولید و عرضه محصولی دچار اخلال شود قطعا کاهش عرضه و افزایش قیمت در بازار نمایان میگردد و فرایند عرضه و تقاضا روال طبیعی دارد و تجربه بشری است. چنانچه دولت یا نیرویی خارج از نظام بازار بخواهد در این روال تغییر ایجاد کرده یا نقش آفرینی کند قطعا نظام بازاری مختل شده و شرایط تجارت و رقابت از وضعیت طبیعی خود خارج خواهد شد و نیروی غیر بازاری در دراز مدت به حاشیه خواهد رفت. منزوی شدن نظام کینزی و دخالت دولت در اقتصاد بخشی از این ماجراست. لذا تجربه چند دهه اقتصاد دستوری و دخالت دولت در بازار به عنوان تنظیم بازار یا کنترل قیمتها، مبارزه با متخلفان، اعدام سلاطین سکه و ارز، موفقیت چندانی نداشته و مردم ایران در همه این سالها در بازار ارز، طلا، خودرو، مسکن و اقلام اساسی با گرانی و تورم دائمی مواجه هستند.
شرایط سیاسی ایالات متحده در ماه های آینده از موضوعات مهم و مورد توجه فعالان اقتصادی و بازار است. با توجه به تغییر شرایط سیاسی درآمریکا و تاثیر پذیری حداکثری بازار و تجارت در ایران از احتمال رفع تحریم ها و برگشتن دولت جدید به معاهده برجام برخی از جناح های سیاسی را برآن داشته با ارایه چنین طرحهایی در پی مصادره به مطلوب برای خود باشند و از گشایش شرایط آینده به نفع خود بهره برداری کنند.
آحاد ملت ایران دردوره سخت تحریم با تحمل فشار و رنج هریک متخصص بازار و تحلیل گر اقتصاد شده اند. لذا شایسته است نمایندگان و دلسوزان بجای آدرس های غلط، حقایق و واقعیتها را بیان کنند و در پی حل مسئله و چاره بر آیند.