شفافیت باید جامع و کامل باشد

در نظریات سیاسی نوین، حکمرانی خوب به شیوه ای اطلاق می شود که دارای مولفه هایی همچون شفافیت، پاسخگویی و نظارت عمومی باشد و تجربه زیسته در حکومتداری ثابت کرده بکارگیری این مولفه ها انحراف و فساد را در ساختار سیاسی کاهش می دهد. در این نگاه تعاملات سیاسی نه از بنیان های متافیزیک و عرفانی بلکه در فضای عقلانیت و در چهارچوب عقل ابزاری تعریف می شود و در این فضا شفافیت و نظارت بر افراد و کارگزارانی که در نهادها و سازمانهای عمومی قرار می گیرند بدون هیچ قید و استثنایی از ضروریات است.
در کشور ما مسائلی چون گستردگی دولت، امنیتی شدن همه امور، حضور نخبگان دینی در سیاست و تاکید بر مصلحت دین، شخصی شدن مناصب سیاسی، مصلحت نظام، خطر دشمن خارجی و... همیشه موضوع شفافیت در سیاست و اقتصاد را به محاق برده است و این امر مهم در فرهنگ سیاسی ما جایگاه مطلوبی ندارد. در واقع ادبیات و قاعده ای در بین نخبگان سیاسی و تعاملات سیاسی شکل گرفته که پنهانکاری و مخفی بودن را مطلوب میداند و به همین علت، اطلاع داشتن عموم از حداقل هایی مانند دسترسی به آمارهای فرهنگی و اقتصادی، حدود فعالیتهای سیاسی، اجتماعی و محیط زیستی، نحوه کار و ساختار درونی مراکز قدرت و شفافیت در رای در دو مجلس نمایندگان و خبرگان دردسرساز تلقی شده و موارد فوق هیچگاه بصورت صریح و روشن اعلام نمی شود. در گفتار برخی از رجال سیاسی این وضع همانند کوه یخ تعبیر می شود که قسمت عمده آن زیر آب بوده و از انظار پنهان است و همیشه بخش کوچکی از آن برای مردم قابل مشاهده است و عامه بر اساس همین مشاهده دست به تحلیل و تفسیر می زنند.
در سالهای اخیر پس از برملا شدن فسادهای عمده در نهادهای دولتی و اختلاس و ارتشا در اقتصاد دولتی توجه همگان به علل و اسباب این مفسده ها که موضوع عدم شفافیت در نهادهای عمومی است جلب شده است و گرچه عموم رسانه ها و اهل قلم در این مدت در اهمیت این امر، قلم فرسایی کرده اند ولی در بین نخبگان سیاسی و دولتمردان چندان تاثیری نداشته است. در ایام محرم سخنرانی خطیب معروف اصولگرا در باب شفافیت آرای نمایندگان همراه با توهین و تشر به نمایندگان مجلس به موضوع روز سیاست تبدیل شده است و در رسانه ها و فضای مجازی انعکاس یافته است.
اولین نکته ای که در این ماجرا برجسته است فرهنگ نقلی و شفاهی در بین ایرانیان است. یعنی هر چه اهل قلم  و روزنامه نگاران بنویسند و تحلیل و تفسیر کنند در بین نخبگان و توده چندان موثر نیست و کسی وقعی نمی نهد و حاکمان توصیه ها را بکار نمی گیرند ولی واعظ و خطیبی بانگ برآرد و همراه با توهین و تحقیر بیان کند به موضوع روز تبدیل شده و همگان واکنش نشان می دهند و جویای امور می شوند. در این باب باید بیشتر تامل کرد و نقایص فرهنگی، آسیب شناسی و ریشه یابی شود.
نکته دوم اینکه باید توجه داشت شفاف سازی به سلیقه گرایی و ظاهرسازی ختم نشود. همانگونه که یکی از نمایندگان مجلس تاکید داشت شفافیت باید در همه ارکان حاکمیت جاری و ساری گردد و ساختارها، نهادها و افرادی که قدرت دارند و در معادلات قدرت تاثیرگذارند با نظارت و آنچه در قانون مشخص شده در شفافیت کامل عمل کنند. لذا موضوع نظارت و شفافیت فراگیر و کامل نیاز اساسی و مبرم است و اجرای آن در قوای سه گانه و دیگر مراکز قدرت مطالبه همه نخبگان و دلسوزان است.
مسلما اجرای شفافیت و افزایش نظارت نه تنها اعتماد عمومی به ساختار و نظام سیاسی را افزایش می دهد بلکه از موازی کاری و افزایش هزینه های حکومت در ایجاد تشکیلات و نهادهای عریض و طویل حراستی و بازرسی جلوگیری خواهد کرد.