آغاز فصل نو اعزام کارجویان به خارج

پس از چند سال رکود در اعزام نیروی کار به خارج کشور و توقف فعالیت در بازارهای کار بین المللی، حالا معاون وزیر کار می‌گوید زمان دوباره فعالیت در این بخش فرا رسیده و در سایه تحولات اخیر سیاسی و اقتصادی کشور و بهبود این شرایط، حالا کارجویان ایرانی متقاضی کار در خارج کشور می توانند امیدوار باشند گشایش‌های جدیدی در این بخش ایجاد شود.

بر پایه این گزارش، طی دهه های اخیر با وجود صدها هزار نیروی آماده به کار دارای شرایط حضور در بازارهای کار خارجی، اما ایران آنچنان که باید نتوانست بهره مناسبی از فرصت های کار اتباع ایرانی در خارج کشور ببرد.

تنها در یک مورد می توان به هدفگذاری اعزام ۱۰۰ هزار کارجوی ایرانی به خارج کشور در طول برنامه چهارم توسعه اشاره کرد که البته به شکست انجامید و منجر به نتیجه نشد. پس از آن در برنامه پنجم توسعه پیش بینی کّمی صورت نگرفت و حالا خبر می رسد در تدوین برنامه ششم توسعه اهداف به شکل جدیدی در این بخش تدوین خواهد شد.

با این وجود، برخی کشورها مانند فیلیپین، افغانستان، کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، تایلند، عراق و ... توانستند به مراتب استفاده های بیشتری نسبت به کارجویان ایرانی از بازارهای کار بین المللی ببرند که البته دلایل خاص خودش را دارد و در ادامه به آنها پرداخته می شود.

ایرانی فعالیتی در بخش اعزام نیروی کار ساده ندارد

البته نباید این نکته را از یاد بُرد که کارجویان شاغل در کشورهای نیروپذیر از کشورهای یادشده بیشتر در مشاغل ساده و غیرتخصصی فعالیت داشته و دارند؛ در حالی که مشکل امروز بازار کار ایران فراهم کردن زمینه های اشتغال برای کارجویان دانش آموخته دانشگاه ها، دارای مهارت و تخصص است که شرایط آن با اشتغال نیروهای کار ساده در خارج از مرزها متفاوت است.

همچنین از دیگر مواردی که در این زمینه از سوی فعالان کاریابی های خارجی عنوان می شود، قیمت هایی است که کشورهای نیروفرصت برای تصاحب فرصت های شغلی خارج از کشور ارائه می کنند که اساسا به لحاظ فرهنگی، کارجویان ایرانی نه تنها حاضر به انجام هر کاری در آنسوی مرزها نیستند، بلکه ارقام حقوقی پیشنهادی از سوی برخی کشورها به نحوی است که کارجویان ایرانی امکان رقابت با آن را نیز ندارند.

از سویی، مسئله تحریم ها و تلاش برخی کشورهای غربی و زورگو بر علیه کشورمان نیز در انصراف کشورهای نیروپذیر مانند کانادا و استرالیا در جذب کارجویان ایرانی طی یکی دو دهه اخیر بی تاثیر نبوده است. از سویی وجود این مسائل، باعث شده بود که دولت های فعال در ایران نتوانند در این بخش با کشورهای نیروپذیر مذاکرات دیپلماتیک داشته باشند.

یک مسئله دیگر در خصوص موانع اعزام نیروی کار ایرانی به خارج کشور علیرغم وجود صدها هزار استعداد مناسب در ایران برای تصاحب فرصت های شغلی بازارهای کار خارجی، ناآشنایی با زبان های بین المللی از جمله انگلیسی است که می تواند به عنوان یک مانع جدی در اخذ پذیرش شغلی خارجی تاثیرگذار باشد.

چرا کارجویان ایرانی نتوانستند به بازارهای بین المللی راه یابند

البته در این زمینه حسن طائی معاون توسعه اشتغال وزارت کار معتقد است مشکلات تا حدود زیادی برطرف شده و با وجود ده ها موسسه آموزش زبان در ایران و همچنین آموزش های دانشگاهی باعث شده تا اغلب کارجویان متقاضی فعالیت در آنسوی مرزها خود را برای سخن گفتن به زبان های خارجی آماده کنند.

حسن طائی معاون اشتغال وزارت کار می گوید دور تازه ای از مذاکرات با سفرای خارجی برای فراهم شدن زمینه های اشتغال ایرانیان در خارج از کشور آغاز شده و به نظر می رسد پس از چندین سال رکود، فعالیت در بازارهای کار بین المللی رونق دوباره ای بگیرد.

وی همچنین از افزایش تقاضا برای اشتغال ایرانیان در کشورهای عرب حوزه خلیج فاس خبر داد و گفت: کارجویان ایرانی در حال حاضر، حضوری جدی در بازارهای کار منطقه دارند که نمونه آن کشور عراق است. البته پس از بحران های جدید عراق، این حضور اندکی کاهش یافته است.

زندگی ۳.۵ میلیون ایرانی در خارج کشور

طی سال های گذشته بنا به دلایل یادشده و تمایل کارجویان ایرانی به اقدام انفرادی برای جستجوی شغل در آنسوی مرزها، دفاتر کاریابی بین المللی توفیق چندانی در این بخش نداشته اند. همچنین وجود تعداد زیادی از دفاتر زیرزمینی مهاجرتی نیز در ناموفق بودن دفاتر کاریابی موثر بوده است.

در زمینه حضور جدی نیروهای کار ایرانی در خارج از کشور در چند دهه اخیر تنها یک مورد وجود دارد و آن هم حضور گسترده کارجویان ایرانی در کشور ژاپن در دهه ۶۰ است که در آن مقطع زمانی تعدادی از جویندگان شغل به آن کشور اعزام شدند که البته بخش زیادی از آنها نیروی کار ساده بود و پس از آن هرگونه اقدامی که بتوان از آن به عنوان اعزام کارجویان ایرانی به خارج کشور یاد کرد، تقریبا وجود ندارد.

با این حال، آمارها نشان می دهند در حال حاضر ایرانیان دارای بالاترین آمار مهاجرت به سایر کشورها در بین ملل مختلف هستند و بالغ بر ۳.۵ میلیون ایرانی در آنسوی مرزها به زندگی مشغول هستند.