جلوگیری از خشم آمریکا یاحفظ روابط با ایران؟

دیپلماسی ایرانی: کارشناسان روابط بین الملل می گویند هند با راه دشواری در زمینه حفظ روابط دوستانه خود با ایران بدون برانگیخته کردن خشم ایالات متحده مواجه است که تحریم های متعددی را علیه جمهوری اسلامی اعمال می کند. محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور ایران روابط تهران و دهلی نو را به روابط بین برادرها تشبیه می کند و پس از گفت و گوی تلفنی اوایل سال جاری با مان موهان سینگ نخست وزیر هند بر این نکته تاکید بیشتری دارد.

این در حالی است که ایران و هند به لحاظ تاریخی روابط نزدیکی با یکدیگر داشته اند. هرچند که آخرین سفر نخست وزیر هند به ایران حدود یک دهه قبل و در سال ۲۰۰۱ انجام شده است.

خبرگزاری دویچه وله در خصوص روابط ایران و هند با وجود حساسیت های آمریکا می نویسد، هند در یک کابوس دیپلماتیک گرفتار شده است. چرا که به دنبال امضاء توافقنامه هسته ای بین هند و آمریکا در سال ۲۰۰۸، دهلی نو تحت فشار بیشتری قرار گرفت تا با تهران فاصله بگیرد.

با این حال مقامات هندی همواره تاکید دارند که این منافع ملی است که در اولویت قرار دارد و هند برای اقتصاد رو به رشد خود به انرژی و نفت نیاز دارد.

بین ایران و غرب

کارشناسان می گویند هند در سال های اخیر فاصله خود را از ایران را حفظ کرده اما در عین حال نیاز دارد که در عرصه بین المللی به عنوان یک کشور دمکرات در زمین مشترکی بازی می کند و یک شریک قابل اعتماد است. برآورد ها حاکی از آن است که هند در چند سال اخیر واردات نفت از ایران را به طور ملموسی کاهش داده است و این نکته مورد تایید آمریکا و دیگر قدرت های غربی نیز قرار دارد. از سوی دیگر هند در آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۹ علیه ایران رای داده است.

البته هند که خود از انرژی هسته ای برخوردار است می گوید به طور بنیادین با برنامه های هسته ای ایران مخالف نیست. اما از آنجایی که جمهوری اسلامی پروتکل الحاقی را امضاء کرده باید به مفاد آن عمل کند. رضا تقی زاده؛ کارشناس سیاسی از دانشگاه گلسگو در گفت و گو با دویچه وله اظهار داشت: هند از مزیت هایی در جنبش غیر متعهد ها برخوردار است. چرا که این جنبش به هند امکان می دهد روابط دوستانه خود را با ایران تقویت کند. از سوی دیگر دهلی نو می تواند در چارچوب این اجلاس تهران را به همکاری بیشتر با جامعه بین المللی ترغیب کند.

نه فقط به خاطر نفت

تعدادی از پروژه های انرژی که ایران و هند در آن مشارکت دارند به پروژه های خط لوله مربوط می شود. در حال حاضر هند حدود ۱۰ درصد نیاز نفتی خود را از طریق ایران برآورده می کند و ایران پس از عربستان سعودی دومین منبع بزرگ تامین انرژی برای هند به شمار می رود. به این ترتیب به همان اندازه که ایران به هند نیاز دارد، هند نیز به ایران نیاز دارد.

با این حال هند در حال حاضر نگرانی زیادی ندارد. چرا که عربستان سعودی یا عراق قادر خواهند بود در صورت کمبود منابع از سوی ایران، نیاز نفتی هند را تامین کنند. از سوی دیگر هند نمی خواهد همه تخم مرغ های خود را در یک سبد بچیند.

تقی زاده بر این باور است که هند باید بین نزدیکی و فاصله گرفتن از ایران توازن ایجاد کند.

اما برای هند این تنها به معنی تامین منابع انرژی نیست چرا که انگیزه های ژئوپولتیکی نیز در این زمینه نقش آفرینی می کنند. روابط خوب با ایران حائز اهمیت است چرا که بین هند و منافع تجاری اش با آسیای میانه پل می زند.

کارشناسان بر این عقیده اند که اتحاد قوی بین ترکیه، ایران و پاکستان که در دوران جنگ سرد ایجاد شده بود، تلخ ترین تجربه برای هند بود. اما امروز رقیب هند، کشور چین است که نفوذ زیادی در ایران و افغانستان دارد.