بهترین روش های درمان زخم جراحی چیست؟

زخم های جراحی می توانند کم عمق و سطحی (مانند زخم های پوستی) یا بسیار عمیق (مانند زخم های بعد از جراحی اندام های داخلی) باشند. واضح است که زخم های عمیق نیاز به مراقبت و درمان بیشتری دارند. زیرا بدون رعایت بهداشت و مراقبت مناسب، احتمال عفونت در این نوع زیاد است.

زخم جراحی چیست؟

زخم جراحی بریدگی پوستی است که جراح معمولاً در حین جراحی با چاقو ایجاد می کند. زخم جراحی می تواند در اثر برداشتن یا قطع عضوی در حین جراحی ایجاد شود. این نوع زخم ها از نظر اندازه متفاوت بوده و بسته به نوع عمل و ناحیه درگیر با هم فرق دارند. زخم جراحی معمولاً با بخیه بسته می شود، اما گاهی بسته به نوع زخم و تشخیص جراح، برای درمان برخی از آن ها را باز نگه می دارند.

عواملی مانند سیگار، برخی بیماری ها (مانند دیابت)، ضعف سیستم ایمنی، کمبود تغذیه، طولانی بودن مدت جراحی یا عوامل موضعی و محیطی مانند نور خورشید یا عدم رعایت بهداشت بر زمان بهبود زخم های جراحی تأثیر منفی می گذارد.

به نقل از کلینیک زخم تهران درمان زخم جراحی و بهبودی آن به محل و شرایط زخم ، نوع ، اندازه و عمق زخم ، و وضعیت سلامت بیمار بستگی دارد . معمولا زخم های جراحی روزانه و به طور منظم شستشو داده و پانسمان می شوند . زمان بهبودی زخم جراحی هم متفاوت است و می تواند هفته ها تا ماه ها طول بکشد .

پزشک معالج می تواند از روش های مختلفی برای ترمیم و بسته نگه داشتن زخم استفاده کند. این روش ها شامل بخیه، گیره های فلزی یا گیره های جراحی و چسب جراحی است.

انواع زخم ‌های جراحی

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) چهار طبقه بندی برای هر کدام از انواع زخم های جراحی بر حسب تمیزی و وضعیت زخم ها تعریف می کند. این طبقه بندی به درجه آلودگی زخم، خطر عفونت و محل زخم روی بدن بستگی دارد.

کلاس 1

این زخم ها تمیز محسوب می شوند. هیچ نشانه ای از عفونت یا التهاب در این دسته از زخم های جراحی دیده نمی شود. این نوع زخم اغلب در عمل هایی که چشم، پوست یا سیستم عروقی را درگیر می کند رخ می دهد.

اگرچه این زخم جراحی تمیز به نظر می رسند، اما مستعد آلودگی هستند. حتی اگر زخم ها علائم عفونت را نشان ندهند، به دلیل محیطی که در آن قرار دارند، احتمال عفونی شدن آن‌ها بیشتر است. به عنوان مثال، زخم های جراحی در دستگاه گوارش می توانند خطر بالایی برای عفونت داشته باشند، بنابراین، آن‌ها به عنوان کلاس 2طبقه بندی می شوند. 

کلاس 3

این ضایعات التهابی شامل زخم‌ های باز و جدید است که ممکن است در اثر جابجایی یا تخلیه اندام های داخلی ایجاد شود. با این نوع زخم، احتمال نشت خون و مایعات دیگر از بدنه زخم وجود دارد. خطر عفونت این نوع زخم 20-13 درصد است.

کلاس 4

عفونت به لایه های عمیق پوست، بافت زیرجلدی و گاهی اوقات عضلات و استخوان ها در این دسته طبقه بندی می شوند. این ناحیه از زخم، آلوده به باکتری است و می تواند باعث عفونت قبل و بعد از عمل شود. خطر عفونت در زخم های کلاس 4 حدود 40 درصد است.

دلایل به وجود آمدن عفونت در زخم‌ جراحی

عفونت زخم جراحی یک عارضه شایع است که می تواند منجر به عوارض جدی مانند سپسیس شود. عفونت زخم زمانی رخ می دهد که باکتری ها یا سایر میکروارگانیسم های مضر وارد زخم شده و شروع به تکثیر کنند. عوامل مختلفی می توانند خطر ابتلا به عفونت زخم جراحی را افزایش دهند:

نوع زخم: زخم های عمیق یا زخم هایی که در معرض آلودگی هستند، بیشتر در معرض خطر عفونت هستند.

وضعیت سلامتی بیمار: افرادی که بیماری های زمینه ای مانند دیابت یا بیماری های قلبی دارند.

علائم عفونت زخم جراحی

عفونت زخم جراحی دومین عفونت شایع بیمارستانی است. زخم های جراحی اغلب دارای علائم زیر هستند:

درمان انواع زخم جراحی

درمان زخم جراحی به عوامل مختلفی از جمله نوع زخم، اندازه زخم، عمق زخم، موقعیت زخم و وضعیت سلامتی بیمار بستگی دارد.

درمان زخم های جراحی بسته

در طی عمل جراحی، جراح زخم را تمیز و ضدعفونی می کند و سپس لبه های آن را به هم نزدیک می کند. پس از جراحی، بیمار باید زخم خود را به طور منظم با آب و صابون تمیز کند. همچنین، ممکن است پزشک برای جلوگیری از عفونت، آنتی بیوتیک تجویز کند. مدت ‌زمان بهبودی زخم‌ های جراحی به عوامل مختلفی بستگی دارد.

در برخی موارد، ممکن است پزشک برای بهبود سریعتر زخم، از روش های درمانی دیگری مانند درمان با فشار منفی (NPWT) استفاده کند. در این روش، یک پانسمان مخصوص به زخم متصل می شود که با ایجاد فشار منفی، به خروج مایعات و ترشحات از زخم کمک می کند. در بیشتر موارد، زخم ‌های جراحی بسته طی 2 تا 4 هفته در صورت رعایت نکات مراقبتی، بدون مشکل خاصی بهبود می یابند.

درمان زخم های جراحی باز

زخم های جراحی باز زخم هایی هستند که با بخیه بسته نمی شوند. این نوع زخم ها معمولاً برای بهبود کامل به زمان بیشتری نیاز دارند و ممکن است در معرض خطر بیشتری برای عفونت باشند. زخم ‌های جراحی باز معمولاً زمان بیشتری برای بهبود نیاز دارند. این زخم‌ ها ممکن است طی 4 تا 8 هفته طول بکشد تا خوب شوند.

در بیشتر موارد، زخم های جراحی باز به طور طبیعی بهبود می یابند. از دست زدن به زخم خودداری کنید؛ دست ها می توانند حاوی میکروب هایی باشند که باعث عفونت زخم می شوند. اگر زخم جراحی باز دارید، دستورالعمل های پزشک خود را به دقت رعایت کنید. این کار به بهبود سریع و بدون مشکل زخم شما کمک می کند.

نشانه های خوب شدن زخم های جراحی

زخم های جراحی معمولاً طی چند هفته بهبود می یابند. در طی این مدت، فرد به مرور زمان شاهد موارد زیر تا خوب شدن کامل است:

کاهش درد

درد زخم جراحی معمولاً در چند روز اول پس از عمل شدیدتر است و سپس به تدریج کم می شود. اگر درد شما پس از چند روز بهبود نیافت، باید با پزشک خود مراجعه کنید.

کاهش التهاب

در این مرحله، خونریزی و تورم در اطراف زخم ایجاد می شود. این تورم به دلیل تجمع مایعات در اطراف زخم است. همچنین، سلول های ایمنی بدن به زخم حمله می کنند تا باکتری ها و سایر میکروارگانیسم های مضر را از بین ببرند.

ترمیم بافت

سلول های جدید برای ترمیم زخم شروع به رشد می کنند. این سلول ها بافت همبندیرا تشکیل می دهند که به عنوان پایه ای برای رشد سلول های جدید پوست عمل می کند.

بازسازی پوست

سلول های جدید پوست شروع به رشد می کنند. این سلول ها از بافت همبند بالا می آیند و یک لایه جدید پوست را تشکیل می دهند.

توقف خونریزی

خونریزی زخم معمولاً در چند ساعت اول پس از عمل متوقف می ‌شود. اگر خونریزی زخم شما پس از چند ساعت متوقف نشد، باید با پزشک خود مشورت کنید.

برای جلوگیری از عفونت زخم جراحی چه کارهایی باید انجام دهیم؟

در بیشتر موارد، زخم جراحی با رعایت همین نکات هر چند ساده درمان می شود. این نکات شامل موارد زیر است:

تمیز کردن زخم: زخم باید با آب و صابون ملایم یا محلول ضد عفونی کننده تمیز شود. این کار به از بین بردن باکتری ها و سایر میکروارگانیسم های مضر از زخم کمک می کند.

پوشاندن زخم: زخم باید با یک پانسمان استریل پوشانده شود تا از ورود باکتری ها به زخم جلوگیری شود.

استفاده از آنتی بیوتیک ها: در برخی موارد، ممکن است نیاز به استفاده از آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت زخم باشد.

در موارد خاص، ممکن است نیاز به جراحی برای درمان زخم جراحی باشد. به عنوان مثال، اگر زخم عمیق باشد یا اگر بافت زخم آلوده شود، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن بافت آلوده باشد.

بهترین زمان برای تعویض پانسمان زخم جراحی

در بیشتر موارد، پانسمان زخم های جراحی بسته باید هر روز یا هر دو روز یک بار تعویض شود. این کار باعث تمیز ماندن زخم و جلوگیری از عفونت می شود.

زخم های جراحی باز معمولاً نیاز به تعویض پانسمان مکرر دارند. این کار به جلوگیری از عفونت و جذب ترشحات زخم کمک می کند.

در صورتی که پانسمان زخم شما خیس، کثیف یا خونی شده است، باید آن را تعویض کنید. همچنین، اگر پانسمان به زخم چسبید، باید آن را با دقت و بدون آسیب رساندن به زخم جدا کنید.