با اقتصادی وامانده، سقوط کرده و عقب مانده مواجه هستیم

مرکز آمار ترکیه همین چند روز پیش آماری را منتشر کرد که در هفت‌ماهه سال جاری میلادی ایرانی‌ها با وجود شیوع ویروس کرونا، تاکنون با خرید سه‌هزارو ۱۶۸ فقره ملک، رتبه اول خرید ملک در ترکیه را به ‎دست آورده و از شهروندان عراقی نیز سبقت گرفته‌اند. خبری که یکی از راه‌های خروج سرمایه از کشور را عیان کرده است، گرچه احسان سلطانی، اقتصاددان معتقد است که احتمالا آمار منتشر شده از سوی ترکیه واقعی نیست و با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی ترکیه تنها جنبه تبلیغاتی دارد، اما خروج سرمایه از کشور را نمی‌توان کتمان کرد! اما دلیل این خروج سرمایه چیست؟ در این وانفسای اقتصادی و با این شرایط چه آینده‌ای در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود؟ نقش نوسانات ارزی در وضعیت ایجاد شده چیست؟
احسان سلطانی، اقتصاددان در گفت‌وگو با «مردم سالاری آنلاین» با اشاره به اینکه کشور در سال 97 و 98 حدود 180 میلیارد دلار صادرات نفت و کالا داشته و با وجود تحریم‌ها 100 میلیارد دلار ذخایر ارزی در کشور وجود داشته است گفت: در مقابل، رقم واردات کشور در دو سال گذشته با وجود قاچاق و موارد دیگر 100 میلیارد دلار بوده و مبلغی حدود 60 تا 80 میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شده است.
او افزود: مبلغ زیادی خروج سرمایه به صورت کالا در کشور اتفاق افتاده، به عنوان مثال سنگ آهن مهمترین کالای معدنی صادراتی ماست، قیمت جهانی سنگ آهن سه سال پیش معادل 60 دلار در تن بود، قیمت تمام شده سنگ آهن برای تولید کننده تا دو سال پیش 3 هزار تومان محاسبه می‌شد، تولیدکننده سنگ آهن در صادرات این محصول 10 درصد حاشیه سود داشته است که به دلار 10 سنت می‌شد، حالا همین سنگ آهن نهایتا در این دو سال هزینه تولیدش 2 برابر شده است، اما قیمت صادراتی‌اش به صد دلار در تن رسیده است، یعنی تولیدکننده هم به دلار 20 هزار تومان فروخته است هم 100 دلار در تن! در اینجا حاشیه سود زیادی ایجاد شده است، با این مثال دلیل خروج سرمایه به صورت کالا معنا پیدا می‌کند.      
سلطانی با اشاره به اینکه از طرف دیگر وقتی ناامنی، بحران و بی‌ثباتی اقتصادی در کشور ایجاد می‌شود مهاجرت نیز افزایش پیدا می‌کند گفت: به دلیل مهاجرت است که شخص خانه‌اش را می‌فروشد و در جایی مثل ترکیه خانه می‌خرد یا کالا صادر می‌کند و ارز را برنمی‌گرداند.
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه ما با 280 میلیارد دلار ارز در 2 سال گذشته باید می‌توانستیم کشور را 5 سال اداره کنیم بدون اینکه دچار شوک ارزی شویم گفت: اتفاقاتی که در افزایش قیمت دلار افتاده نشان می‌دهد که چه فساد عظیمی پیرامون صادرات و قیمت ارز شکل گرفته است.
به گفته سلطانی ما الان به جایی رسیده‌ایم که کارگر ساختمانی صادر می‌کنیم. وی تصریح کرد: الان کارگران ما در عراق کارگر ساختمانی هستند، با این شرایط وضعیت استادی که 3 سال پیش ماهی 2هزار دلار حقوق می‌گرفته و الان ماهی 300 دلار می‌گیرد مشخص است، با این شرایط هیچ انگیزه‌ای برای اینکه بماند ندارد. نیروی انسانی ماهر و متخصص ما به دلیل این شوک‌های ارزی و ناامنی‌های اقتصادی در حال مهاجرت است، اینها سرمایه‌های مهمتری از ارز و کالا و ... هستند.
وی در ادامه به افت سرمایه ‌ثابت در کشور اشاره کرد و افزود: با شوک‌های ارزی که اتفاق می‌افتد تشکیل سرمایه ثابت در کشور افت چشمگیری داشته؛ در بخش تولیدی و صنعتی سرمایه گذاری‌های ما در حال مستهلک شدن هستند، توان تولیدی و رقابتی ما به شدت کاهش پیدا کرده، یکی از عوامل اصلی این موضوع قیمت بالای ارز است که باعث می‌شود سرمایه‌گذاری به صرفه نباشد.
این اقتصاددان تاکید کرد که فعالیت‌های صنعتی و تولیدی صرفه اقتصادی ندارند، چون هزینه سرمایه‌گذاری بسیار بالا است و به دلیل نرخ بالا و غیر واقعی دلار، فرد باید تا دوبرابر بیشتر سرمایه گذاری کند.
سلطانی خاطرنشان کرد که امروز ما اقتصادی داریم که به شدت وامانده، به شدت سقوط کرده و به شدت عقب مانده است و بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده تا سال 1404 وضعیت اقتصاد نمی‌تواند به حالت ده سال پیش برگردد، علت اصلی آن هم شوک‌های ارزی، غارت اقتصاد توسط خصولتی‌ها و برخی بانک‌های خصوصی است.
به گفته وی سهم تشکیل سرمایه ثابت به اضافه سهم دولت به اضافه سهم مردم(بخش خصوصی) از اقتصاد به 70 درصد رسیده است، 30 درصد از آن نیست! این سی درصد به کجا می‌رود؟ این همان‌چیزی است که به اسم سرمایه در حال خارج شدن از کشور است. همه این اتفاقات به خاطر نرخ بالای دلار رخ داده است؛ به خاطر رانتی که پیرامون نرخ دلار شکل گرفته است.
سلطانی با اشاره به اینکه امروزه سرمایه به سه نوع از کشور خارج می‌شود گفت: بخشی از سرمایه به صورت کالا از کشور خارج می‌شود، بخشی از آن روند خروج سرمایه به صورت ارز است (مثل خرید خانه در ترکیه) و سومین روند خروج نیروی انسانی متخصص ماست. علت این که می‌گویم کمبود ارز وجود دارد این خروج سرمایه عظیمی است که در این دو سال اتفاق افتاده.
این اقتصاددان با اشاره به تاثیر تحریم‌ها در وضعیت اقتصادی موجود گفت: وقتی تحریم اتفاق می‌افتد می‌توانیم کمربندها را محکم ببندیم و با پول و ارزی که داریم زندگی کنیم و مشکلی هم پیش نیاید، اما بدبختی اینجاست که تحریم‌ها بهانه‌ای شده برای اینکه مملکت غارت شود!
وی در پایان گفت: ما، هم از تحریم‌های خارجی در حال ضربه خوردن هستیم، هم از سواستفاده کنندگان و تحریم کنندگان داخلی.
 گفت‌وگو: مانیا شوبیری