چه کنیم که مردم کرونا را جدی بگیرند؟

عضو ستاد کنترل اپیدمی کرونا در کلانشهر تهران با بیان اینکه متاسفانه پیک و روند ابتلای بیماری در کشور افزایشی است و هنوز به مرحله مهار و کنترل اپیدمی نرسیده‌ایم با تاکید بر اینکه بی تردید عادی سازی کاذب شرایط به نفع هیچ کس نیست، گفت: "سرعت در تصمیم‌گیری" و"شدت عمل" دو عامل موثر در کاهش بار ناشی از بحران کروناست.
دکتر حمید سوری - دکتری تخصصی اپیدمیولوژی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به وضعیت شیوع ویروس کووید ۱۹ و با تاکید بر اهمیت و ضرورت تحلیل و پایش منظم و مستمر وضعیت اپیدمولوژیک بیماری برای کنترل و مهار آن، اظهار کرد: در اپیدمی‌های حاد پیشرونده مانند کووید ۱۹ تغییرات با سرعت بالایی رخ می‌دهد، لذا موفقیت و غلبه بر اپیدمی تنها با اتخاذ سریع تصمیمات و اعمال سیاست‌های درست محقق می‌شود.
وی با تاکید بر ضرورت توجه به تجربیات کشورهای موفق در پاندمی کرونا، عنوان کرد: همچنین  علل نوسانات بالای اپیدمی کرونا در داخل کشور باید به صورت مستمر بررسی و تحلیل شود که تحقق آن مستلزم دسترسی به اطلاعات عمیق و تخصصی بوده و تجربیات خام و اطلاعات سطحی و روزمره به تنهایی برای تحلیل شرایط پاسخگو نیست.
این متخصص اپیدمیولوژی با بیان اینکه اپیدمی‌ها می‌آیند و می‌روند و کرونا اولین و آخرین اپیدمی نیست، ‌گفت: بشر در طول تاریخ بارها و بارها بیماری‌ها و همه‌گیری‌های مختلف را تجربه کرده و در این میان هنر ما این است که با کمک دانش اپیدمولوژی و سایر علوم تخصصی و همچنین با تسلط بیشتر بر مسائل، بار ناشی از بیماری‌ را به حداقل ممکن برسانیم.
رییس مرکز تحقیقات ارتقاء ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها با تاکید بر اهمیت و ضرورت بکارگیری علومی همچون اپیدمیولوژی در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های کلان کشور، اظهار کرد: عدم بکارگیری علوم جدید برای غلبه بر بحران، جوامع را به دوران گذشته بازمی‌گرداند؛ به گونه‌ای که در عصر طاعون نیز تنها از تجربیات روزمره برای تصمیم‌گیری استفاده شد و به همین دلیل حدود ۲۰۰ میلیون قربانی داشت.
رفتار کووید ۱۹ در جوامع مختلف، متفاوت است
این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه برای تحلیل دقیق باید مکانیزم حیاتی، بیماری‌زایی و شرایط ایجاد بیماری را بدانیم، گفت: کووید ۱۹ به لحاظ ماهیت ویروس، ویژگی‌های بیولوژیکی دارد که الزاما در جوامع مختلف رفتارهای مشابهی ندارد و حتی اگر جهش ژنتیکی نداشته باشد، الزاما در میان مردم جوامع و کشورهای مختلف رفتارهای یکسانی بروز نمی‌دهد. به عنوان نمونه مطالعات نشان می‌دهد که در کشور ما "بالا بودن فشار خون" عامل بسیار مهمی در شدت بیماری و مرگ و میر ناشی از آن بوده، در حالیکه در کشور چین عامل مهمی نیست، یا کهولت سن از عوامل موثر در مرگ مبتلایان کرونا در کشور ایتالیا بود، در حالیکه در کشور ما عامل بسیار تاثیرگذاری نبود.
نمی‌توان یک سیاست کنترلی یکسان را در همه کشورها اجرا کرد
وی با تاکید بر اینکه الگوی اپیدمیولوژی و عوامل پیش آگهی بیماری هم می‌تواند در میان افراد جوامع متفاوت باشد، گفت: به عنوان نمونه در چین و برخی کشورهای اروپایی "تب " عامل مهمی بوده، حال این که در کشور ما بر اساس پژوهش‌های انجام شده تب تنها در ۴۰ درصد مبتلایان وجود داشت و در مقابل غلظت اکسیژن خون عامل مهمی به شمار می‌رود.
این متخصص اپیدمیولوژی با تاکید بر اینکه به دلیل عدم مشابهت الگوهای اپیدمی در جوامع مختلف، نمی‌توان سیاست‌های کنترلی یک کشور را در ‌سایر کشورها اجرا کرد، گفت: باید تجربیات کشورهای دارای عملکرد موفق را بومی‌سازی کرده و سپس استراتژی لازم را اعمال کنیم که این مساله نیز به دانش متخصصان آن کشور و انجام تحقیقات دقیق در این حوزه بستگی دارد.
وی فقدان یک نقشه راه منتج شده از تحقیقات مورد نیاز حوزه کرونا را خلاء بزرگ کشور در شرایط کنونی دانست و ادامه داد:‌ هرچند تحقیقات پراکنده‌ای در این عرصه انجام شده و در حال انجام است، ولی این پراکنده کاری اثربخشی لازم را ندارد و این وظیفه دانشگاه‌ها و معاونان پژوهشی است که به کمک متخصصان این نقشه راه را تدوین کنند.
دو عامل موثر در کاهش بار ناشی از بحران کرونا
وی اتخاذ تصمیمات درست و به موقع را در کاهش بار ناشی از بحران موثر دانست و گفت: اتخاذ تصمیمات نادرست از سوی مسئولان و سیاستمداران بحران‌های جدی و ناخوشایندی به دنبال دارد و در این میان دو عامل "سرعت در تصمیم‌گیری" و"شدت عمل" اهمیت بالایی دارد. به عنوان نمونه کشورهایی مانند اسپانیا، ایتالیا و خود چین که در حال حاضر روند خاموشی پاندمی کرونا را طی می‌کنند، این دو اصل را مدنظر قرار دادند و یا پرتغال قبل از ورود اپیدمی به کشور تمهیدات جدی را مقرر و اعمال کرد یا  کشورهایی مانند تایوان و کره جنوبی با وجود نزدیکی به چین، با اتخاذ سریع تصمیم و اعمال به موقع آن، راه ورود بیمار به کشور را سریعا محدود و در زمانی نسبتا کوتاه موفق به کنترل اپیدمی شدند.
اجرای محدودیت‌ها نیازمند اعمال قانون است
وی با تاکید بر اینکه دو عامل سرعت و شدت عمل در تصمیم‌گیری‌ها باید همزمان اعمال شود، گفت:  زمانیکه از ضرورت کنترل و اعمال محدودیت در سفرها و رفت‌وآمدهای بین شهری صحبت می‌شود، باید علاوه بر سرعت در اتخاذ تصمیم، با بکارگیری قوانین قهری و ابزارهای قانونی مختلف سفرها کنترل می‌شد، اتفاقی که در کشور ما رخ نداد.
چرا مردم کرونا را جدی نمی‌گیرند؟
این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه مردم ما آنگونه که باید مقررات مربوط به مقابله با بیماری را مراعات نمی‌کنند، گفت: نه تنها به مسافرت می روند، بلکه بعد از بازگشایی‌ها و اعلام طرح فاصله‌ گذاری هوشمند، زندگی عادی خود را پیش گرفته و بحران را آنگونه که باید جدی نمی‌گیرند. البته یکی از دلایل آن عدم آگاهی نسبت به ابعاد کلان بحران و تجزیه و تحلیل مسائل مربوط به آن است.
سوری با بیان اینکه کمتر از ۱۰ درصد مردم توصیه‌های ارائه شده در این زمینه را جدی گرفته‌اند، گفت:‌ یکی از مهم‌ترین علل این مساله عدم بکارگیری ابزارهای نظارتی و مقرراتی در سطح شهر است. پس از اعلام هشدار و ارایه آگاهی، باید بستر مناسب اجرا و نظارت و پیش‌نیازهای آن نیز در سطح جامعه فراهم شود.
بسترهای قانونی و نظارتی اعمال محدودیت‌ها فراهم شود
وی با تاکید بر اهمیت بکارگیری ابزار حفاظتی و اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی در اماکن عمومی و وسایل حمل و نقل عمومی، تاکید کرد:‌ باید زیرساخت‌ها و پیش نیازهای نظارتی و اجرایی این طرح توسط مسوولان فراهم شود، چراکه متاسفانه عدم رعایت این موارد تاثیر زیادی در موج جدید کرونا داشته، امری که در کشورهای موفق رعایت شد و برای عدم رعایت آن نیز جریمه‌های سنگینی اعمال شد.
اولویت کشور در این شرایط چیست؟
سوری با تاکید بر اینکه نقد گذشته به معنی زیر سوال بردن اقدامات و خدمات صورت گرفته نبوده و همگی شاهد و قدردان زحمات و خدمات کادر درمان هستیم، اظهار کرد: اگرچه مدیران و مسوولان با وجود محدودیت‌ها و تحریم‌ها عملکرد بدی نداشتند، ولی نمی‌توان نواقص و کاستی‌ها را نادیده گرفت.
سه گروه دارای اولویت و اهمیت در شرایط شیوع مجدد کووید۱۹
وی با اشاره به اولویت‌های کشور و نظام سلامت در این شرایط، اظهار کرد: در شرایطی که واکسن و درمان قطعی ویروس کووید ۱۹ موجود نیست، ‌ محافظت از گروه‌های پرخطر در مقابل ویروس و همچنین پیشگیری، کنترل و مساله خود قرنطینگی افراد آسیب پذیر باید در اولویت بوده و بستر اجرای  آن نیز فراهم شود.
وی با تاکید بر اینکه در این شرایط سه گروه  دارای اولویت هستند، گفت: دسته اول خود افراد آسیب پذیر و حساس در مقابل بیماری که دچار کهولت سن و یا بیماری‌های زمینه‌ای هستند، دوم اطرافیان که باید شرایط مساعدی را برای قرنطینه افراد آسیب پذیر فراهم کرده و ملاحظات خاصی را در معاشرت و رفت و آمدها مد نظر داشته باشند و دسته سوم سازمان‌ها و مسوولان ذیربط که باید شرایط مناسبی را برای ماندن افراد آسیب پذیر در منزل فراهم کنند.
وظایف نهادهای حمایتی و پزشکان اجتماعی در حمایت از افراد آسیب‌پذیر
وی با تاکید بر اینکه باید بهانه خروج از منزل را برای افراد در معرض خطر محدود کنیم، گفت: بر اساس تحقیقات صورت گرفته در این زمینه، سالمندان و یا افراد آسیب‌پذیر یک سری احتیاجات و ملزوماتی دارند که بیشتر برای تهیه آن‌ها از منزل خارج می‌شوند، بنابراین اگر مسوولان و نظام بهداشت و سلامت بتواند نیاز آنان را مرتفع کند، این مشکلات حل می‌شود.
وی با تاکید بر اهمیت اقدام از سوی نهادهای حمایتی مانند بهزیستی و یا پزشکان اجتماعی و غیره در این شرایط، تصریح کرد: می‌توان با تشکیل گروه‌های داوطلب از متخصصان، نیاز این افراد به خدمات روتین سلامت را مرتفع کرد؛ به عنوان نمونه کادر درمان برای گرفتن فشار خون و یا انجام مراقبت‌های ویژه به درب منزل افراد مراجعه کنند و یا نیازهای دارویی آنها از طریق نهادهای حمایتی تامین شود تا برای تامین دارو مجبور به حضور در شهر و افزایش درصد ابتلا به ویروس نباشند. البته این مساله وظیفه نهادهای حمایتی مانند بهزیستی است و در واقع مهم‌ترین استراتژی برای کنترل بیماری در شرایط حاضر است.
آیا بازگشت محدودیت‌ها اثرگذار است؟
سوری ادامه داد: در شرایط فعلی که آمار ابتلا افزایش یافته، اگرچه بازگرداندن محدودیت‌ها می‌تواند موثر باشد، ولی اجرای آن به دلیل شرایط اجتماعی و اقتصادی خاص جامعه کار بسیار دشواری است. به عنوان نمونه اگر برای دو هفته سخت‌گیری‌ها و شرایط قرنطینه را بازگردانیم، باید شرایط را برای بعد از قرنطینه فراهم کرده و پروتکل‌های بهداشتی را به صورت دقیق و جدی اجرا کنیم.
عادی سازی کاذب شرایط به نفع هیچ کس نیست
این اپیدمیولوژیست با بیان اینکه متاسفانه پیک و روند ابتلای بیماری در کشور افزایشی است و هنوز به مرحله مهار و کنترل اپیدمی نرسیده‌ایم، تاکید کرد: بی تردید عادی سازی کاذب شرایط به نفع هیچ کس نیست.
این عضو ستاد کنترل اپیدمی کرونا در کلانشهر تهران با تاکید بر اینکه سیاست‌های اتخاذ شده از سوی سازمان‌ها و نهادهای مختلف باید با سیاست‌های کلان کشور در جهت ارتقای سلامت جامعه همسو باشد، گفت: به عنوان مثال اگر مجموعه‌ای قصد فروش خودرو دارد باید کلیه ضوابط و پروتکل‌های موجود را رعایت کرده و برنامه‌هایش در تضاد با سیاست‌های کلی نظام بهداشت و سلامت نباشد، به عبارت دیگر باید از تجمع و مراجعات حضوری مشتریان پیشگیری کند نه اینکه نشانی نمایندگی‌ها را برای مراجعه حضوری افراد اعلام کند.
تصمیم‌گیران از نقطه نظرات کارشناسان و اهل فن استفاده کنند
وی با اشاره به اهمیت رعایت اصول بهداشتی و حفاظتی توسط مردم، گفت:‌ از آن مهم‌تر سیاست‌ها و برنامه‌های دولت و سازمان‌هاست که همواره باید پیوست رعایت نکات و پروتکل‌های بهداشتی را در راستای فاصله‌گذاری هوشمند به همراه داشته باشد و مواردی که با این سیاست‌ها همراه نیست، کنار گذاشته شود. همچنین نهادها یا سازمان‌هایی که مغایر با این امور اقدامی انجام دهند باید مورد بازخواست قرار گرفته و با آنها به صورت قانونی برخورد شود.
سوری در پایان تاکید کرد: نباید از این نکته غافل شد که در اتخاذ تصمیمات کلان باید از نقطه نظرات کارشناسان و اهل فن و مشورت آنها استفاده شود، چراکه تصمیم‌گیری بدون توجه به راهکارهای تخصصی و مستند تبعات غیر قابل جبرانی به همراه خواهد داشت. باید توجه داشت که برای کنترل این بیماری و اپیدمی نمی‌توان تنها به اطلاعات خام و تجربیات روزمره اکتفا کرد و مسئولان باید در این مسیر از مشاوران متخصص، کاردان و مشفق در کنار خود استفاده کنند.