سرنوشت تلخ امپراتور گردشگری جهان

 خبر اعلام ورشکستگی برای کارکنان «توماس کوک» از بزرگترین شرکت‌های گردشگری جهان با سابقه 178 ساله، آن هم به دلایلی مختلفی همچون «شکست از رقبای اینترنتی گردشگری و نگرانی‌ها از برگزیت بدون توافق» بسیار سنگین بود؛ لغو پرواز بیش از 600 هزار مسافر در جهان و بیکاری 21 هزار کارمند آن در 16 کشور، از جمله پیامدهای سقوط این غول گردشگری جهان اعلام شده است.
به گزارش ایرنا، رسانه‌های انگلیسی همچون گاردین اعلام کردند، بحران مالی غول گردشگری «توماس کوک» (Thomas Cook) در روزهای اخیر سبب سرگردانی بسیاری از مسافران بویژه 150 هزار بریتانیایی شده است.
رئیس سازمان هواپیمایی انگلیس دیروز با اعلام رسمی خاتمه یافتن فعالیت این شرکت گفت، به دنبال بازگرداندن مسافران از تعطیلات هستیم. طبق اعلام مقام‌های سازمان هواپیمایی انگلیس، نزدیک به 16 هزار مسافر با ۴۵ جت چارتری به این کشور بازگردانده شده‌اند.
وزارت خارجه بریتانیا روز یکشنبه اعلام کرده بود که دولت این کشور آماده کمک به مسافران برای بازگشت آنها به کشورشان است.
«تامس کوک» با ۲۰ میلیون مشتری، ۱۰۵ هواپیما و ۲۰۰ هتل در ۱۶ کشور در اختیار داشت.
با آنکه از یکشنبه این هفته، این شرکت برای نجات از ورشکستگی آخرین تلاش‌های خود را با انجام مذاکره با سهامداران و وام‌دهندگان شروع کرد تا شاید بتواند فعالیت دوباره خود را از سر بگیرد،‌ اما گفت‌وگوها به نتیجه نرسید تا بعد از ۱۷۸ سال فعالیت، به طور رسمی ورشکستگی خود را اعلام کند.
مدیران شرکت اعلام کرده بودند، اگر ۲۰۰ میلیون پوند (۲۴۹ میلیون دلار) کمک مورد نیاز آنها فراهم نشود، در آن صورت عمر این شرکت به پایان می‌رسد. بر این اساس از دولت بریتانیا کمک ۲۵۰ میلیون پوندی برای ادامه فعالیت خود درخواست کرده بودند که رد شد.
«گرنت شپس»، وزیر حمل‌ونقل انگلیس گفته، «نگرانی من از این است که با این کار (کمک مالی) این شرکت برای مدت کوتاهی به فعالیت خود ادامه دهد اما امکان دارد به جایی برسیم که دوباره نیازمند بازگرداندن مسافران شویم.»

سرگذشت
«توماس کوک»  پدر گردشگری نوین که بخش مهمی از تاریخ گردشگری را به نام او می‌شناسند؛ ۲۲ نوامبر ۱۸۰۸ در انگلستان در یک خانواده طبقه کارگر به دنیا آمد. سه ساله بود که پدرش را از دست داد و مادرش با مرد دیگری ازدواج کرد.
از دوران کودکی کار کردن را تجربه کرد،‌ به گونه‌ای که در ۱۰ سالگی دستیار یک باغدار بود و در ۱۴ سالگی شاگرد یک کابینت‌ساز شد و ۵ سال در نزد او کار می‌کرد.
سابقه عضویت در کلیسا و پیوستن به پویش مخالفت با مصرف الکل به آنجام ختم شد تا کوک در سال ۱۸۲۶ کشیش شود و به تبلیغ دین مسیحیت بپردازد؛ گاهی نیز برای گذران زندگی کابینت‌سازی می‌کرد. او با تداوم فعالیت پاره‌وقت به عنوان مبلغ مسیحیت، در سال ۱۸۲۸ به سرپرستی کلیسای پروتستان منصوب شد.
در سال ۱۸۳۲ به شهر «هاربورگ» نقل مکان کرد و به عنوان عضوی از جنبش مخالفت با مصرف الکل، مراسم‌های آنها را مدیریت و سازماندهی می‌کرد.
در سال ۱۸۳۳ ازدواج کرد و صاحب یک فرزند پسر شد. کوک به تلاش‌هایش در نهضت مخالفت با مصرف الکل ادامه داد تا آنکه با ایده گرفتن از انتقال اعضای این نهضت به همایش‌های مرتبط در شهرهای دیگر، توانست بزرگ‌ترین شرکت مسافرتی جهان را پایه‌گذاری کند. او توانست پایه‌گذار شرکتی باشد که نقش بزرگی در صنعت گردشگری جهان داشت؛ با این حال، در سال‌های آخر عمرش نابینا شد و در سال ۱۸۹۲ درگذشت.
پایه‌گذاری کسب‌وکار جدید
برنامه‌های کوک برای تداوم همایش‌های نهضت مخالفت با مصرف الکل سبب شد تا او مسیر زندگی خود را به سمت راه‌اندازی تورهای گردشگری تغییر دهد.
او در سال 1841 برای شرکت در یک همایش از هاربورگ به شهر لستر رفت. در مسیر راه، به استفاده از قابلیت‌های راه‌آهن و قطار برای اشاعه نهضت مخالفت با مصرف الکل اندیشید و همین سبب شد تا پیشنهاد راه‌اندازی یک قطار مخصوص برای انتقال اعضای این نهضت برای حضور در همایش را بدهد. استقبال نزدیک به 500 نفر از این پیشنهاد سبب شد تا کوک در سه تابستان بعدی، به تداوم سفرها با اعضای نهض مخالفت با مصرف الکل ادامه دهد.
در این مدت هزاران نفر، نخستین‌سفر ریلی خود را با او تجربه کردند. هرچند کوک برای انجام این سفرها، هیچ انگیزه درآمدزایی نداشت اما سبب شد تا گام بزرگی برای شروع کسب‌وکار جدید او کلید بخورد.
نخستین کار تجاری او در تابستان ۱۸۵۴ با سازماندهی یک تور به مقصد لیورپول کلید خورد که با موفقیت همراه بود. خلاقیت او در تدوین یک کتابچه راهنمایی 60 صفحه‌ای از مسیر و مقصد، سبب شد تا پایه‌ریزی طراحی برورشورهای مسافرتی امروزی، از این اقدام کلید بخورد.
با توسعه کسب‌وکارش در بریتانیا و سفرهای او به ولز، اسکاتلند و ایرلند سبب شد تا در اندیشه سازماندهی تورهای گردشگری به دیگر کشورها باشد. برگزاری یک نمایشگاه بین‌المللی در سال ۱۸۵۵ در پاریس سبب شد تا او با استفاده از این فرصت، مسافران را از راه آبی به فرانسه ببرد؛ همین اقدام پایه‌گذار تورهای اروپاییش شد.
موفقیت در برگزاری تورهای اروپایی و استقبال زیاد از آنها سبب شد تا کوک در سال ۱۸۶۵ از مسیر ریلی، یک سفر اکتشافی به آمریکای شمالی راه‌اندازی کند. او این روند را از طریق کشتی، به قاره آفریقا کشاند. در 63 سالگی، شاهد اوج موفقیتش بود که یک تور ۸ ماهه به کل دنیا سازماندهی کرد.
اختلاف کوک با پسرش «جان» درباره مواردی از فعالیت شرکتشان سبب شد تا شراکت آنها در سال ۱۸۷۸ به پایان رسید. جان به دنبال توسعه بین‌المللی شرکت بود،‌ آن هم در حالی که تلگراف تازه ظهور پیدا کرده بود.
با مرگ پدر و پسر در سال‌های آخر قرن نوزدهم، کسب‌وکارشان به سه پسر جان، « فرانک هنری، ارنست ادوارد و توماس آلبرت» رسید.
آنها نیز مسیر پدر و پدربزرگ را گسترش داده تا اینکه در سال 1924، شرکت «توماس کوک و پسران با مسئولیت محدود» را تاسیس کردند. با درگذشت برت در سال ۱۹۱۴، فرانک و ارنست در سال ۱۹۲۸، شرکت را به یک شرکت بین‌المللی بلژیکی مجری قطارهای لوکس اروپایی فروختند.

تغییر سرنوشت
اوضاع در نتیجه جنگ جهانی دوم، برای این شرکت به سمتی رفت که در سال ۱۹۴۸ بخشی از شرکت حمل‌ونقل ریلی بریتانیا شد. موفقیت شرکت کوک تداوم یافت و به بزرگترین شرکت در صنعت گردشگری تبدیل شد اما با ورود رقبا به این بخش، دچار مشکلاتی شد.
شرکت کوک در سال ۱۹۷۲ از مالکیت دولت خارج و توسط کنسرسیومی خریداری شد و تمرکز خود را به سفرهای طولانی قرار داد. بین سال‌های ۱۹۸۵ و ۱۹۹۰، شرکت کوک، شبکه فروشگاه‌های بزرگ خود را با خرید خرده‌فروشی‌های زنجیره‌ای گسترش داد.
در سال ۱۹۹۲ یک بانک بزرگ آلمانی به همراهی بزرگترین خط هوایی چارتر آلمان، این شرکت را خریدند،‌ هرچند که سه سال بعد، بانک همه شرکت را تملک کرد. مالکان جدید، اقدام به گسترش شرکت با خرید « سان ورد، تایم آف و فلایینگ کالرز» کردند و خطوط هوایی جِی.ام.سی (JMC) شریک شد.
سال ۲۰۰۱ شرکت کوک از سوی بزرگترین شرکت مسافرتی آلمان (تراولکس) خریداری شد. در سال ۲۰۰۷ توماس کوک با یک گروه مسافرتی ادغام شدند. تداوم فعالیت آنها سبب شد تا در سال ۲۰۱۱، با برپایی ۱۲۰۰ فروشگاه، بزرگترین شبکه خرده‌فروشی سفر را راه اندازی کنند.
گسترش فعالیت‌ها و تبدیل کردن شرکت به بزرگترین بنگاه سفر و گردشگری در جهان سبب شد تا شمار کارکنان آن در 17 کشور به 27 هزار نفر برسد. شرکت توانست سالیانه پذیرای 20 میلیون مشتری با فروش بیش از ۹ میلیارد پوند باشد.
 
چرایی سقوط
مشکلات مالی شرکت توماس کوک که به دلیل زیان‌های انباشته از پارسال تشدید شد، ریشه‌های مختلفی داشته است. این شرکت که در شهرهای مختلف دفاتر فروش بسیاری داشت، از اواخر اسفندماه سال پیش برای کاهش هزینه‌ها اقدام به بستن بعضی از آنها کرد؛ اما در زمان فعالیتش نزدیک به ۵۰۰ شعبه فعال بود.
مدیران شرکت، «کاهش رزرو مربوط به نااطمینانی پیرامون برگزیت» را یکی از دلایل مهم منجر به افزایش بدهی خود اعلام کردند.
تابستان سال پیش، گرمای کم سابقه‌ در انگلیس سبب شد تا موج گرما به کاهش سفر شهروندان این کشور منجر شود و تعداد خریدها نیز کاهش یافت. از سوی دیگر، بی‌ثباتی سیاسی در بعضی کشورهای مقصد همچون ترکیه در سال پیش نیز عاملی شد تا از تعداد سفر مشتریانی که قصد سفر به چنین کشورهایی را داشتند کاسته شود.

هرچند چشم‌انداز تعریف شده برای شرکت توماس کوک، ارائه یک سفر تفریحی خاص با استفاده از فناوری‌های پیشرفته بود اما از سال گذشته و با تشدید بحران مالی در این شرکت، ارزش سهام آن به شدت افت کرد. طبق اعلام شرکت، در 6 ماهه نخست سال خود نزدیک به 1.5 میلیارد پوند (1.870 میلیارد دلار) ضرر متحمل شده است.
بدهی شرکت به بانک‌ها به چنان رقمی رسیده که این شرکت موظف به پرداخت ۹۰۰ میلیون پوند شده است. ضمن آنکه برای بازپرداخت هزینه‌های اضافه ناشی از تلاش‌ بانک‌ها برای نجات این شرکت، مبلغی نزدیک به ۲۲۶ میلیون یورو دیگر نیز بپردازد.
از نگاه رسانه‌های انگلیسی، «احتیاط در خرج پول‌های «غیر ضروری» از سوی شهروندان بریتانیایی به دلیل پیامدهای غیرمترقبه برگزیت بدون توافق، نیز از دیگر عوامل افزایش مشکلات این شرکت اعلام شده است. در واقع ابهام‌های ناشی از برگزیت، بر فعالیت شرکت‌های مسافربری و گردشگری از جمله توماس کوک تاثیر گذاشت. در کنار این رخدادها، حضور رقبای فعال در صنعت گردشگری که از طریق توسعه سایت‌های اینترنتی، عرصه را بر این شرکت تنگ کردند، پرونده 178 ساله این شرکت را بست.

وضعیت کنونی
اکنون همه پروازها و برنامه‌های مسافرتی این شرکت گردشگری لغو و از مسافران خواسته‌ شده تا از سفر به فرودگاه خودداری کنند.
بدهی این شرکت گردشگری به بخش‌های مختلف،‌ دامن مسافران و مشتریان آنها را گرفته است به گونه‌ای که اعلام شده یک هتل ساحلی در تونس، به مسافران این شرکت که در این محل اقامت دارند،‌ گفته تا زمانی که بدهی کوک تسویه نشود، آنها حق خروج از هتل ساحلی را ندارند یا اینکه برای خروج باید پول بیشتری بپردازند.
طبق اعلام گاردین، بیش از 50 هزار مسافر این شرکت در یونان سرگردان شده‌اند که بر این اساس،‌ نخستین پروازها برای بازگشت آنها از جزایر یونان راهی شدند.
وزارت جهانگردی یونان برای هماهنگی جهت بازگشت مسافران، یک مرکز عملیات ایجاد کرده تا با هماهنگی سفارت انگلیس درآتن، در سه روز اخیر 22 هزار مسافر را به خانه بازگرداند.
اقتصاد یونان به شدت به گردشگری وابسته است؛ با توجه به اینکه بسیاری از شرکت‌ها و هتل‌های یونانی از ورشکستگی امپراتور گردشگری انگلستان، متحمل زیان شده‌اند، وزارت خارجه این کشور اعلام کرده هزینه‌ هتل و دیگر موارد مربوط به مشتریان توماس کوک، پوشش داده شده است.
مقام‌های انگلیسی اعلام کرده‌اند از طریق هماهنگی با دو شرکت «بریتیش ایرویز» و «ایزی جت» به دنبال بازگردن دست‌کم ۱۵۰ هزار مسافر انگلیسی در دو هفته آینده به این کشور هستند.
به درخواست دولت انگلیس از دوشنبه(23 سپتامبر) تا یکشنبه هفته آینده(6 اکتبر) اقدامات لازم برای بازگرداندن مسافران این شرکت به انگلیس ادامه خواهد یافت.
طبق اعلام آسوشیتدپرس، بیشتر مشتریان انگلیسی این شرکت، توسط برنامه بیمه سفر دولت محافظت می‌شوند و بر این اساس، دولت مکلف است در صورت ناتوانی شرکت برای بازگردان آنها از خارج کشور، اقدامات لازم را انجام دهد.
طبق اعلام دویچه‌وله آلمان، شرکت توماس کوک شرکت‌های زیرمجموعه زیادی دارد؛ از جمله شرکت هواپیمایی «کوندور» آلمان که اعلام کرده باوجود ورشکستگی توماس کوک، پروازهای این شرکت انجام خواهد شد.
این شرکت بیش از ۲۱ هزار کارمند در ۱۶ کشور جهان دارد که فقط ۹ هزار نفر آنها در بریتانیا مشغول به کار بودند. همچنین نزدیک به 4500 تن دیگر نیز در آلمان مستقرند و با شرکت هواپیمایی کوندور همکاری می‌کنند. از ۱۰۵ فروند هواپیمای مسافربری و گردشگری این شرکت، ۵۸ هواپیما در اختیار شرکت آلمانی کوندور است.
این شرکت آلمانی برای دچار نشدن به سرنوشت توماس کوک، با نمایندگان دولت آلمان مذاکره کرده که هنوز از نتیجه آن خبری منتشر نشده است.