آیا همه ما کور می‌شویم؟

استفاده مداوم نوجوانان و جوانان از کامپیوترها و تبلت‌ها در آینده تأثیرات مخرب خود را بیشتر نشان می‌دهد.
روزنامه همشهری نوشت: این یک اپیدمی جهانی است. طبق تحقیقات اخیراپتومتریست‌ها در دنیا، نزدیک‌بینی میان جوانان و نوجوانان بسیار شیوع یافته است. میزان شیوع نزدیک‌بینی میان نسل جدید آمریکایی‌ها تقریباً ۲ برابر شده است. یک تحقیق که در مجله جاما منتشر شده، نشان می‌دهد نزدیک‌بینی در میان کودکان ساکن شهرهای چین ۹۰ درصد رشد کرده است. البته این معضل فقط مختص نوجوانان نیست و میان بزرگسالان نیز مشکلات بینایی باعث ایجاد چالش‌هایی شده است. با این حال در بزرگسالان می‌توان این چالش‌ها را به بالا رفتن سن و سال آنها نیز ربط داد. در هر صورت افزایش مشکلات بینایی باعث شده که صنعت مراقبت از چشم نیز با تقاضای بالا مواجه شود؛ آن قدر که همه می‌گویند این صنعت میلیاردی، آینده بسیار روشنی دارد! طبق اطلاعات مجله فوربس، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ درآمد سالانه این صنعت به‌طور میانگین ۵ درصد افزایش یافته است.
آن چیزی که از نردبان آمار بیماری‌های مربوط به چشم به سرعت بالا می‌رود، نزدیک‌بینی است. در سال‌های ۱۹۷۱و ۱۹۷۲ میانگین ابتلاء به نزدیک‌بینی در دنیا ۲۵ درصد بود. بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۴ شیوع این بیماری تقریباً ۲ برابر شد و به ۴۲ درصد رسید. امروز تقریباً نیمی از نوجوانان در کشورهای توسعه‌یافته نزدیک‌بین هستند که ۲ برابر آمار شیوع نزدیک‌بینی در زمان نوجوانی پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایشان است. در ایران نیز این موضوع صدق می‌کند و عضو هیأت مدیره جامعه اپتومتری ایران چندی پیش از افزایش قابل‌توجه ابتلاء به نزدیک‌بینی میان کودکان خبر داده بود.

کار نزدیک، متهم اصلی نزدیک‌بینی
محققان برای مدت‌های طولانی فقط ژنتیک را مقصر اصلی اپیدمی نزدیک‌بینی می‌دانستند اما چند دهه است که فاکتورهای دیگری نیز در این بازی شناخته شده‌اند. عوامل محیطی یکی از آنهاست. یکی دیگر از تئوری‌های مطرح در این باره، فرضیه «کار نزدیک» است. این فرضیه می‌گوید که فعالیت‌هایی مثل خواندن، کار با گوشی‌های هوشمند و کامپیوترها خطر ابتلاء به نزدیک‌بینی را افزایش می‌دهد. البته تحقیقات بسیاری این فرضیه را تأیید می‌کنند. نتایج یکی از این تحقیقات با عنوان «نزدیک‌بینی و سطح تحصیلات» که از سوی گروهی از دانشمندان اروپایی انجام شده و در مجله علمی «آکادمی آمریکایی افتالمولوژی» به چاپ رسیده، نشان می‌دهد هر چه سطح تحصیلات بالاتر می‌رود، شیوع نزدیک‌بینی نیز بیشتر می‌شود. وقتی کودکان زمان بیشتری را به خواندن، مطالعه (به‌خصوص در آسیای جنوب‌شرقی) و تماشای صفحات نمایش با شکل و اندازه‌های مختلف اختصاص می‌دهند، تعجب‌آور نیست که همه‌چیز کم‌کم تار شود.
احمد میرشاهی -متخصص چشم و فوق‌تخصص شبکیه- در گفت‌وگو با همشهری این موضوع را تأیید می‌کند و ادامه می‌دهد: یکی از عوامل عمده‌ای که باعث افزایش نمره چشم می‌شود انجام کارهای نزدیک است؛ مخصوصاً کار با موبایل، تبلت و کامپیوتر به این موضوع دامن می‌زند. در زمان‌های قدیم‌تر نزدیک‌بینی‌های شدید را فقط در افرادی می‌دیدیم که شغل‌شان نیاز به‌کار نزدیک داشت؛ مثل قالیباف‌ها. ولی در ۳-۲ دهه اخیر با توجه به شیوع کارهای نزدیک، ابتلاء به نزدیک‌بینی‌های شدید میان نوجوانان بیشتر شده است.
او می‌گوید: یکی دیگر از عواملی که به نزدیک‌بینی دامن می‌زند، کم‌شدن فعالیت‌های ورزشی خارج از منزل است. این نوع فعالیت‌ها مثل والیبال، بسکتبال، فوتبال و… باعث می‌شود فرد برای هدف گرفتن توپ یا حلقه به فاصله‌های دور خیره شود. خیره شدن به فواصل دور باعث از بین رفتن اسپاسم عضلانی چشم‌ها و رهایی آنها می‌شود؛ در نتیجه خطر ابتلاء به نزدیک‌بینی کمتر شده یا حتی از پیشرفت آن جلوگیری می‌شود.
این متخصص چشم با اشاره به اینکه مطالعه زیاد نیز در نزدیک‌بینی مؤثر است، بیان می‌کند: طبق تجربه، درست در نزدیکی‌های کنکور، شماره عینک خیلی از نوجوانان یکی دو نمره بالا می‌رود. آنها در این زمان مطالعه زیادی دارند. معمولاً، هم برای سلامت روان و هم به منظور کُندشدن پیشرفت نزدیک‌بینی به آنها توصیه می‌کنیم ورزش‌های سالنی را فراموش نکنند. آنها نباید هنگام مطالعه از لامپ خواب استفاده کنند. با نور کم نمی‌توان درس خواند. این کار باعث اختلال در روند رشد کره چشم می‌شود و در نتیجه می‌تواند به نزدیک‌بینی منجر شود.

ژنتیک هم مؤثر است
دکتر میرشاهی می‌گوید: افرادی که با کامپیوتر کار می‌کنند یا درس می‌خوانند باید کار خود را منقطع انجام دهند و به عضلات مژگانی چشم استراحت دهند تا شانس پیشرفت نزدیک‌بینی کمتر شود. به جای ۳ ساعت مطالعه پیوسته، آن را به ۳ تا یک ساعت تبدیل کنند و در این فواصل، به دور خیره شوند.
او ادامه می‌دهد: کارهای غیرضروری با کامپیوتر و لپ‌تاپ باید حذف شود. خیلی از نوجوانان فقط برای بازی‌کردن از این دستگاه‌ها استفاده می‌کنند. بهتر است بازی‌های دیگر در فضای باز جایگزین این نوع بازی‌های دیجیتال شود.
او در شیوع نزدیک‌بینی، علاوه بر افزایش کار با ابزار دیجیتال، زمینه ژنتیک را هم مؤثر می‌داند؛ «تحقیقات متعددی نشان می‌دهد که زمینه نزدیک‌بینی میان مردم ساکن در آسیای جنوب‌شرقی بیشتر وجود دارد. وقتی محیط هم مناسب شیوع بیماری‌های چشمی می‌شود، این ژن خود را بیشتر نشان می‌دهد.»
این پزشک اعتقاد دارد: تغذیه در ابتلاء به نزدیک‌بینی میان نوجوانان مؤثر است، اما در کشور ما این تأثیر آن‌قدر زیاد نیست، چرا که اغلب مردم از سطح تغذیه تقریباً متعادلی برخوردارند. برای آنکه فردی مبتلا به شب‌کوری شود، باید سطح ویتامین‌های A و D خیلی پایین باشد. البته او می‌گوید که یکی از شایع‌ترین علت‌های شب‌کوری همین نزدیک‌بینی است. در شب نزدیک بینی تشدید می‌شود و وقتی فرد در تاریکی پیاده‌روی یا رانندگی می‌کند، پیشرفت این بیماری تندتر خواهد شد.
چشم در چشم آینده
امروز تقریباً همه بچه‌ها یک تبلت در دست دارند. طبق پژوهش‌های انجمن اپتومتریک آمریکا، این وسایل الکترونیکی، امواج کوتاه، نورهای آبی و بنفشی ساطع می‌کنند که می‌تواند روی بینایی تأثیر بگذارد و حتی قبل از موعد باعث پیرچشمی شود. همچنین اگر چشم‌ها بیش از اندازه در معرض نور آبی قرار گیرند، آسیب و ناراحتی به آنها وارد و در نهایت به مشکلات جدی‌تری در سال‌های دورتر مثل دژنراسیون ماکولا (شایع‌ترین علت کوری در افراد مسن) منجر می‌شود.
این روزها از روش‌های جدید متنوعی مثل ارتوکراتولوژی (روش غیر جراحی درمان نزدیک‌بینی چشم) و… برای پیشرفت آهسته‌تر نزدیک‌بینی استفاده می‌شود، اما به‌طور کلی این روش‌ها از افزایش شیوع بیماری‌های چشمی جلوگیری نمی‌کند. با شیوع نزدیک‌بینی میان نسل جدید، ممکن است در انتهای مسیر، مشکلات بینایی دیگری مثل آب‌مروارید، کوری تدریجی، جداسازی شبکیه و… نیز شیوع بیشتری یابند. آنچه واضح است اینکه نسل متولدان دهه‌های ۸۰ و ۹۰ شمسی در ایران که مصادف با دهه‌های اول و دوم قرن بیست‌ویکم می‌شود، هنوز به سن و سالی نرسیده‌اند که ببینیم استفاده مکرر از بازی‌های ویدئویی، کامپیوترها و… در سنین پیری آنها چه تأثیرات مخربی بر بینایی‌شان به‌جا خواهد گذاشت. اما پیش‌بینی‌ها، آینده روشنی را در این زمینه ترسیم نمی‌کنند.